وێنەی بەشی کۆنی شاری مێردین
مێردین (بە تورکی: ماردین) ناوی یەکێک لە شارەکانی باکووری کوردستانە. به‌لای منه‌وه‌ناوی (ماردین) له‌ڕوی ( بنچینه‌زار)یه‌وه‌هه‌ندێک سه‌خته، چونکه‌له‌ڕووی بڕگه‌سازییه‌وه، ته‌نها له‌دوو بڕگه، پێک دێت ،که‌هه‌ریه‌ک له‌بڕگه‌کان مانایه‌لێکی ئه‌وتۆ نابه‌خشن ، دوو بڕگه‌ی یه‌که‌م که‌بریتیه‌له(مارد+ین) که(ین) پاشگرێکی کوردییه‌بۆ نیسبه‌ت به‌کاردێت، وه‌ک: ( شیرین ، به‌فرین، نه‌رمین ، زێڕین ...هتد)، به‌ڵام به‌داخه‌وه؛ نازانم (مارد) چی مانایه‌ک ده‌دات، ته‌نها ئه‌وه‌نه‌بێت که، (مارد) ڕه‌نگه‌له(مه‌رد) یان ( مێرد) ه‌وه‌هاتبێت ، به‌ڵام له‌گه‌ڵ پاشگری( ین) دا ، مانای ته‌واو نادات به‌ده‌سته‌وه. هه‌رچه‌نده(ماردین) به(مێردین)یش له‌بز ئه‌کرێت، ئه‌مه‌ڕاست ده‌بێت ئه‌گه‌ر ووشه‌که‌له‌بنه‌ڕه‌تدا (مه‌ردان)یان (مێردان) بووبێت و ، گۆڕابێت به(مه‌ردین) و (ماردین) ، که‌ئه‌مه‌یش ڕێی تێده‌چێت ، چونکه‌ئه‌م په‌یڕه‌وه‌له‌زمانی کوردیدا هه‌یه، وه‌ک:(گۆڕان= گۆڕین) ( ڕزان=ڕزین) و ( دڕان = دڕین) ...هتد ، جێی ووتنه‌که‌چه‌ندین شاری دیکه‌ی کوردستانی ژێرده‌ستی تورکیا به‌پاشگری (ین ) کۆتاییان دێت ، وه‌ک: ( مه‌رسین) (نسێبین) (ئه‌فرین) .... هتد ، وه‌هه‌مان ناوی ( ئه‌فرین) له‌به‌شی سوریادا دووباره‌بووه‌ته‌وه‌و عه‌ره‌ب کردوویه‌تی به( عفرین). دوو بڕگه‌که‌ی دی بریتین له( مار+دین) ، لێره‌دا (مار) دوو وواتای هه‌یه، که‌یه‌که‌میان که‌به‌مانای( افعی) ی عه‌ره‌بی دێت که‌لێره‌دا هیچ مانایه‌ک نابه‌خشێت. دووه‌میان به‌مانای(ماڵ) دێت . هه‌روه‌ها (دین) چه‌ندین واتای هه‌یه، یه‌کێک له‌وانه‌به‌مانای (شێت) دێت که‌ئه‌میش لێره‌دا هیچ مانایه‌ک نابه‌خشێت، واتایه‌کی دیکه‌ی( دین)به‌مانای (ئه‌سپ) دێت ، که‌ئه‌م ووشه‌یه‌له‌بنه‌ڕه‌تدا(ذین) بووه، به‌ڵام پوکیوه‌و له‌کوردی ئه‌مڕۆدا نه‌ماوه، ته‌نها دووپاشماوه‌نه‌بێت ، که‌یه‌که‌میان به( زین) له‌بز ده‌کرێت، که‌ئه‌مڕۆ به‌وه‌ده‌ووترێت که‌له‌سه‌ر پشتی ئه‌سپ داده‌نرێت، که‌له‌بنه‌ڕه‌تدا (سه‌رزین)ی پێووتراوه، واتا( سه‌رئه‌سپ) وه‌به‌فارسیش( زینپوش) ی پێده‌ووترێت، وه‌دووه‌میان به(دین) له‌بز ده‌کرێت ، که‌ئه‌ویش به‌ته‌نها نایه‌ت و ، له‌گه‌ڵ ووشه‌ی(مادین) به‌کارده‌برێت، لێره‌دا (ما) به‌مانای (مێ) دێت و (دین ) به‌مانای (ئه‌سپ) دێت ، وه‌ئه‌مڕۆ له‌کوردیدا بووه‌به(مایین) . لێره‌دا ئه‌گه‌ر هه‌ردوو ووشه‌ی( مار) به‌مانای(ماڵ) و (دین) به‌مانای (ئه‌سپ) لێک بده‌ین ، به‌مانای ( ماڵی ئه‌سپ) واته(ئاخوڕ) دێت، که‌ئه‌میش به‌لای منه‌وه‌مانایه‌کی ئه‌وتۆی نییه. سێیه‌م وواتای (دین) به‌مانای (زانست) دێت ، که‌له‌بنه‌ڕه‌تدا (ذیخن) بووه‌و ، پاشان گۆڕاوه‌بۆ( ذیهن)و( ذین) و (دین) ، که‌ووشه‌یه‌کی کۆنی کوردییه‌و، له‌بنه‌ڕه‌تدا به‌مانای (کرۆک) یان( ناوک) یان (ڕه‌گ) ی هه‌ر شتێک یان هه‌ر خانه‌یه‌ک هاتووه،که‌چه‌ندین زاراوه‌ی عه‌ره‌بی و فارسی و ئینگلیزیی و..... هتد ، ی لێکه‌وتۆته‌وه بۆ نموونه(جین) به‌ناوکی ئه‌و خانه‌یه‌ده‌ووترێت که‌کۆرپه‌له‌ی لێدروست ده‌بێت له( ذین) ی کوردییه‌وه‌هاتووه،که‌به‌عه‌ره‌بی بووه‌به(جینة) و به‌فارسی( جین) و به‌ئینگلیزی Gene هه‌ره‌وه‌ها ناوکی مێشک ئه‌و به‌شه‌ی که‌زانیاری لیده‌رده‌چێت ؛پێیده‌ووترێت (ذیهن) که‌له‌عه‌ره‌بی و فارسیدا بووه‌به( ذهن) له‌کوردی ئه‌مڕۆدا بووه‌به( زان) و ووشه‌ی (زانست) ی لێکه‌وتۆته‌وه،که‌به‌ئینگلیزی بووه‌به science ، شایانی ووتنه‌که(دین و ده‌بیره) به‌مانای زانست و بیرکردنه‌وه‌دێت که‌به‌هه‌ڵه‌ووتراوه‌به‌مانای( ئه‌لف و بێی) ئاوێستایی دێت. ئه‌گه‌ر هه‌ردوو ووشه‌ی (مار) به‌مانای(ماڵ) و (دین) به‌مانای (زانست) واتای( ماڵی زانست) یان ( زانستگه) ده‌گه‌یه‌نێت.
