دەروازە:کوردستان

بەخێربێن بۆ دەروازەی کوردستان
Hûn bi xêr hatin portala Kurdistanê

کوردستان

کوردستان (بە کوردیی باکووری: Kurdistan، /ˌkʊɾdɪˈstɑːn/ ( گوێگرتن)، بە واتای خاکی کوردان) ھەرێمێکی جوگرافی لە ڕۆژھەڵاتی ناوینە کە زۆربەی دانیشتووانی لە خەڵکی کورد پێکدێن. کوردستان لە ئێستادا لە چوار پارچەی باکوور (ڕۆژھەڵات و باشووری تورکیا)، باشوور (باکووری عێراق)، ڕۆژھەڵات (ڕۆژاوای ئێران) و ڕۆژاوا (باکووری سووریا) پێکھاتووە. لە مێژوودا کوردستانی سوور (لە یەکێتیی سۆڤیەت) وەکوو بەشێک لە کوردستان ھەژمار کراوە. دیارکردنی سنوورەکانی کوردستان یەکێکە لە دۆزە پڕ تەنگ و چەڵەمەکان، چونکە ئەو وڵاتانەی لە خاکی کوردستاندا باڵادەستن وەکوو یەکەیەکی جوگرافی یان نەتەوەیی دان بەبوونی کوردستان نانێن، بەڵکوو زیاتر بە ناوچە کوردنشینەکان ناوی دەبەن. لە ڕوانگەی ڕامیارییەوە، ھەرێمی کوردستان لە باشووری کوردستان و خۆبەڕێوەبەریی ڕۆژاوا لە ڕۆژاوای کوردستان دوو حکوومەتی خۆبەڕیوەبەری کوردن کە لەم دوو بەشەی کوردستاندا باڵادەستن. کوردستان لە ئێراندا بەفەرمی تەنیا وەکوو پارێزگایەک ناسراوە. ھەروەھا کوردستان لەلایەن تورکیاوە بەفەرمی نەناسراوە و ناوی کوردستان لە تورکیا نایاسیییە.

زیاتر...

ھەنووکە ٧٬١٤٣ وتار لە دەروازەی کوردستاندا ھەیە.

وتارێک لەوان بە ھەڵکەوت ببینە

ھەڵبژاردەی نوێ ببینە (پاکسازی)

وتاری ھەڵبژێردراو

پارتی دیموکراتی گەلان (بەکورتی:ھەدەپە HDP) پارتێکی سیاسییە لە تورکیا لە ژێر کاریگەری ئایدیای چەپ و سۆسیالیزمن، پارتەکە لە ١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٢ لە ئەنقەرە دامەزراوە، سەباحەت تونجەل و ئەرتوغرول کورکچو ھاوسەرۆکەکانی پارتەکەن، ئامانجی پارتەکە دامەزراندنی حکوومەتێکی دێموکراتییە لە تورکیا بۆ ئەوەی کۆتایی بە کپکردن بێنن، پارتەکە لەلایەن چەند کوردێکی چەپڕەو دامەزراوە و سێ لە کەسە دیارەکانی ئەو پارتە پێشتر لە پارتی ئاشتی و دیموکراسی (بەدەپە) بوون لەوانە سری سورەیا ئوندەر، ھاوکات ھەدەپە و بەدەپە پەیوەندییەکی قووڵیان لەگەڵ ھەیە تاڕەدەیەک ھاوبەشانە کار دەکەن.

ھەدەپە پارتێکی سۆسیال دیموکراتە کە پابەندە بە دژایەتیکردن لەگەڵ سیستمی سەرمایەداری و ئاوەتەخوازی کۆتاییھێنانە بە ھەڵاواردنی ئایینی، ڕەگەزایەتی و نەتەوایەتی. ئەم پارتە لە کاتی ناساندنی کاندیدەکانی، ٥٠ لەسەدی تایبەت کردووە بۆ ژنان و ١٠ لەسەدی بۆ کۆمەڵگای ھاوڕەگەزخوازەکان. ئەم پارتە ھەروەھا ژینگەپارێزە و دژی دەستپێکردن و چالاکیی وزەی ناوەکییە لە تورکیا. ھەدەپە خوازیارە کە سیاسەتەکانی ئەم پارتە سەرترە لە سیستمی دوانەیی تورک و کورد، لەکاتێکدا لە دانۆستانەکانی عەبدوڵا ئۆجەلان ڕێبەری زیندانیکراوی پەکەکە بەشداریان کرد. دەوڵەتی تورکیا ئەم پارتە تۆمەتبار دەکا بە پەیوەندی ڕاستەوخۆ لەگەڵ پارتی کرێکارانی کوردستان و کۆما جڤاکێن کوردستان.

