ئامێدی - ویکیپیدیا، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد

ئەم وتارە بەزۆری یان بەتەواوی پشت بە تەنیا یەک سەرچاوە دەبەستێت. لەوانەیە زانیاریی پەیوەندیدار لەسەر پەڕەی وتووێژی وتارەکە بدۆزیتەوە. تکایە یارمەتیی باشترکردنی بدە بە ناساندنی سەرچاوەی زیاتر. (فێربە کەی و چۆن ئەم داڕێژەیە لابەریت)

ئامێدی
شار

وڵات	کوردستان
پارێزگا	پارێزگای دھۆک
شار	ئامێدی
بەرزایی	١١٨٥ مەتر (٣٬٨٨٨ پێ)
ژمارەی دانیشتووان (٢٠٠٦)
• سەرجەم	٦٠٠٠
زمان و ئایین
• زمان	کوردی (کورمانجی)
• ئایین	سوننی (شافعی)
کۆدی تەلەفۆن	٠٧٥٠

ئامێدی شارۆچکەیەکی سەر بە پارێزگای دهۆک. کە کەوتووەتە سەر تاشەبەردێکی زۆر گەورەی سەر شاخێک. مێژووی ئامێدی دەگەڕێتەوە بۆ ٣٠٠٠ ساڵ پ. ز. ئامێدی ۹۰ کیلۆمەتر لە دھۆک^[١] و ١٠ کیلۆمەتر دوورە لە باکووری کوردستان، ١١٨٥ مەتر بەرزە لە ئاستی دەریاوە. درێژی شارەکە ١ کیلۆمەترە و پانیشی ٥٠٠ مەترە. دانیشتووانەکەی ٦٠٠٠ کەسن لە ١٢٠٠ ماڵدا کە چیتر ناتوانرێت فراوان بکرێت لەبەر ھەڵکەوتی جوگرافیی شارەکە. ھەروەھا پەیمانگایەکی تەکنیکی، بە ناوی پەیمانگای تەکنیکیی ئامێدی لە قەزاکەدا ھەیە.

گەلەری[دەستکاری]

ئامێدی لە کەناری شارەوە

سەرچاوەکان[دەستکاری]

کوردستان

باکوور

ئادیەمان	ئالدووش (ئالدووش) بێسنی (بێسنی) تووت (تووت) چێلکان (چێلکان) سنجق (سنجق) سەرگۆل (سەرگۆل) سەمسوور (سەمسوور) سەمیساد (سەمیساد) کۆلیک (کۆلیک)
ئاگری	ئاڤکەڤر (ئاڤکەڤر) بازید (بازید) پانۆس (پانۆس) خاموور (خاموور) دووتاخ (دووتاخ) زێدکان (زێدکان) قەرەکۆسە (قەرەکۆسە) گیادین (گیادین)
ئەرزگان	ئەرزگان (ئەرزگان) ئەگین (ئەگین) ئیلیچ (ئیلیچ) تێرجان (تێرجان) جمنی (جمنی) ڕەفاعیە (ڕەفاعیە) قەرەقولاک (قەرەقولاک) کەماخ (کەماخ) مۆسە (مۆسە)
ئەرزیڕۆم	ئاش قەڵا (ئاش قەڵا) ئاڤنیک (ئاڤنیک) ئۆخلێ (ئۆخلێ) ئەرزیڕۆم (ئەرزیڕۆم) پاسینی ژێرین (پاسینی ژێرین) تاتۆس (تاتۆس) چێرمک (چێرمک) حەسەن قەڵا (حەسەن قەڵا) خنووس (خنووس) گۆگسی (قەرەیازی)
ئیدر	باشان (باشان) تێشبەروون (تێشبەروون) ڕەشقەلاس (ڕەشقەلاس) قولپ (قولپ)
باتمان	ئێلح (ئێلح) حەسکیف (حەسکیف) حەزۆ (حەزۆ) کەرجەوس (کەرجەوس) قابلجەواز (قابلجەواز) قوبین (قوبین)
بدلیس	ئەلجەواز (ئەلجەواز) بدلیس (بدلیس) تووختەوان (تووختەوان) چوخووڕ (چوخووڕ) خەلات (خەلات) خیزان (خیزان) مۆتکی (مۆتکی)
بینگۆل	بۆنگلان چۆنەک چەولیگ چێرمە داری ھێنی کانی ڕەش گێغی ھۆسنەک
حەکاری	جۆلەمێرگ چەلێ شەمزینان گەڤەر
خارپێت	ئەگینی ژێرین باسقیل پالۆ خارپێت دەپ قەرەباخان کەبان گۆلی ھەزار مادەن
دیاربەکر	ئەرخەنی (ئەرخەنی) ئەگل (ئەگل) بسمل (بسمل) پاسوور (پاسوور) پیران (پیران) چنار (چنار) چنگوش (چنگوش) چێرمووگ (چێرمووگ) حازرۆ (حازرۆ) دیاربەکر (ئامەد) فارقین (فارقین) کاراز (کاراز) لیجێ (لیجێ) ھێنێ (ھێنێ)
دێرسم	پلوور پلەموریە پێرتاگە چەمیشگەزەک خۆزات قسلە مازگێرد مامەکی
ڕحا	بێرەجووگ پیرسووس جورنی ڕەش حەڕان خەلفەتی ڕحا سەری کانی سوێرەک کانیی غەزاڵان وێرانشار ھەوەنج
سێرت	تللۆ خسخێر دھ سێرت شێروان مسرج ھاوێل
شرنەخ	ئەلکێ باسان جزیر سلۆپیان شرنەخ قیلابان ھەزەخ
عوسمانیە	باخچە تۆپراب قەڵا عوسمانیە ھاروونیە
عەنتاب	ئیسلاحیە بێلکیس تلبشار دیلۆک جینگیڤە شاھیدبەی شاھیدکامیل عارابان کورودەرە گرگامێش
قەرس	دیخۆر جلاوز ساریقامیش سەلیم کاخزمان قەرس
کلیس	سپەناق عەلیی مەنتار کلیس گرێ موراد
مووش	دێرخاس کۆپ ملازگرد مووش گمگم

