دەستپێک
 ئەو ئینسایکڵۆپیدیا ئازادەی کە ھەموو کەسێک دەتوانێت دەستکاریی بکات. ھەنووکە ٢٩٬٧٣٣ وتار بە کوردیی ناوەندی (سۆرانی) ھەن. |
پێڕستی وتارەکان · ڕێکخستنەکان
| ||||||
|
لەبارەی ویکیپیدیا · سیاسەت و ڕێساکان · فێرکاریی خێرا · فێرکاری بە وێنە · پرسیارە دووپاتکراوەکان · ڕێنماییی خێرا | |||||||
وتاری ھەڵبژێردراو 
بیابان ناوچەیەکی وشکی سەختی سرووشتی ھەسارەیییە کە بەزۆری زەوی تەخت و لێژن، ژینگەیەکی سەرسەختە و دژایەتی ژیانی ڕوەک و ئاژەڵان دەکات. خاکەکەی بەزۆری مردووە و خۆراکی کانزایی تێدا نییە یان زۆر کەمە، نزیکەی یەک لەسەر سێی گۆی زەوی بیابانە. ھەردوو جەمسەرەکانی باکوور و باشووری گۆی زەوی بە «بیابانە ساردەکان» دادەنرێت. بیابانەکان دیاری دەکرێن بەگوێرەی تێکرای ڕێژەی باران بارینی ساڵانەیان لەگەڵ بەرزی پلەی گەرمی و ھەڵکەوتەی جوگرافییان.
بیابانەکان بە پڕۆسەکانی کەش و ھەوا دروست دەکرێن وەک جیاوازی زۆری پلەی گەرمی لە نێوان ڕۆژ و شەودا، ئەم جیاوازییە گەرمییە کار دەکاتە سەر پێکھاتە بەردینییەکانی خاک و ھەڵیاندەوەرێنێت. ھەرچەندە باران بارین بە دەگمەن لە بیابانەکاندا ڕوودەدات، بەڵام جار و بار باران بارین ھەیە کە دەبێتە ھۆی لافاوی وێرانکەر ئەمیش بەھۆی مردوویی خاکەکەی کە توانای ھەڵگرتنی ئاوی نییە، و باران بارین لەسەر بەردە گەرمەکان دەبێتە ھۆی لەت بوون، لە ئەنجامدا پارچە کان و کەلاوەکان لەسەر زەوی بیابان زیاتر بە با دەڕووشێت. ئەمەش تەنی لمی و ورد دروست دەکات و دواتر بایەکان ھەڵیان دەگرێت و بڵاویان دەکاتەوە. کاتێک ئەم لمانە کە بەھۆی باوە دەجوڵێن بەر تەن و بەردی دیکە دەکەون و ئەوانیش دەڕوشێنن و ھەڵیان دەتراشن. با ڕێڕەوی تەنە لمییەکان دیاری دەکات و لەتوانایاندا ھەیە ڕوەک و دەوەنەکان لە ڕەگەوە ڕابکێشن و دووریان بخاتەوە لەو چالاکیانەی کە دەبنە ھۆی مانەوەی زیندوویی خاک. بیابانەکان زەوی تەخت و دەشتایی ڕەقن کە ھەموو ماددە کانزایییەکانیان لێ دەرھاتووە و بەشە باشەکانی خاکیان لێ ھەڵکراوە و ڕوەکەی لە مۆزایکی بەردی لووس پێکھاتووە. ئەو ناوچانە بە شۆستەی بیابانەکان ناسراون، ھەندێک لە سیماکانی بیابانیش بریتین لە بەردی بەبەردبوو، بەردی ژێر زەوی و گڵی بێژینگ کراو و لە ئاو ھەڵکێشراو. کاتێک دەریاچە کاتییەکان دروست دەبن و دواتر بەھۆی بەھەڵمبوون وشک دەبن کاریگەری دەخەنە سەر خاک و دەبنە ھۆکارێک بۆ دروست بوونی بیابانەکان ئەمیش بەھۆی جێھێشتنی خوێیەکانی ئاو و ھەڵوەشاندنەوەی بەندی ماددە کانزایییە بە نرخەکانی خاک.
خوێندنەوەی زیاتر...
لە ھەواڵەکاندا .JPG)
- ٩ی نیسان – شازادە فیلیپ (لە وێنەکەدا) ھاوسەری شاژن ئێلیزابێتی دووەم لە بەریتانیا، لە تەمەنی ٩٩ ساڵی کۆچی دوای کرد.
- ٤ی نیسان – ڤیۆسا عوسمانی بە شێوەیەکی ڕەسمی بووە پێنجەم سەرۆکی کۆسۆڤۆ.
- ١٩ی ئازار – دوای مردنی سەرۆکی پێشوو، جۆن ماغوفولی لە تەمەنی ٦١ ساڵیدا، سامیە حەسەن بووە یەکەم ژنەسەرۆکی تانزانیا.
