ئوکراینا

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

پۆتانەکان: 49°N 32°E / 49°N 32°E / 49; 32

ئوکراینا
Україна (ئوکراینی)
سروود: Державний Гімн України
دێرژاڤنی ھیمن ئوکراینی
«سروودی نیشتمانیی ئوکراینا»
ھەڵکەوتەی ئوکراینا (سەوز) ناوچە داگیرکراوەکان لەلایەن ڕووسیا (سەوزی ڕووناک)
پایتەختکیێڤ
گەورەترین شار پایتەخت
زمانە فەرمییەکان ئوکراینی
زمانە ناوچەییەکان
گرووپە ڕەگەزییەکان (٢٠٠١)
ناوی هاووڵاتی ئوکراینی
دەوڵەت کۆماری نیمچە سەرۆکایەتیی یەکگرتوو
 -  سەرۆک کۆمار ڤلۆدیمیر زێلێنسکی
 -  سەرۆک وەزیران دێنیس شمیھال
 -  سەرۆک پەرلەمان ڕووسلان ستێفانچووک
یاسادانەر ڤێرخۆڤنا ڕادا
پێکھاتەکان
 -  کیێڤی ڕووس ٨٧٩ 
 -  شانشینی ڕووتینیا ١١٩٩ 
 -  کازاک ھێتمانات ١٨ی ئابی ١٦٤٩ 
 -  کۆماری گەلی ئوکراینا ١٠ی حوزەیرانی ١٩١٧ 
 -  ڕاگەیاندنی سەربەخۆییی کۆماری گەلی ئوکراینا ٢٢ی کانوونی دووەمی ١٩١٨ 
 -  کۆماری گەلی ئوکراینای ڕۆژاوا ١ی تشرینی دووەمی ١٩١٨ 
 -  یاسای یەکگرتوویی ٢٢ی کانوونی دووەمی ١٩١٩ 
 -  بەیاننامەی سەربەخۆییی ئوکراینا ٢٤ی ئابی ١٩٩١ 
 -  ڕێفراندۆم ١ی کانوونی یەکەمی ١٩٩١ 
 -  یاسای بنەڕەتیی ھەنووکە ٢٨ی حوزەیرانی ١٩٩٦ 
 -  شۆڕشی مەیدان[٣] ١٨–٢٣ شوباتی ٢٠١٤ 
ڕووبەر
 -  سەرجەم ٦٠٣٬٦٢٨ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٤٥ەم)
or ٢٣٣,٠١٣/ ٢٢٣,٠١٣ مایلی چوارگۆشە 
 -  ئاو (%) ٧
ژمارەی دانیشتوان
 -  بەراوردی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ decrease ٤١٬١٦٧٬٣٣٦[٤]
(بێجگە لە کریمیا) (٤٦ەم)
 -  سەرژمێریی ٢٠٠١ ٤٨٬٤٥٧٬١٠٢[٥] 
 -  چڕی ٧٣٫٨ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (١١٥ەم)
١٩١کەس لە مایلی چوارگۆشە
GDP (PPP) بەراوردی ٢٠٢١
 -  سەرجەم increase ٥٨٤$ بیلیۆن[٦] (٤٨ەم)
 -  سەرانە increase ١٤٬١٥٠$[٦] (١٠٨ەم)
GDP (nominal) بەراوردی ٢٠٢١
 -  سەرجەم increase ١٨١$ بیلیۆن[٦] (٥٦ەم)
 -  سەرانە increase ٤٬٣٨٠$[٦] (١١٩ەم)
Gini (٢٠١٩) ٢٦٫٦ 
HDI (٢٠١٩) ٠٫٧٧٩ (٧٤ەم)
دراو ھریڤنا (₴) (UAH)
ناوچەی کاتی EET (UTC[٧])
 -  ھاوین (DST) EEST (UTC+٣)
لای لێخوڕین ڕاست
پاوانی ئینتەرنێت
کۆدی تەلەفۆن +٣٨٠

