قەزای حەویجە

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
قەزای حەویجە
بە عەرەبی: قضاء الحویجة
بە ئینگلیزی: Hawija District
At-Tamin-Arabic.jpg
نەخشەی قەزاکانی پارێزگای کەرکووک
Map
قەزای حەویجە
وڵات کوردستان
 عێراق
ھەرێمھەرێمی کوردستان
(ناوچە جێناکۆکەکان)
مەڵبەندداقووق
ژمارەی ناحیەکان٥
بوون بە قەزا١٩٦١
بەرزایی
٣٥٠ مەتر (١٬١٥٠ پێ)
ژمارەی دانیشتووان
 • سەرجەم١٢٠٬٦٧٩
سەرناوی دانیشتووحەویجەیی
زمان و ئایین
 • زمانکوردی (سۆرانیعەرەبی و تورکمانی
 • ئایینئیسلام(سوننە و شیعەیارسان(کاکەیی)
 • ب پ م(٢٠١٧)٠٫٧٠٦[١]
بەرز · ٢ەم بۆ ١٧
ناوچەی کاتیUTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی)
 • ھاوین (DST)UTC+٤:٣٠ (ھاوین)
تەلەفۆن٩٦٤+
وێبگەhttps://www.kirkuk.gov.iq/

قەزای حەویجە قەزایەکی سەر بە پارێزگای کەرکووکە لە باشووری کوردستان لە عێراق، ناوەندی قەزاکە شارۆچکەی حەویجەیە، ژمارەی دانیشتووانەکەی زۆرینەی عەرەب و کەمینەی کورد و تورکمانە.[٢][٣]

ئەم دەسەڵاتە دادوەرییە بە فەرمانی کۆماری ٣٨٧ لە ساڵی ١٩٦١ لە ناوچەکانی نزیک لە پارێزگای سەلاحەددین و پارێزگای نەینەوا و پارێزگای کەرکووک دروستکراوە.[٤] عەرەبەکان لە عەرەبی سوننەن لە ئێڵی (جەبور و عوبەید و شەممار و دولەیم و حەدیدون). زۆرترین ڕێژەی دانیشتوانی قەزاکە بەھۆی تەختی و بەپیتی زەویەکان لەسەر کشتووکاڵ دەژین، زێی بچووک لە تەنیشت قەزاکەدا تێدەپەڕێت. قەزای حەویجە بەھۆی زۆری کشتوکاڵی تیایدا بە ناوچەیەکی گوندنشین دادەنرێت، کە چەندین بەرھەمی کشتوکاڵی تێدا بەرھەمدەھێنرێت، وەک پەتاتە و گەنمەشامی و گەنم و جۆ. قەزای حەویجە دووەم گەورەترین ھەناردەی سەوزەیە لەسەر ئاستی عێراق.

داواکارییەک لەلایەن ئەندامانی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکووکەوە ئاراستەی حکومەتی ناوەندی کرا بۆ گواستنەوەی قەزای حەویجە بۆ پارێزگایەکی سەربەخۆ. بەھۆی زۆری ژمارەی دانیشتووان و بڕوانامەی ئەم ناوچەیە بۆ ئەوەی ببێتە پارێزگا.

جوگرافیا[دەستکاری]

قەزای حەویجە ھاوسنورە لەگەڵ ئەم قەزایانە: لە باکوورەوە لەگەڵ قەزای دووبز و قەزای مەخموور، لە باشوورەوە قەزای بێجی، لە ڕۆژھەڵاتەوە قەزای کەرکووک و قەزای داقووق، لەڕۆژاواوە قەزای شەرگات.

ناحیەکان[دەستکاری]

قەزای حەویجە لە پێنج ناحیە پێکھاتووە:(ناحیەی ناوەندی حەویجە، ناحیەی زاب، ناحیەی ڕیاز، ناحیەی عەباسی و ناحیەی ڕەشاد).

کەش و ھەوا[دەستکاری]

کەشوھەوای گەرمی ناوچە نیمچە وشکەکان لە ناوچەکەدا زاڵە.[٥] تێکڕای پلەی گەرمی ٢٢ پلەی سەدییە. گەرمترین مانگ مانگی تەمموزە کە پلەی گەرمی ٣٥ پلەی سەدییە، ساردترین مانگ مانگی یەکە کە پلەی گەرمی ٨ پلەی سەدییە.[٦] تێکڕای باران بارین لە ساڵێکدا ٣١٠ ملیمەتر دەبێت. تەڕترین مانگ مانگی نۆڤەمبەرە کە ٦٩ ملیمەتر باران باریوە، وشکترین مانگی حوزەیرانە کە ١ ملیمەتر باران دەبارێت.

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). Retrieved 2018-09-13.
  2. ^ https://web.archive.org/web/20191227090621/https://www.geonames.org/94786/kirkuk-district.html
  3. ^ https://www.academia.edu/40261120
  4. ^ https://archive.today/20160802144230/http://mmpw.gov.iq/uploads/image/Service%20Indicator/Sew/h/Kark.jpg
  5. ^ https://hess.copernicus.org/articles/11/1633/2007/hess-11-1633-2007.html
  6. ^ https://web.archive.org/web/20200511075542/https://neo.sci.gsfc.nasa.gov/dataset_index.php