باشوور

دھۆک	ئاکرێ (ئاکرێ) ئامێدی (ئامێدی) بەردەڕەش (بەردەڕەش) دھۆک (دھۆک) زاخۆ (زاخۆ) سێمێل (سێمێل) شێخان (شێخان)
سلێمانی	پشدەر (قەڵادزێ) پێنجوێن (پێنجوێن) دووکان (دووکان) دەربەندیخان (دەربەندیخان) ڕانیە (ڕانیە) سلێمانی (سلێمانی) سەیدسادق (سەید سادق) شارباژێڕ (چوارتا) شارەزوور (ھەڵەبجەی تازە) قەرەداغ (قەرەداغ) ماوەت (ماوەت)
کەرکووک	داقووق (داقووق) دووبز (دووبز) حەویجە (حەویجە) کەرکووک (کەرکووک)
گەرمیان	بەدرە (بەدرە) چەمچەماڵ (چەمچەماڵ) خانەقین (خانەقین) دووزخورماتوو (دووزخورماتوو) کەلار (کەلار) کفری (کفری) مەندەلی (مەندەلی)
نەینەوا	تلکێف (تلکێف) تەلەعفەر (تەلەعفەر) حەمدانیە (قەرەقووش) شنگال (شنگال) مووسڵ (مووسڵ)
ھەولێر	چۆمان (چۆمان) خەبات (خەبات) دەشتی ھەولێر (بنەسڵاوە) ڕەواندز (ڕەواندز) سۆران (سۆران) شەقڵاوە (شەقڵاوە) کۆیە (کۆیە) مەخموور (مەخموور) مێرگەسۆر (مێرگەسۆر) ھەولێر (ھەولێر)
ھەڵەبجە	ھەڵەبجە
ھەروەھا	شارەبان (شارەبان)