ئوکراینا (بە ئوکراینی: Україна) وڵاتێکە لە ئەورووپای ڕۆژھەڵات کە دووەم گەورەترین وڵاتی ئەورووپایە. ئەو وڵاتە ھاوسنوورە لەگەڵ ڕووسیا لە ڕۆژھەڵات و باکووری ڕۆژھەڵات،[ئ] بیلاڕووس لە باکوور، پۆڵەندا، سلۆڤاکیا و مەجارستان لە ڕۆژاواوە، ڕۆمانیا و مۆلدۆڤا[ا] لە باشووری ڕۆژاوا و دەریای ڕەش و دەریای ئازووف لە باشوورەوە ھاوسنوورە. ڕووبەری وڵاتەکە ٦٠٣٬٦٢٨ کیلۆمەتر دووجایە[ب] و ھەشتەم چڕترین وڵاتی ئەورووپایە. ئوکراینا ئەندامە لە یەکێتیی وڵاتە سەربەخۆکان. لە نێوان ساڵانی ١٩٢٣ ھەتا ١٩٩١ زۆربەی ئوکراینا بەشێک لە یەکێتیی سۆڤیەت بوو. شاری کیێڤ پایتەخت و گەورەترین شاری ئوکراینایە.

دانیشتووان[دەستکاری]

بەپێی ئامارەکانی ساڵی ٢٠٢٢ ژمارەی دانیشتووانی ئوکراینا ٤٣٬٧٣٣ ملیۆن کەس بووە کە دەکاتە ٠٫٥٦٪ خەڵکی جیھان. تەمەنی مامناوەندی خەڵکی ئەم وڵاتە ٤١ ساڵە، ھەروەھا ٦٩٪ دانیشتووانی وڵات لە شارەکان دەژین.[٨]

ئایین[دەستکاری]

ئایینەکان لە ئوکراینا[٩]
ئایینەکان ڕێژە
ئۆرسۆدۆکس
  
٦٦٫٠٪
بێ ئایین
  
١١٫٠٪
کاتۆلیک
  
١٠٫٠٪
سوننە
  
٢٫٠٪
پرۆتێستانت
  
٢٫٠٪
ئەوانی تر
  
٩٫٠٪

تێبینییەکان[دەستکاری]

  1. ^ Ukraine also has de facto borders to its south with Crimea, which Russia annexed from it in 2014. Ukraine still continues to claim the peninsula as its integral part and is supported internationally on the issue. See political status of Crimea for details.
  2. ^ Partly controlled by the unrecognised breakaway state Transnistria
  3. ^ Including the disputed territory of Crimea (27,000 km2).

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ "Закон України, Про засади державної мовної політики (Відомості Верховної Ради (ВВР), 2013, № 23, ст.218)" [Law of Ukraine, On Principles of State Language Policy, (Bulletin of the Verkhovna Rada (VVR), 2013, No. 23, p.218) (Current version — Revision from 1 February 2014)]. Verkhovna Rada of Ukraine. 1 February 2014. Стаття 7. Регіональні мови або мови меншин України paragraph 2 [Article 7. Regional or minority languages of Ukraine paragraph 2]. Archived from the original on 14 February 2014. Retrieved 30 April 2014.
  2. ^ "List of declarations made with respect to treaty No. 148 (Status as of: 21/9/2011)". Council of Europe. Retrieved 28 October 2017. ٢٢ی ئایاری ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  3. ^ "Про Заяву Верховної Ради України у зв'язку з сьомою річницею початку Євромайдану та подій Революції Гідності". Офіційний вебпортал парламенту України.
  4. ^ "Population (by estimate) as of 1 January 2022". ukrcensus.gov.ua. Retrieved 20 February 2022. ٦ی ئازاری ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  5. ^ "Population by ethnic nationality, 1 January, year". ukrcensus.gov.ua. Ukrainian Office of Statistics. Archived from the original on 17 December 2011. Retrieved 17 April 2010.
  6. ^ ئ ا ب پ "WORLD ECONOMIC OUTLOOK (OCTOBER 2021)". IMF.org. International Monetary Fund.
  7. ^ Рішення Ради: Україна 30 жовтня перейде на зимовий час [Rada Decision: Ukraine will change to winter time on 30 October] (بە ئۆكراینی). korrespondent.net. 18 October 2011. Retrieved 31 October 2011.
  8. ^ "Population by Country (2022) – Worldometer". www.worldometers.info (بە ئینگلیزی). Retrieved 2022-02-26.
  9. ^ بەختیاری, سەعی. جوگرافیا. تاران: ڕێکخراوی جوگرافیاییو کارتۆگرافی گیتاناسی. ISBN 978-964-342-431-2.

بەستەرە دەرەکییەکان[دەستکاری]