ھەدەپە یەکەمین جار لە ھەڵبژاردنە ناوچەییەکانی ساڵی ٢٠١٤ بەشداری کرد. لەم ھەڵبژاردنەدا ھەدەپە لە ناوچەکانی ڕۆژاوای تورکیا بەشداری کرد لەکاتێکدا دەبەپە لە ناوچە کوردییەکانی باشووری ڕۆژھەڵات چالاکی و بەشداری کرد کە لە ئاکامدا ھەردوو پارتەکە بە تێکڕایی ٦.٢ لەسەدی گشت دەنگەکانیان بەدەستھێنا. سەلاحەددین دەمیرتاش ھاوسەرۆکی ئێستای ھەدەپە لە ھەڵبژاردنەکانی سەرکۆماری ساڵی ٢٠١٤ وەک کاندیدی ئەم پارتە بەشداری کرد و توانی ٩.٧٦ لەسەدی دەنگەکان بەدەست بێنێ.

زیاتر...

ئەرشیڤ...

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو

حەسەن زیرەک گۆرانیبێژی ناوداری کورد، ھونەرمەند و مۆسیقازانی سرووشتی (لەدایک‌بووی ١٩٢١ - کۆچی دوایی ١٩٧٢) لە شاری بۆکان ھاتۆتە دنیاوە. ئەو یەکێکە لە بەناوبانگترین ھونەرمەندانی کورد. بەرچاوترین کاری ئەو کۆکردنەوەی گەنجینەیەک لە ھونەری ئاواز و گۆرانی کوردییە کە بە دەنگی ئەو وتراوەتەوە. ئەو بە ھۆی گۆرانییەکانی لە ناو کوردەکانی ئێران و عێراق ناسراوە. ئەو لە ساڵی ١٩٧٢ لە شاری بۆکان لە پارێزگای ئازەربایجانی ڕۆژاوای ئێران کۆچی دوایی کردووە و بە خاک سپێردراوە.

زیاتر...

ئەرشیڤ...

شۆڕشەکان

شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران (بە کوردیی باکووری: Serhildana Şêx Seîdê Pîranî، بە تورکی: Saideyh Said İsyanı). شۆڕشێک بوو دژی سیاسەتەکانی بەتورککردن لە باکووری کوردستان کە حکوومەتە نوێیەکەی ئەتاتورک پەیڕەوی دەکرد. شۆڕشەکە لەلایەن شێخ سەعیدەوە سەرپەرشتیی کرا و زۆرینەی ھۆزە کوردەکانی باکووری کوردستان چوونە پاڵی. ھەروەھا ھەندێک لە ئەفسەر و سەربازانی پێشووتری ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی لە کورد و تورک (حەمیدییە، ئازادیخوازان) چوونە پاڵی بە ئامانجی گەڕاندنەوەی دەوڵەتی عوسمانی.

زیاتر...

ئەرشیڤ...

ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت

پەرە بە وتاری سەرەکی بدە.
پەرە بە وتارەکانی ناو پۆلی کوردستان بدە.
لێرە کۆمەڵێک وتار ھەن، دەتوانیت بیاننووسیت یان فراوانیان بکەیت.
داڕێژەی {{دەروازە|کوردستان}} بۆ ئەو وتارانە دابنێ کە پەیوەندییان بە کوردستان ھەیە.

