ئورارتوو
| شانشینی ئورارتوو ئورارتوویەکان | ||||
| ||||
 | ||||
| پایتەخت |
| |||
| زمان(ەکان) | زمانی ئورارتووی | |||
| ئایین | ئایینی فرەخوایی ئورارتوویی | |||
| حکوومەت | پاشایەتی | |||
| پاشاکانی شاشنینی ئورارتوو | ||||
| - ٨٥٨–٨٤٤ پ.ز | ئارامێ | |||
| - ۷٥۳–۷۳٥ پ.ز | ساردووری دووەم | |||
| - ۷۳٥–۷۱٤ پ.ز | ڕووسای یەکەم | |||
| - ٥۹۰–٥٨٥ پ.ز | ڕووسای چوارەم | |||
| مێژوو | ||||
| - دامەزراندن | ٨٦۰ پ.ز | |||
| - داگرکردنی لەلایەن ئیمپڕاتۆرییەتی هەخامەنشی لەساڵی ٥٤۷ پ.ز | ٥٤۷/٥۹۰ پ.ز | |||
ئورارتوو یان ئوورارتوو یان شانشینی ئارارات، شانشینێک بووە کە لە سەردەمی ئاسندا دەسەڵاتی کێوستانەکانی دەورووبەری دەریاچەی وانی بە دەستەوە بووە.
مێژوو
[دەستکاری]کۆنترین بەڵگە کە ئاماژەی بە ناوی ئورارتوو کردبێت نووسراوەیەکە لە «شەلمانسەری یەکەمی ئاشووری» لە ساڵی ١٢٧٤ی پێش زایین کە دەڵێت «ئورارتری» کە بەشێکی «نایری» (یەکێتییەک لە چەند ھۆزی ناوچەی کێوستانی ئەرمەنستان) بووە بە دەستی ئاشوور داگیر کراوە.
لاوازبوونەوەی کاتیی ئاشوور لە نیوەی یەکەمی سەدەی ٨ی پێش زاییندا، بوو بە ھۆی پەرە گرتنی ئورارتوو و لە ماوەیەکی کەمدا بوو بە بەھێزترین دەسەڵاتی ناوچەکە. شای ئورارتوو «ساردووریی یەکەم» (٨٣٢-٨٢٠ پێش زایین) شاری «تووشپا»ی (شاری ئێستای وان) کرد بە پایتەختی خۆی و شاکانی دوای ئەویش دەسەڵاتیان زۆرتر کرد و ناوچەیەکی گەورەیان خستە ژێر ھێزی خۆیان.
لە ٧٤٥ی پێش زایینەوە، تێکشاندنەکانی ئورارتوو دەستی پێ کرد و لە ٧١٤ی پێش زاییندا لە باکوورەوە لە لایەن کیمیرییەکان (Cimmerians) و لە باشوورەوە لە لایەن ئاشوورییەکانەوە ھێرش کرایە سەری. ئورارتوو دۆڕا و دواتر لەگەڵ ئاشووردا پەیمانی ئاشتیی بەست. لە کۆتاییدا لە دەورووبەری ساڵی ٦٠٠ی پێش زاییندا بە دەستی کیمیرییەکان و سەکاکان و ھاوپەیمانە نوێکەیان واتە مادەکان لە ناوچوو.
زمان
[دەستکاری]
لە زمانی ئورارتوویی چەند بەردەنووسێک بە خەتی بزماری بە جێ ماوە و دەرکەوتووە کە نە لە بنەماڵەی زمانە سامییەکان بووە و نە لە بنەماڵەی زمانە ھیندی و ئەورووپییەکان.
ھونەر
[دەستکاری]-
خالدی یەکێک لە خوداکانی ئورارتوو -
-
-
-
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica». Iranicaonline.org. لە ١٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٣ ھێنراوە.
- ^ «Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica». Iranicaonline.org. لە ١٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٣ ھێنراوە.
- ^ «Ctesiphon – Encyclopaedia Iranica». Iranicaonline.org. لە ١٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٣ ھێنراوە.
- URARTU IN IRAN ، ئیرانیکا
- Urartu، بریتانیکا
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئورارتوو تێدایە. |
