ئیدارەی سۆران

ئیدارەی سەربەخۆی سۆران
ئیدارەی سەربەخۆی سۆران
ئیدارە
	بە عەرەبی: الإدارة المستقلة سوران; بە ئینگلیزی: Independent Administration of Soran
	سەرەوە:; دیمەنی سۆران ; پێچەوانەی میللی کاتژمێر; چیای ھەڵگورد • خەرەندی ڕەواندز • کێلەشین • تاڤگەی گەلیی عەلی بەگ ; خوارەوە: ; ئەشکەوتی شانەدەر
	ئیدارەی سەربەخۆی سۆران
وڵات	کوردستان; عێراق
ھەرێم	ھەرێمی کوردستان
مەڵبەند	زاخۆ
ژمارەی قەزاکان	٦
ژمارەی ناحیەکان	١٣
بوون بە ئیدارە	٢٠٢١
دەسەڵات
• سەرۆکی ئیدارە	ھەڵگورد نەجیب
بەرزایی	٦٨٠ مەتر (٢٬٢٣٠ پێ)
بەرزترین بەرزایی	٣٦٠٧ مەتر (١١٬٨٣٤ پێ)
نزمترین بەرزایی	٤٨٨ مەتر (١٬٦٠١ پێ)
زمان و ئایین
• زمان	کوردی(سۆرانی و کرمانجی) و سوریانی
• ئایین	ئیسلام(سوننە)، مەسیحی
• ب پ م(٢٠١٧)	٠٫٧٠٦; بەرز · ٢ەم بۆ ١٧
ناوچەی کاتی	UTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+٤:٣٠ (ھاوین)
تەلەفۆن	٩٦٤+
وێبگە	http://www.slemani.gov.krd/ku/

ئیدارەی سۆران یەکێکە لە دامەزراوە فەرمیەکانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان ، لە پارێزگای ھەولێر، ناوەندی ئەم ئیدارەیە شاری سۆرانە.^[٢] ئیدارەی سۆران پێکدێت لە شەش قەزا کە بریتین لە قەزای ناوەندی سۆران و چۆمان و ڕەواندز و خەلیفان و سیدەکان و مێرگەسۆر ، لەگەڵ چەندان ناحیە و گوند . ئەم ئیدارە یاخود ناوچەیە شوێنێکی گرنگ و ستراتیژیە لە کوردستان بەتایبەت لە ڕووی گەشتیاری و کشتوکاڵی و سیاسی ، کە ڕۆژ بە ڕۆژ لە گەشەسەندن دایە .

ناو

ناوی ئەم ئیدارەیە لە ناوەندەکەیەوە وەرگیراوە، کە شاری سۆرانە.

ھەروەک دەزانین، وشەی "سۆران" لە زمانی کوردی دا، لە زۆر شتا بە کاردێت.

یەکێکە لە زاراوە سەرەکیەکانی کوردی، زاراوەی (سۆرانی)ە.
ناوە بۆ بەشێک لە کورد کە دادەنیشێ لە ناوەندی زێی گەورە و زێی بچووکدا.
ناوی بنەماڵەیەک لە فرمانڕەوایانی کوردە، با ناوی میرنشینی سۆرانەوە.
ناوی خانزادی سۆرانە.
ناوی ھێندێک منداڵی کوڕیش دەنێن(سۆران).^[٣]

کاتێک باران زۆر دەباری و شڵێوە و لەنگێزەی بنەوەشت دەکات، خاک و دەرودەشت و کێو پارەکان زۆرتر رەنگی سووریان لێ دەنیشێت. وشەی "سۆران"، لە " سوور"ەوە ھاتووە. و "سۆران " یانی "سووران" یا کورد وتەنی سوورکەڵانیەکان یا دەڤەرە سوورەکان. لێرەدا پرسیارێک دێتە گۆرێ، کە ئەی بۆ "سووران" نیە و " سۆران"ە، کە ئەمەش ھۆی ئەوەیە لەو ناوچەیە، بە رەنگی "سوور" دەڵێن " سۆر" و " سۆران " کۆی وشەی " سۆر"ە، واتە سوورەکان.