بیرۆکەت ھەیە؟ ڕەخنەت ھەیە؟ وتارێکی پوخت پێشنیار دەکەیت؟ لێرە پێشنیاری بکە بۆ زیاتر بەرەوپێشبردنی دەروازەکە.

وێنەی ھەڵبژێردراو

کۆمەڵە کوردێکی ئێزیدی

ئەرشیڤ...

دەنگی ھەڵبژێردراو

بەشێکی شمشاڵی قالەمەڕە

ئەرشیڤ...

مێژوو

ڕەشەکوژیی دەرسیم، بریتییە لە کوشتاری کوردە عەلەوییەکان لە ناوچەی دەرسیم کە ئێستا پێی دەوترێت پارێزگای تونجەلی لە باکووری کوردستان، بە دەستی دەوڵەتی تورکیاوە. ئەم کوشتارە کە لەلایەن دەوڵەتی تورکیادا ئەنجام درا بە دوای شۆڕشی سەید ڕەزا لە حوزەیرانی ساڵی ١٩٣٧ ھاتە ئاراوە. ئەم کۆمەڵکوژییە کە مێژوویەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵانی ١٩٣٧-١٩٣٩، بووە ھۆی کوژرانی ١٣ ھەزار کەس لە ھاوڵاتیانی شاری دێرسیم.

زیاتر...

ئەرشیڤ...

کارەساتەکان

کیمیابارانی ھەڵەبجە یان کۆمەڵکوژیی ھەڵەبجە لە ١٦ی ئازاری ١٩٨٨ ڕوویدا لە کۆتایی ڕۆژەکانی جەنگی ئێران-ئێراق، لەلایەن ڕژێمی بەعسی عێراقەوە کە شاری ھەڵەبجەی بە گازی کیمیایی کیمیاباران کرد، زیاد لە ٥،٠٠٠ ھاوڵاتی کوردی بێتاوانی پێکھاتوو لە ژن و مناڵ و گەنج شەھیدکران و ١٠٬٠٠٠ کەسی تریش بریندارکران ئەمە جگە لە ونبوونی چەندەھا منداڵ. ئەمڕۆ، ٢٠١٠ کیمیابارانکردنی بە گەورەترین تاوانی دژ بە مرۆڤایەتی دادەنرێت بە گازی کیمیایی لە مێژووی مرۆڤایەتیدا.^{[ژێدەر پێویستە]}

زیاتر...

ئەرشیڤ...

شارەکانی کوردستان

مەھاباد

ئەرشیڤ...

وتەی ھەڵبژێردراو

ڕۆڵەکەم! خوێندن بخوێنە! مەکتەبە دەرمانی کورد		تێگەیشتن مەرھەمە، بۆ زامی بێ سامانی کورد
لاپەڕەی مێژوو دەزانێ، چۆن بوون شێرانی کورد		باسی بابا ئاردەڵان و زەندی و بابانی کورد
— قانع

ئەرشیڤ...

پۆلەکان

کوردستان (٣٤ پۆل، ١٥٧ پەڕە)

ئەلفوبێی کوردی (٣٧ پەڕە)

ئەو فیلمانەی لە کوردستان داندراون (٧ پەڕە)

باشووری کوردستان (١٤ پۆل، ٦٩ پەڕە)

باکووری کوردستان (١٦ پۆل، ٤٧ پەڕە)

بزووتنەوەی سەربەخۆییی کوردستان (١٦ پۆل، ٢٦ پەڕە)

پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان (١ پۆل)

پارتی کرێکارانی کوردستان (٢ پۆل، ١٦ پەڕە)

پارتی یەکێتیی دیموکرات (١ پۆل)

پارێزگای کوردستان (٦ پۆل، ٤٨ پەڕە)

تۆپی پێ لە کوردستان (٢ پۆل، ٦ پەڕە)

جاف (١٣ پەڕە)

جوگرافیای کوردستان (١٥ پۆل، ٩٥ پەڕە)

چاندی کوردستان (١ پەڕە)

چاندی کوردی (٢٥ پۆل، ٦٦ پەڕە)

چوارپارچەی کوردستان (٧ پەڕە)

دینەکانی کوردستان (٥ پەڕە)

