کوردیی ناوەندی

کوردیی ناوەندی
سۆرانی، کوردی
قسەی پێدەکرێ لە	ئێران عێراق ھەرێمی کوردستان
ناوچە	ڕۆژھەڵاتی ناوین
ژمارەی ئاخێوەران	٦٫٧٥٠٫٠٠٠ کەس  (ڕێکەوت نەدراوە)
بنەماڵەی زمان	ھیندوئەورووپایی ھیندوئێرانی ئێرانی ئێرانیی ڕۆژاوا ئێرانیی باکووری ڕۆژاوا کوردی کوردیی ناوەندی
کۆدەکانی زمان
ISO 639-3	ckb
Linguasphere	58-AAA-cae

کوردیی ناوەندی یان سۆرانی یەکێک لە زارە سەرەکییەکانی زمانی کوردییە کە لە ڕۆژھەڵات و باشووری کوردستان قسەی پێ دەکرێ. لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان باشووری پارێزگای ورمێ (ناوچەی ھەوشار و موکریان) لە شارەکانی شنۆ، نەقەدە، پیرانشار (خانێ)، مھاباد، بۆکان، سەردەشت، ساین قەڵاو تیکاب و بەشی ھەرە زۆری پارێزگای کوردستان شارەکانی سەقز، بانە، دیواندەرە، سنە، مەریوان دێولان، قوروە، بیجار و ناوچەکانی جوانرۆ و ڕوانسەر و سەلاسی باوەجانی دەشتی زەھاو و بەشێک لە شاری کرماشان و ناوچەیەک لە کولیایی لە پارێزگای کرماشان بەم زارە قسە دەکەن. زمانی فەرمی حکومەتی شێخ مەحمود لە سلێمانی و کۆماری کوردستان لە مھاباد بووە و ئێستا زمانی فەرمی حکومەتی ھەرێمی کوردستانی باشوورە. زۆر جار بە ھەڵە بەم زارە دەڵێن سۆرانی بەڵام سۆرانی خۆی شێوەزارێکی کوردیی ناوەندییە. سلێمانی، ھەولێر، کەرکووک، بۆکان، مەھاباد، سنە و سەردەشت لە ئەو شارە گەورانەن کە خەڵکەکەی بە ئەم زارە دەدوێن.

ئاخێوەران

ھەولێر

سلێمانی

کەرکووک

سنە

مەریوان

مەھاباد

بانە

سەقز

سەردەشت

بۆکان

جوانڕۆ

دیواندەرە

تیکاب

پیرانشار

کۆیە

سۆران

شنۆ

کەلار

کفری

ڕانیە

چەمچەماڵ

دەربەندیخان

ئەو شارانە کە بە کوردیی ناوەندی قسە دەکەن

شارستانە گەورەکانی ئاخێوەری ئەم شێوەزارە لە ڕۆژھەڵاتی کوردستاندا بە پێی ئاماری ساڵی ٢٠١٦ ناوەندی ئاماری ئێران ئەمانەن:

ژمارە	شارستان	ژمارەی دانیشتووانی شارستان (٢٠١٦)	زمان و شێوەزارە کەمینەکان
١	سنە	٥٠١٬٤٠٢
٢	بۆکان	٢٥١٬٤٠٩
٣	مەھاباد	٢٣٦٬٨٤٩
٤	سەقز	٢٢٦٬٤٥١
٥	مەریوان	١٩٥٬٢٦٣	شێوەزاری ھەورامی
٦	بانە	١٥٨٬٦٩٠
٧	پیرانشار	١٣٨٬٨٦٤
٨	قوروە	١٤٠٬١٩٢
٩	نەغەدە	١٢١٬٦٠٢	زمانی ئازەری
١٠	سەردەشت	١١٨٬٨٤٩
١١	کامێران	١٠٢٬٨٥٦
١٢	ساینقەڵا	٩٢٬٤٥٦
١٣	بیجاڕ	٨٩٬١٦٢
١٤	سەرپێڵی زەھاو	٨٥٬٣٤٢	شێوەزاری کوردیی باشووری (زۆرینە)
١٥	تیکاب	٨٠٬٥٥٦
١٦	دیواندەرە	٨٠٬٠٤٠
١٧	جوانڕۆ	٧٥٬١٦٩
١٨	شنۆ	٧٣٬٨٨٦
١٩	پاوە	٦٠٬٤٣١	شێوەزاری ھەورامی
٢٠	ڕوانسەر	٤٧٬٦٥٧
٢١	سەلاسی باوەجانی	٣٥٬٢١٩

ئەلفوبێ

وتارە سەرەکییەکان: ئەلفوبێکانی کوردی و ئەلفوبێی عەرەبیی زمانی کوردی

بۆ نووسینی کوردیی ناوەندی زیاتر لە ئەلفوبێی عەرەبی کەڵک وەردەگیرێ و لە پەنا ئەلفوبێی عەرەبیش لە ئەلفوبێی لاتینی کەم تا کورتێک کەڵک وەر دەگیرێ.

ھەڵسەنگاندن لەگەڵ کوردیی باکووری

جێناوە سەربەخۆکان لە کوردیی باکووری و کوردیی ناوەندی؛

کوردیی ناوەندی		کوردیی باکووری
من		ئەز-من
تۆ		تو-تە
ئەو		ئەو-وی/وێ
ئێمە		ئەم-مە
ئێوە		ھوون-وە
ئەوان		ئەو-وان

دەبەش بوونی زمان

• -language = واتا زمان. بۆ نموونە زمانی کوردی
• -Dialect = واتا زاروە. کە بچووکترە لە زمان. بۆ نموونە زاروەی کوردی ناوندی.
• -Subdialect = واتا دەڤۆک یان شێوەزار کە بچووکترە لە زاروەشی بۆ نموونە دەڤۆکی موکریانی.

- موکریانی دەڤۆکەکە لە زاراوەی کوردی ناوندی دا، کە سەر بە زمانی کوردی.

سەرچاوەکان

زەبیحی، عەبدوڕەحمان. قامووسی زمانی کوردی، ورمێ: ناوەندی بڵاوکردنەوەی فەرھەنگ و ئەدەبیاتی کوردی، ١٣٦٧

بەستەرە دەرەکییەکان

• ڕێزمان و فەرھەنگۆک و چەند دەقی ھەڵبژاردەی سۆرانی لە ماڵپەڕی زانکۆی ھارڤارد (بە ئینگلیزی)