مێژوونووسان دەگێڕنەوە کە سەرەتای درووستبوونی میرنشینی سۆران، دەگەڕێتەوە بۆ (کەلۆس) ناوێک، دواتر کوڕەکەی جێیگرتووەتەوە ناوی (عیسا) بووە. ئەم عیسا ناوە ھێزێکی کۆکردووەتەوە و چووەتە سەر قەڵای ئاوان، کاتێک گەمارۆیداوە لەسەر بەردێکی سوور وەستاوە کە ڕوانووێتە سەر قەڵاکە، ئیتر نازناوی ھاوەڵانی بەردی سووریان بە خۆی و لایەنگرانی دا. وەنەوەکانی بە سووران یان سۆران ناویان دەرکرد.^[٤]

جوگرافیا

ئیدارەی سەربەخۆی سۆران ھاوسنوورە لەگەڵ:

لە باکوورەوە پارێزگای حەکاری لە باکووری کوردستان.
لە باشوورەوە ئیدارەی ڕاپەڕین.
لە ڕۆژھەڵاتەوە شارستانی شنۆ و شارستانی پیرانشار لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان.
لە ڕۆژاواوە پارێزگای ھەولێر و پارێزگای دھۆک.^[٥]

مێژوو

ئیدارەی سەربەخۆی سۆران یەکێکە لە دامەزراوە فەرمیەکانی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان، کە پێک ھاتووە لە شەش قەزا و سیانزە ناحیە لە رێکەوتی ٢٨/٧/٢٠٢١ بە بریاڕی ئەنجومەنی وەزیران ژمارە (١٠٧)، فەرمانی ھێنانە کایەی ئیدارەی سەربەخۆی سۆران دەرچوو.^[٦]

ئەمانەش ببینە

سەرچاوەکان

^ «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ https://soran.gov.krd/2959/derbare/#
^ https://lex.vejin.net/ck/search/?t=%D8%B3%DB%86%D8%B1%D8%A7%D9%86&f=0
^ ‎جەمال بابان. «أصول أسماء المدن و المواقع العراقیة؛ الجزء الاول» (PDF) (بە عەرەبی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ https://www.openstreetmap.org/#map=9/36.716/44.426
^ https://soran.gov.krd/2959/derbare/#

[GlobalDataLab-1] «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[2] ttps://soran.gov.krd/2959/derbare/#

[3] ttps://lex.vejin.net/ck/search/?t=%D8%B3%DB%86%D8%B1%D8%A7%D9%86&f=0

[4] ‎جەمال بابان. «أصول أسماء المدن و المواقع العراقیة؛ الجزء الاول» (PDF) (بە عەرەبی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[5] ttps://www.openstreetmap.org/#map=9/36.716/44.426

[6] ttps://soran.gov.krd/2959/derbare/#

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

ب و د ھەرێمی کوردستان
مێژوو	تێکھەڵچوونی نێوان عێراق و کوردەکان ڕاپەڕین ئەنفال کۆمەڵکوژیی ئێزدییەکان یاخیبوونی عێراقی
جوگرافیا	کوردستان باشووری کوردستان دھۆک سلێمانی ڕاپەڕین گەرمیان ھەڵەبجە ھەولێر ناوچە جێناکۆکەکان
سیاسەت	ھەرێمی کوردستان (ھەرێمی سەربەخۆ) مافەکانی مرۆڤ ھێزی سەربازی (پێشمەرگە) لیژنەی سەرۆکایەتیی ھەرێم پەرلەمان سەرۆکی ھەرێم جێگری سەرۆکی ھەرێم سەرۆک وەزیران پەیوەندییەکانی دەرەوە کونسوڵخانەکان لە ھەرێمی کوردستان نوێنەرایەتییەکانی ھەرێمی کوردستان چارەسەریی دوو دەوڵەتی (دانوستاندنەکانی عێراق-کورد) گشتپرسیی سەربەخۆیی
ئابووری	یەدەگی نەوتی بۆری نەوتی تەقتەق-فەیشخابوور بۆڕیی کەرکووک-بانیاس یەکەی پارە
کۆمەڵگا	جەماوەرناسی: کورد سۆران کورمانج کوردی باشووری گۆران کەمینەکانی ئاشووری تورکمان عەرەب ئەرمەنی جوو ئایینەکان: ئیسلام سوننە شیعە مەسیحییەت ئێزیدی یارسان شەبەک زمانەکان: کوردی سۆرانی کرمانجی باشووری (فەیلی) گۆرانی ھەورامی شەبەکی باجەڵانی سوورەت تورکمانیی عێراقی عەرەبیی عێراقی ئەرمەنی ھوولەئوولا
ھێماکان	سروودی نەتەوەیی ئاڵا نیشانی ھەرێم
ھێزە بەرگرییەکان	پێشمەرگە ئەنجومەنی ئاسایشی ھەرێمی کوردستان پاراستن و زانیاری ئاسایش زێرەڤانی
پۆل:ھەرێمی کوردستان دەروازە:کوردستان