دەستپێک
 ئەو ئینسایکڵۆپیدیا ئازادەی کە ھەموو کەسێک دەتوانێت دەستکاریی بکات. ھەنووکە ٢٨٬١٩٥ وتار بە کوردیی ناوەندی (سۆرانی) ھەن. |
پێڕستی وتارەکان · ڕێکخستنەکان
| ||||||
|
لەبارەی ویکیپیدیا · سیاسەت و ڕێساکان · فێرکاریی خێرا · فێرکاری بە وێنە · پرسیارە دووپاتکراوەکان · ڕێنماییی خێرا | |||||||
وتاری ھەڵبژێردراو 
سەددام حوسێن عەبدولمەجید ئەلتکریتی (بە عەرەبی: صدام حسين المجيد التكريتي) (لەدایکبووی ٢٨ی نیسانی ١٩٣٧ - مردووی ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٦) کەسایەتیی سیاسیی عێراقی بوو، لە ماوەی ١٦ی تەممووزی ١٩٧٩ تا ٩ی نیسانی ٢٠٠٣ پێنجەمین سەرۆککۆماری عێراق بوو. سەددام ئەندامی سەرکردایەتیی حیزبی بەعس بوو، کە دواتر لقی عێراقی لێ جیاکرایەوە. بیروباوەڕی ئەو حیزبە تێکەڵەیەک بوو لە عەرەبیی قەومی و سۆسیالیزم. سەددام ڕۆڵی سەرەکی ھەبوو لە کودەتای ١٩٦٨ی عێراق (دواتر ناوی نا شۆڕشی ١٧ی تەممووز)، کە بەھۆی ئەم کودەتایەوە حیزبی بەعس دەسەڵاتی گرتەدەست، و حکوومەتی عەبدولسەلام عارفی لە دەسەڵات ھێنایەخوارەوە.
سەددام وەک جێگری سەرۆک و ژەنەڕاڵ ئەحمەد حەسەن بەکر کاری دەکرد، لەو کاتەدا چەندین گرووپ وایان دانابوو کە دەست بەسەر حکوومەتدا بگرن، بەڵام سەددام ھێزێکی ئەمنی دروستکرد بۆ کۆنتڕۆڵکردنی ناکۆکییەکانی نێوان حکوومەت و ھێزەکانی سوپا. لە سەرەتای حەفتاکان، سەددام نەوتی عێراقی بە نیشتمانی کرد و بانکە جیھانییەکان لە عێراق چوونە دەرەوە، ئەمەش دوابەدوای ڕووداوەکانی جەنگی ئێران و عێراق، شەڕی کەنداو و گەمارۆی نەتەوە یەکگرتووەکان بوو لەسەر عێراق. سەددام لەبارەی کۆنتڕۆڵکردنی سیستمی نەوتی عێراق، ئەو کاتە ئاماژەی بەوە کرد کە ئەو ھەنگاوە دەبێتە ھۆی گەشەکردنی ئابووری عێراق بە ماوەیەکی خێرا. لەم کاتەدا پلە و پۆستەکانی وڵات بە سوننەی عەرەب پڕکرانەوە.
دوای ئەوەی چەندین ساڵ بەشێوەی دی فاکتۆ حوکمی عێراقی دەکرد، لە ساڵی ١٩٧٩ بەڕەسمی سەددام بووە سەرۆککۆماری عێراق. ئەو چەندین بزووتنەوەی کوردی و شیعەی سەرکوت کرد کە ھەوڵی خۆبەڕێوبردن و سەربەخۆییان دەدا. سەدام عێراقی ڕووبەڕووی جەنگی ئێران و عێراق و شەڕی کەنداو کردەوە، شێوازی بەڕێوەبردنەکەی سەددام بە دیکتاتۆری دادەنرێت. ژمارەی عێراقییە کوژراوەکان لە ماوەی خزمەتی سەربازی بۆ حکوومەتەکەی سەددام، جینۆسایدەکان و زەبر و زۆردارییەکانی سەددام بە نزیکەی ٢٥٠ ھەزار کەس دادەنرێت. داگیرکاریی سەددام بۆسەر ئێران و کوێت، بەھەمان شێوە بووە ھۆی مردنی سەدان ھەزار کەس. سەدام لە ١٦ی ئازاری ١٩٨٨، لە ھەڵەبجە بووە ھۆی کۆمەڵکوژییەکی گەورە و بە بۆمبی کیمیایی ٥ ھەزار کوردی کوشت.
خوێندنەوەی زیاتر...
لە ھەواڵەکاندا 
- ٢٥ی تشرینی دووەم – دیگۆ مارادۆنا (لە وێنەکەدا) یاریزانی پێشووی ھەڵبژاردەی تۆپی پێی ئەرژەنتین لە تەمەنی ٦٠ ساڵی کۆچی دوایی کرد .
- ١٨ی تشرینی دووەم – فرسەت سۆفی پارێزگاری ھەولێر بەھۆی تووشبوونی بە ڤایرۆسی کۆرۆنا لە تەمەنی ٤٢ ساڵی کۆچی دواییی کرد.
