وان

وان

Wan
وان Wan
شار
	Van
	چەند دیمەنێکی شاری وان
وڵات	تورکیا
ھەرێم	باکووری کوردستان
ناوچە	ئاناتۆلیای ڕۆژھەڵات
پارێزگا	وان
بەرزایی	١٧٢٦ مەتر (٥٬٦٦٣ پێ)
ژمارەی دانیشتووان (٢٠١٢)
• سەرجەم	٣٧٠٬١٩٠
زمان و ئایین
• زمان	کوردی (باکووری)
• ئایین	ئیسلام (سوننە)
کۆدی تەلەفۆن	٠٢٧٦
وێبگە	http://www.van.gov.tr/

وان (بە کوردیی باکووری: Wan) شارێکە لە باکووری کوردستان و تورکیا کە لە کەناری ڕۆژھەڵاتی دەریاچەی واندا ھەڵکەوتووە. شارێکی دێرینی باکوورە زور جێگای دێرینی لێ ھەیە.^[٢] یەکێک لە گەورەترین شارەکانی باکووری کوردستانە کە دانیشتووانی لە ٣٥٠ھەزار کەس^[٣] زیاترە و کەوتووەتە سەر دەشتایییەکی بەپیتی کشتوکاڵییەوە گەلێ کارگەی پیشەسازیی تێدایە وەک: ڕستن و چنین، کارگەی چیمەنتۆ و پێڵاو دروستکردن. ھەروەھا ئەم شارە ناوەندی پارێزگای وانە.^[٤]

جوگرافیا

شاری وان کەوتووەتە سەر پارێزگای وان کە یەکێک لە پارێزگاکانی کۆماری کوردستان لە ناوچەی ئاناتۆلیای ڕۆژھەڵاتە. شارەکە جگە لە دەریاچەی وان جێگەی گەشتیاریی تری وەک قەڵای وان ھەیە.

دانیشتووان

دانیشتووانی وان لە ساڵی ٢٠١٢ بەرامبەر بووە لەگەڵ ٣٧٠٬١٩٠ کەس کە ھەموویان کوردن و بە زمانی کوردی قسە دەکەن.

قەڵای وان

قەڵای وان یەکێکە لە شوێنەوارە مێژوویییەکان و دیمەنە سەرەنج ڕاکێشەکانی شاری وان لە باکووری کوردستانە، کە بە دووری پێنج کیلۆمەتر دەکەوێتە ڕۆژاوای ناوەندی شارەکە.^[٥]

قەڵاکە بەسەر دەریاچەی واندا دەڕوانێ و بووەتە ھۆکاریکی باش بۆ ڕاکێشانی گەشتیاران بۆ شارەکە. ئەم قەڵایە بەھۆی ئەوەی لە شوێنێکی بەرزدایە و دەڕوانێت بەسەر تەواوی شارەکە و دەریاچەی واندا، بووەتە شوێنێکی گەشتیاری و ژمارەیەکی زۆر گەشتیار ڕووی تێدەکەن.^[٦]^[٧]

زەریاچەی وان

دەریاچەی وان، زەریاچەی وان یان گۆلی وان لە باکووری کوردستان و لە نێوان دوو پارێزگای وان و بدلیس ھەڵکەوتووە. گۆلی وان گەورەترین گۆلی کوردستانە و لە قووڵترین شوێنیدا ٤٥١ مەتر قووڵە و چوار دوورگەی تێدایە.^[٨]

پشیلەی وان

پشیلەی وان ڕەگەزێک لە پشیلەکانی خۆماڵی و ناوداری شاری وانە. ئەم پشیلە لەبەر ھەبوونی پێستی سپی و جیاوازبوونی ڕەنگی چاوەکانی زۆر لەبەر چاوە.^[٩]

پەیوەندی نێونەتەوەیی

دەستە خوشک

وان لەگەڵ دوو شاران دەستە خوشکە کە لە خوارەوە نوسراوەن:

پێشانگا

شاری پێشووی وان لە ساڵی ٢٠٠٩
شاری پێشووی وان لە ساڵی ٢٠٠٩
شاری پێشووی وان لە ساڵی ٢٠٠٩
دیمەنێکی شاری وان لە قەڵای وانەوە

ئەمانەش ببینە

سەرچاوەکان

^ «Archived copy». لە ڕەسەنەکە لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٠ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر)
^ Özoğlu، Hakan (ئایاری ١٩٩٦). «State–Tribe Relations: Kurdish Tribalism in the 16th-and 17th-Century Ottoman Empire». British Journal of Middle Eastern Studies. ٢٣ (1). Taylor & Francis: ٥–٢٧. doi:١٠.١٠٨٠/١٣٥٣٠١٩٩٦٠٨٧٠٥٦٢٠.
^ «Archived copy». لە ڕەسەنەکە لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٠ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر)
^ «Archived copy». لە ڕەسەنەکە لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٠ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر)
^ زانیاری و چەند دیمەنێکی قەڵا دێرینەکەی شاری وان
^ The Seventy Wonders of the Ancient World
^ Who Was Who in America, v. 5, 1969–1973 https://books.google.com/books?ei=KItvTuLtHcjh0QGj8uWCCg&ct=result&id=jHXhAAAAMAAJ&q=tipple
^ Olson، James S.؛ Pappas، Lee Brigance؛ Pappas، Nicholas C. J.، eds. (١٩٩٤). An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires. Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group. لاپەڕە ٤٠. ژپنک ٠-٣١٣-٢٧٤٩٧-٥.
^ «Characteristics». Turkish Van Cat Club. لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی نیسانی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٥ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
^ «Kardeş Şehirler». Bursa Büyükşehir Belediyesi Basın Koordinasyon Merkez. Tüm Hakları Saklıdır. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی ئایاری ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠١٣ ھێنراوە.

[1] «Archived copy». لە ڕەسەنەکە لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٠ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر)

[Ozoglu-2] Özoğlu، Hakan (ئایاری ١٩٩٦). «State–Tribe Relations: Kurdish Tribalism in the 16th-and 17th-Century Ottoman Empire». British Journal of Middle Eastern Studies. ٢٣ (1). Taylor & Francis: ٥–٢٧. doi:١٠.١٠٨٠/١٣٥٣٠١٩٩٦٠٨٧٠٥٦٢٠.

[3] «Archived copy». لە ڕەسەنەکە لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٠ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر)

[4] «Archived copy». لە ڕەسەنەکە لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی شوباتی ٢٠١٠ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر)

[5] زانیاری و چەند دیمەنێکی قەڵا دێرینەکەی شاری وان

[6] The Seventy Wonders of the Ancient World

[7] Who Was Who in America, v. 5, 1969–1973 https://books.google.com/books?ei=KItvTuLtHcjh0QGj8uWCCg&ct=result&id=jHXhAAAAMAAJ&q=tipple

[8] Olson، James S.؛ Pappas، Lee Brigance؛ Pappas، Nicholas C. J.، eds. (١٩٩٤). An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires. Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group. لاپەڕە ٤٠. ژپنک ٠-٣١٣-٢٧٤٩٧-٥.

[9] «Characteristics». Turkish Van Cat Club. لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی نیسانی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٥ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.

[Bursa_twinnings-10] «Kardeş Şehirler». Bursa Büyükşehir Belediyesi Basın Koordinasyon Merkez. Tüm Hakları Saklıdır. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی ئایاری ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی تەممووزی ٢٠١٣ ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]