ڕۆژھەڵات

ئازەربایجانی ڕۆژاوا	بۆکان (بۆکان) پۆلدەشت (پۆلدەشت) پیرانشار (پیرانشار) تیکاب (تیکاب) چاڵدێران (سیاھچەشمە) چایپارە (قەرەزیائەددین) خۆی (خۆی) ساینقەڵا (ساینقەڵا) سەردەشت (سەردەشت) سەڵماس (سەڵماس) شنۆ (شنۆ) شەوت (شەوت) ماکۆ (ماکۆ) مەھاباد (مەھاباد) میاندواو (میاندواو) نەغەدە (نەغەدە) ورمێ (ورمێ)
ئیلام	ئاودانان (ئاودانان) ئەیوان (ئەیوان) ئیلام (ئیلام) دێلوڕان (دێلوڕان) چەرداوڕ (سەراوڵە) دەڕەشار (دەڕەشار) مەڵگشای (ئەرکەواز) مێران (مێھران)
چوارمەحاڵ و بەختیاری	ئەردەڵ (ئەردەڵ) بۆرووجن (بۆرووجن) شەھری کورد (شەھری کورد) فارسان (فارسان) کووھڕەنگ (چلگرد) کییار (شەلەمزار) لوڕدێگان (لوڕدێگان)
کرماشان	ئارووناوا (ئارووناوا) پاوە (پاوە) جوانڕۆ (جوانڕۆ) داڵاھۆ (کرن، گاوارە) ڕوانسەر (ڕوانسەر) سونقوڕ (سونقوڕ) سەرپێڵی زەھاو (سەرپێڵی زەھاو) سەلاسی باوەجانی (تازاوای سەلاس) سەحنە (سەحنە) قەسری شیرین (قەسری شیرین) کرماشان (کرماشان) کەنگەوەر (کەنگەوەر) گیەڵان (گیەڵان) ھەرسین (ھەرسین)
کوردستان	بانە (بانە) بیجاڕ (بیجاڕ) دیواندەرە (دیواندەرە) دێولان (دێولان) سنە (سنە) سەقز (سەقز) سەوڵاوا (سەوڵاوا) قوروە (قوروە) کامیاران (کامیاران) مەریوان (مەریوان)
لوڕستان	ئەزنا (ئەزنا) ئەلیگوودەرز (ئەلیگوودەرز) ورووگڕ (ورووگڕ) پاپێڵ (پاپێڵ) خوڕەماوە (خوڕەماوە) دووروود (دووروود) دەورە (سەراو دەورە) دڵفان (نووراوا) سلسلە (ئەلیشتەر) کوودەشت (کوودەشت) ڕوومێشکان (چێغابەل)
ھەمەدان	تووسرکان (تووسرکان) ئەسەداوا (ئەسەداوا) مەلایێر (مەلایێر) نیاوەن (نیاوەن) بەھار (بەھار) کەبوودەر ئاھەنگ (کەبوودەر ئاھەنگ)
کۆھگیلوویە و بۆیرەحمەد	باشت (باشت) بۆیەر ئەحمەد (یاسووج) بەھمەئی (لێکەک) چورام (چورام) دێنا (سی سەخت) کۆھگیلوویە (دێدەشت) گەچساران (دووگۆنبەدان) لێندە (لێندە) مارگوون (مارگوون)
ھەروەھا	ئەندیکا (قەڵا خاجە) ئەندیمشک (ئەندیمشک) ئییزە (ئییزە) باخ مەلێک (باخ مەلێک) بەھبەھان (بەھبەھان) دەیلەم (بەندەر دەیلەم) دژپێڵ (دژپێڵ) ڕامشێر (ڕامشێر) ڕامھورموز (ڕامھورموز) ڕۆستەم (مەسیری) سێپیدان (ئەردەکان) شۆش (شۆش) شووشتەر (شووشتەر) کازیرون (کازیرون) کۆچنار (چنارشاھیجان) گۆتوەند (گۆتوەند) گناوە (بەندەر گناوە) لالی (لالی) مەسجێد سولەیمان (مەسجێد سولەیمان) مەمەسەنی (نووراباد) حەوتکل (حەوتکل)

ڕۆژاوا

جزیرە	قامشلۆ عاموودێ قامشلۆ دێرک دێرک حەسیچە حەسیچە سەری کانی سەری کانی
کۆبانی	گرێسپی گرێسپی کۆبانی کۆبانی
عەفرین	عەزاز عەزاز عەفرین عەفرین باب باب

ئەم «کوردستان» وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

^ "ئامێدی | كوردستانی سەرسوڕهێنەر- وێبسایتی فەرمی دەستەی گشتی گەشت و گوزار". bot.gov.krd. Retrieved 2021-09-20. ٤ی ئازاری ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.