چۆمان

چۆمان
چۆمان
شارۆچکە
	بە عەرەبی: جومان; بە ئینگلیزی: Choman
	[[File:\|\|200px]]
	شارۆچکەی چۆمان
	چۆمان جێگەی لە ھەرێمی کوردستاندا چۆمان جێگە لە عێراقدا چۆمان جێگە لە ئاسیادا
	پۆتانەکان: 36°38′24″N 44°53′29″E / 36.64°N 44.89139°Eپۆتانەکان: 36°38′24″N 44°53′29″E / 36.64°N 44.89139°E
وڵات	عێراق
ھەرێمی فێدراڵ	ھەرێمی کوردستان
پارێزگا	پارێزگای ھەولێر
قەزا	چۆمان
بوون بە قەزا	١٩٧٠
دەسەڵات
• قایمقام	ئەحمەد بارزان
ڕووبەر
• سەرجەم	٢٫٢ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٠٫٨ میلی چوارگۆشە)
بەرزایی	١١١١ مەتر (٣٬٦٤٥ پێ)
ژمارەی دانیشتووان (٢٠١٨)
• سەرجەم	٤٧٬٠٠٠
سەرناوی دانیشتوو	باڵەکایەتی
زمان و ئایین
• زمان	کوردی(سۆرانی و کرمانجی)
• ئایین	ئیسلام(سوننە)
• ب پ م(٢٠١٧)	٠٬٧٥٨; بەرز · ٢٦مین
ناوچەی کاتی	UTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+٤:٣٠ (ھاوین)
تەلەفۆن	٠٠٩٦٤

چۆمان یەکێکە لە شارۆچکەکانی پارێزگای ھەولێر کە دەکەوێتە سەر ڕێگای ھامڵتۆن. ئەم قەزایە ١٨٠ کیلۆمەتر لە باکووری شاری ھەولێر و ٢٥ کیلۆمەتر لە سنووری ئێران دوورە و دەروازەی نێودەوڵەتیی حاجی ئۆمەران کە خاڵێکی سنووریی گرنگی نێوان ھەرێمی کوردستان و ئێرانە دەکەوێتە قەزای چۆمان، ھەروەھا بەرزترین لووتکە چیای ھەرێمی کوردستان کە ھەڵگوردە دەکەوێتە ئەم قەزایە..^[٤]

ناو

چۆمان ناوێکی کۆیە، کە کۆکراوەی وشەی(چۆم-چەم)ە، ئەو شوێنەی شارۆچکەی چۆمانی تیا ھەڵکەوتووە، کەوتووەتە دۆڵێکەوە کە چەند چۆمێک لەو جێگەیەدا یەکدەگرن لەوە لەوەوە بووەتە چۆمان.

جوگرافیا

شارۆچکەی چۆمان ھاوسنوورە لەگەڵ:

لە باکوورەوە گوندی وەردێ.
لە باشوورەوە گوندی ناوپردان.
لە ڕۆژھەڵاتەوە گوندی مەمی خەلان.
لە ڕۆژئاواوە گوندی کۆنەخانان.^[٥]

مێژوو

لە ساڵی ١٩٧٠دا قەزای چۆمان دێتە کایەوە و ناوەندەکەی شارۆچکەی چۆمانە دەبێت.
رژێمی بەعسی دیکتاتۆر چەندین پلانی بۆ لەناوبردنی ناوچەکە داڕشت، لە ساڵی ١٩٨٣ بەھۆی شەڕی ئێران و عێراق بۆماوەی ھەشت ساڵ بەتەواوی سنوورەکە چوڵ کرا، لە (١٠/٣/١٩٩١) جارێکی تر ئاوەدان کراوەتەوە کەشارەکە لە گەڵ زەوی تەخت کرابوو، سەرلەنوێ ژیان لەم سنورە دەستی پێکردەوە.

ئەمانەش ببینە

سەرچاوەکان

^ «Kurdistan Regional Government». KRG. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی ئابی ٢٠١٢ ھێنراوە.
^ [١], Rastlos.com. Retrieved 2014-01-04.
^ «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ «Koysenjaq». www.ishtartv.com. لە ١٤ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ https://www.openstreetmap.org/node/2480243570

[1] «Kurdistan Regional Government». KRG. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٩ی ئابی ٢٠١٢ ھێنراوە.

[2] [١], Rastlos.com. Retrieved 2014-01-04.

[GlobalDataLab-3] «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[4] «Koysenjaq». www.ishtartv.com. لە ١٤ی نیسانی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[5] ttps://www.openstreetmap.org/node/2480243570

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

ب و د گوندەکانی چۆمان
کوردستان > باشووری کوردستان > پارێزگای ھەولێر > قەزای چۆمان
ناحیەی قەسرێ	قەسرێ(ناوەند) ئیسکاو بەردەڕەشان بنەڵە بوران خەزێنە داڵکان دیلمان ڕەژدوور ڕەزوێکە زەنگەڵین زێوکان سایە سەرکان سەرنێڵ سۆرەبان شیناوە شیوێ گوڵان چۆمساک قەڵات کۆیلە ماکۆسان ماونان مێرگە نێوخانان وەسان وەڵزە وەڵاش پردی زەرد چۆمە بەستێ مێرگەی خواروو کاولان، قەسرێی چۆمان ڕەزمیر سمۆرە
ناحیەی حاجی ئۆمەران	حاجی ئۆمەران(ناوەند) ئازادی ئاشی بڕەگوێز ئاڵانە باوەکراوە واشانکە خەلان دەربەندی ڕایات دۆڵەبۆن ڕایات ڕەشەھەرمێیان زینوێ سەیداوە شۆرە شیوەڕەش چیکان گەلەژێر گوندەژۆر ماوەتان ناوەندە
ناحیەی سمێلان	سمێلان(ناوەند) سمیلان چۆمباڵۆک چۆمانی سمایل ئاغا دۆڵبالیس گوێزلینگە شێرکاوە دێگە، چۆمان مامەخەتیبیان بێشە گزرە جاوەکە ھەبلەسان چۆمبرس گەزنە ھۆرێ ھەوێزە بۆر کاولان دزووک نزاری دۆلانە شیوەچنار دارەگرد شیوەماوان ماوان بێولە برایەتی پیرۆمەر سرێشمە ئاشی بێکۆرە گوڵان ڕوست گرتک شلۆک درێشک شلان سەری مارساوا
ناحیەی گەڵاڵە	گەڵاڵە(ناوەند) ڕەشەکەڵ پاشکۆز ناوکێلەکان ئۆمەراوە ڕەزان مەلا براییم کانی سماق کانی زیل دارسلام گوێزان بێرەش

ب و د پارێزگای ھەولێر
قەزاکان و شارەکان	قەزای چۆمان (چۆمان) قەزای سۆران (سۆران) قەزای مێرگەسۆر (مێرگەسۆر) قەزای ڕەواندز (ڕەواندز) قەزای شەقڵاوە (شەقڵاوە) قەزای خەبات (خەبات) قەزای ھەولێر (ھەولێر) قەزای دەشتی ھەولێر (دەشتی ھەولێر) قەزای کۆیە (کۆیە) قەزای مەخموور (مەخموور)
وتاری پەیوەندیدار	ناوەند: ھەولێر زمان: کوردی (ناوەندی، باکووری) ئایین: سوننەی شافعی مێژوو: ئەیالەتی شارەزوور · میرنشینی سۆران
بابەتی گەشتیاری	ئەشکەوتی شانەدەر تاڤگەی بێخاڵ تاڤگەی گەلی عەلی بەگ قەندیل قەڵای ھەولێر منارەی چۆلی