زاخۆ (١ پۆل، ١٦ پەڕە)

زمانەکانی کوردستان (١ پۆل، ١٠ پەڕە)

ڕۆژاوای کوردستان (٢ پۆل، ١٦ پەڕە)

ڕۆژھەڵاتی کوردستان (٩ پۆل، ٨٧ پەڕە)

ڕێکخراوە کوردییەکان (٢٢ پۆل، ٩٩ پەڕە)

ژنانی کورد (٨ پۆل، ٩٣ پەڕە)

سیاسەتی کوردستان (١١ پۆل، ٧ پەڕە)

قەزاکانی باشووری کوردستان (١٨ پەڕە)

قەزاکانی ھەرێمی کوردستان (١٦ پەڕە)

کورد (٣١ پۆل، ٢٠٦ پەڕە)

کوردایەتی (٤ پۆل، ١٩ پەڕە)

کۆلکەوتارەکانی کوردستان (١ پۆل، ١٣ پەڕە)

کۆمەڵگای کوردستان (٢ پۆل)

کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان (٢ پۆل، ١ پەڕە)

گژوگیاکانی کوردستان (٢٠ پەڕە)

موکریان (١٠ پۆل، ٧ پەڕە)

مێژووی کوردستان (٦ پۆل، ٦١ پەڕە)

ھێرشە مووشەکییەکان بۆ سەر ھەولێر (٢ پەڕە)

باخچەی ئاژەڵانی ھەولێر

داڕێژە:پڕگەلھەترین شارەکانی کوردستان

داڕێژە:پلەبەندی خزمایەتی

پەیوەندییەکانی کۆماری چیک ‒ ھەرێمی کوردستان

پەیوەندییەکانی ھەرێمی کوردستان ‒ ئیسپانیا

پەیوەندییەکانی ھەرێمی کوردستان ‒ تورکیا

پەیوەندییەکانی ھەرێمی کوردستان ‒ سووریا

پێرستی توێژەرە کوردییەکان

پێرستی ڕۆژنامە و چاپەمەنییە کوردییەکان

پێڕستی کۆمەڵکوژیی کوردەکان

یانەی وەرزشیی پێشمەرگەی ھەولێر

خوێندن لە ھەرێمی کوردستان

داڕێژە:دەشتی نەینەوا

داڕێژە:دەشتی نەینەوا لە پارێزگای نەینەوا

ڕاپەڕینی سمکۆی شکاک (١٩١٨–١٩٢٢)

ڕاپەڕینی سمکۆی شکاک (١٩٢٦)

ڕێکەوتنامەی سایکس–پیکۆ

سلێمانی

سنە

سەرھەڵدانی یەکێتیی نیشتیمانیی کوردستان

سەری کانی، پارێزگای حەسیچە

یانەی وەرزشیی سیروانی نوێ

شۆڕشی شێخ سەعیدی پیران

شەرەفیە

شەڕی کەرکووک (١٩٩١)

شەش ویلایەتی ئەرمەنی

شێخ شەمسەدینێ ئەخلاتی

کۆمەڵکوژیی کەرکووک (١٩٢٤)

کەرکووک

گۆڕینی ناوە جوگرافیاییەکان لە تورکیا

گەل

ململانێی کورد و عێراق (٢٠١٧)

مێژووی کورد بەپێی ھێڵی کاتی

ناحیەی ناوەندی قەزای بەعاج

ناحیەی ناوەندی قەزای تلکێف

ناحیەی ناوەندی قەزای تەلەعفەر

ناحیەی ناوەندی قەزای حەزەر

ناحیەی ناوەندی قەزای حەمدانیە

ناحیەی ناوەندی قەزای شنگال

چوارپارچەی کوردستان

باکوور • باشوور • ڕۆژھەڵات • ڕۆژاوا

دەروازە پەیوەندیدارەکان



تورکیا		عێراق		سووریا		ئێران		ئەرمەنستان



زازاکی		گێڵان		تاڵش		تەبەرستان		بەلۆچستان		ئازەربایجان		خۆراسان		لوڕستان		یارسان

دەروازەکان