- ١١ی تشرینی دووەم – خەلیفە بن سەلمان ئال خەلیفە سەرۆک وەزیرانی بەحرەین لە تەمەنی ٨٤ ساڵی کۆچی دواییی کرد.
- ١٠ی تشرینی دووەم – قادر حاجی عەلی سیاسەتوانی کوردی باشووری کوردستان لە سلێمانی کۆچی دواییی کرد.
- ٧ی تشرینی دووەم – مۆسیقازانی کورد و مامۆستای ئامێری دووزەلە ئەمانوڵڵا تاھیری لە تەمەنی ٨٥ ساڵی لە ناوچەی کولیایی کۆچی دواییی کرد.
- ٧ی تشرینی دووەم – جۆو بایدن لە ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا سەرکەوت و دیموکراتەکان جڵەوی ئەنجومەنی نوێنەران و ئەنجومەنی پیرانیشیان گرتە دەست.
- ٣١ی تشرینی یەکەم – شاعیری کورد جەلال مەلەکشا لە تەمەنی ٦٩ ساڵی لە شاری سنە کۆچی دواییی کرد.
- ٣١ی تشرینی یەکەم – ئەکتەری سکۆتلەندی شۆن کۆنەری لە تەمەنی ٩٠ ساڵی مرد.
- ٢٩ی تشرینی یەکەم – لە شاری نیسی فەرەنسا کۆچبەرێکی نایاسایی ھێرشێکی کردە سەر کەنیسەیەک و لە ئەنجامیدا سێ کەس کوژران.
- ٢٦ی تشرینی یەکەم – ئاژانسی فڕینناسی نیشتیمانی ئەمریکی ڕای گەیاند لە ڕێگای پڕۆژە و فڕۆکەی سۆفیا توانی ئاو لەسەر ڕوو تەختی مانگ بدۆزێتەوە.
- ٢٥ی تشرینی یەکەم – نووسەر و سەرۆکی یەکێتیی نووسەرانی کورد کاکەمەم بۆتانی لە شاری ھەولێر کۆچی دواییی کرد.
- ٢٣ی تشرینی یەکەم – سوودان و ئیسرائیل ڕێککەوتنێکی سەرەتایییان بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکانی نێوان ھەردوو وڵات ڕاگەیاند.
- ١٨ی تشرینی یەکەم – لویس ئارسە لە ھەڵبژاردنی گشتیدا بە سەرۆکی بۆلیڤیا ھەڵبژێردرا.
- ١٧ی تشرینی یەکەم – پارتی کرێکارانی نیوزیلاند بە سەرۆکایەتی جاسیندا ئاردێرن سەرۆک وەزیران زۆرینەی کورسییەکانی ھەڵبژاردنی گشتی ٢٠٢٠ی نیوزلەندای بردەوە.
ئەمڕۆ لە مێژوودا... - ١٩٤١ – وەفدێکی باڵای ڕۆژھەڵاتی کوردستان گەیشتە شاری باکۆ لە یەکێتیی سۆڤیەت و لەگەڵ گەورە بەرپرسانی سۆڤێتدا، تاووتوێی چەند پرسێکی گرنگیان کرد، لەبارەی کێشەی کورد.
- ١٩٥٦ – ھێزەکانی سوپای ھەرسێ وڵاتی میسڕ و ئەردەن و سووریا لە ژێر فەرماندەیی سوپای میسڕدا یەکیان گرت و کرانە یەک ھێزی یەکگرتوو، لە دژی سوپای ئیسرائیل.
- ١٩٧٥ – وڵاتی سورینام سەربەخۆ بوو.
ناساندنی ویکیپیدیا 
بەشداری لە ویکیپیدیا 
کۆمەڵگای ویکیپیدیا 
دەتەوێت وتارێک بنووسیت؟ 
وێنەی ھەڵبژێردراو 
بەشەکانی تری ویکیپیدیا - مێزی زانیاری: بۆ پرسیار لە بەکارھێنەرانی دیکە سەبارەت بە بابەتە جۆراوجۆرەکانی زانست و زانیاری
- پرسگا: بۆ پرسیار سەبارەت بە بەکارھێنانی ویکیپیدیا
- دەروازەی کۆمەڵگا: بۆ ڕاگەیاندنی پرۆژەکان، چاوانەکان و ڕاپرسییەکانی ویکیپیدیا
- دیوەخان: بۆ وتووێژ لەسەر کێشە تەکنیکییەکان، سیاسەتەکان و چالاکییەکانی ویکیپیدیا
- ھەواڵەکانی ماڵپەڕ: بۆ تۆمارکردنی مێژووی گۆڕانکارییە سەرەکییەکان و ناونیشانی بڵاوکراوە دەرەکییەکان سەبارت بە ویکیپیدیا
- داخوازی بەرامبەری کوردی: بۆ داواکردنی واتای وشەکانی زمانەکانی تر بە کوردی
پرۆژە خوشکەکانی ویکیپیدیا 