- ١٦ی ئازار – کەمال مەزھەر نووسەر و مێژوونووسی کورد لە تەمەنی ٨٤ ساڵی لە ئەڵمانیا کۆچی دوایی کرد.
- ١٦ی ئازار – ئەنجوومەنی پیران ڕەزامەندی لە سەر دێبرا ھالاند وەک یەکەم ژنی ئەمریکی ڕەسەن کاندید بۆ پۆستی وەزیری ناوخۆی ئەمریکا دەربڕی.
- ١٥ی شوبات – ھێرشێکی مووشەکی کرایە سەر شاری ھەولێر، و بەھۆیەوە کەسێک کوژرا و ھەشت کەسیش بریندار بوون.
- ٣١ی کانوونی دووەم – لەیلا عومەر وەک یەکەم ژن لە مێژووی شاری سلێمانی پۆستی جێگری پارێزگاری سلێمانیی وەرگرت.
- ٢٦ی کانوونی دووەم – کایا کالاس دوای دەست لە کارکێشانەوەی یوری ڕاتاس وەک یەکەم ژن بووە سەرۆک وەزیرانی ئیستۆنیا.
- ٢١ی کانوونی دووەم – لە گۆڕەپانی تەیەران لە ناوەڕاستی بەغدا دوو تەقینەوەی خۆکووژی ڕوویدا و لە ئەنجامدا ٣٢ کەس کوژران و ١١٠ کەس بریندار بوون.
- ٢٠ی کانوونی دووەم – جۆ بایدن لە مەراسیمێکدا وەک ٤٦ مین سەرۆکی ئەمریکا دەستبەکار بوو.
ئەمڕۆ لە مێژوودا... - لەساڵی ١٩٨٧ دا ، له‌سه‌ر پێشنیاری جەلال تاڵەبانی داوای پێكهێنانی بەرەیەکى یەکگرتووى کوردى كرا، هه‌ر ئه‌و ڕۆژه‌ش چه‌ند لایه‌ن‌و پارتێكی كوردستانی پشتیوانییان له‌پێكهێنانی به‌ره‌كه كرد، كه دواتر هه‌موو لایه‌نه كوردییه‌كان به‌شدارییان تێدا كرد ناسرا بە بەرەی کوردستانی.
- لە ساڵی ٢٠٠٣ دا، دوای هەرسهێنان و شکستی حیزبی بەعس ، له‌زۆربه‌ی شارو شارۆچكه‌كانی باشووری کوردستان ئاهه‌نگی شادی گێڕدرا ، جۆرج دەبلیوو بوش ی سه‌رۆكی ئه‌مریكا ش ڕایگه‌یاند، كه ڕژێمی به‌عس له‌عێراق به‌یه‌كجاری كۆتایی پێهاتووه.
ناساندنی ویکیپیدیا 
بەشداری لە ویکیپیدیا 
کۆمەڵگای ویکیپیدیا 
دەتەوێت وتارێک بنووسیت؟ 
وێنەی ھەڵبژێردراو 
بەشەکانی تری ویکیپیدیا - مێزی زانیاری: بۆ پرسیار لە بەکارھێنەرانی دیکە سەبارەت بە بابەتە جۆراوجۆرەکانی زانست و زانیاری
- پرسگا: بۆ پرسیار سەبارەت بە بەکارھێنانی ویکیپیدیا
- دەروازەی کۆمەڵگا: بۆ ڕاگەیاندنی پرۆژەکان، چاوانەکان و ڕاپرسییەکانی ویکیپیدیا
- دیوەخان: بۆ وتووێژ لەسەر کێشە تەکنیکییەکان، سیاسەتەکان و چالاکییەکانی ویکیپیدیا
- ھەواڵەکانی ماڵپەڕ: بۆ تۆمارکردنی مێژووی گۆڕانکارییە سەرەکییەکان و ناونیشانی بڵاوکراوە دەرەکییەکان سەبارت بە ویکیپیدیا
- داخوازی بەرامبەری کوردی: بۆ داواکردنی واتای وشەکانی زمانەکانی تر بە کوردی
پرۆژە خوشکەکانی ویکیپیدیا خانەخوێی ویکیپیدیا دامەزراوەی ویکیمیدیایە کە چەند پرۆژەی تریش بەڕێوە دەبات:
خەزێنەی ئازادی میدیا
پەرەپێدانی نەرمامێری ویکی
ڕێکخستنی پرۆژەکانی ویکیمیدیا
کتێبی خوێندن و ڕێنمایینامەی ئازاد
بنکەی زانیاریی ئازاد
ھەواڵی ناوەڕۆک ئازاد
کۆکەرەوەی وتەکان
کتێبخانەی ناوەڕۆک ئازاد
تۆماری جۆری ئاژەڵەکان
سەرچاوەی ئازادی فێربوون
ڕێنوێنی گەشتی ئازاد
فەرھەنگی کوردی