ئێزیدی

کۆمەڵە کوردێکی ئێزیدی

مەزاری شێخ عەدی کوڕی موسافر کەلەلایەن ئێزیدییەکان پیرۆزە

ئێزیدی یەکێک لە گەورەترین خێڵەکانی کوردە کە خاوەنی ئاینی تایبەتن و زۆربەیان لە باشووری کوردستانن لە دەڤەری شێخانی نێوان مووسڵ، پارێزگای دھۆک و دەڤەری شنگاری سەر سنووری سووریادا دەژین. ھەروەھا لە بۆتان و دەربێسیە و باکووری پارێزگای ئەلحەسکە و دەڤەری عەفرین لە حەلەب و ئەلەگەزی ئەرمەنستان و پارێزگای قەرس و ئەردێخانی باکووری ڕۆژھەلاتی تورکیادا دەژین. ئێزیدی بە کوردی کورمانجی دەئاخڤن.

بیروباوەڕی ئێزیدی

• خوا - ئێزدان: گەورەیەکەی لە نوسیندا دەرناکەوێت، لە سەروی نموونە و شێوەوەیە؛ سیفەتەکانی کۆنن وەکوو زاتی خۆی ھیچ شتێک لە سەر شێوەی ئەو نیە و لە ھیچ شتێک ناچێت. لەبەر ئەوەی خودایە کەواتە خوای مرۆڤە.
• مەلیکە تاوس مەلیکی ھەموو مەلائیکەتەکانە (فریشتەکانە). مەلیکە تاوس بریتیە لە عەزازیل یان بە عەرەبی (الشیطان) (بە ئینگلیزی: Melek Taus یان The Peacock Angel) کە حوکمی ھەموو زەوی ئەکات بە یارمەتیو ھاوکاری حەوت فریشتەی دیکە ئەو حەوت مەلائیکەیەش لەژێر ئەمری خودای گەورەدان.
• پاشا بە شێوەی تاوس شێوە دەکێشرێت. ئاو، خۆڵ و ھەوا لە دروشمە پیرۆزەکانی دینی ئێزیدین کە ھەرسێکیان ژیان پێک دەھێنن.

ھەروەھا ئێزیدییەکان مەزارێکی زۆر پیرۆزیان ھەیە کە سەردانی دەکەن کە مەزاری شێخ عەدی کوڕی موسافرە کە لە لالەشدایە.

ناو

ناوی ئێزیدی (یان یەزیدی) یان «إیزید» واتای پەرستراوە، وە وشەی ئێزیدی واتا «بەندەی خودا» وە بەم شێوەیە شوێنکەوتوانی ئاینەکە باسی خۆیان ئەکەن.

ڕەمزە پیرۆز و دینیەکانیان

یەکەم پاڕانەوە (دۆعا): کە بەسێ کاتدا دەکرێت بە تایبەتی لە کاتی ھەڵھاتنی خۆر و ئاوابوونیدا یەزیدیەکان لەم کاتانەدا داوای خێر و خۆشی بۆ خۆیان و ھەموو مرۆڤایەتی دەکەن. ئێزیدی وەکوو دیانەت ڕێگە و شێوازی تایبەتی خۆیان ھەیە لە کاتی بەجێگەیاندنی نوێژدا بۆ خودا کە بەزمانی ئاری کۆن پێی ئەڵێن (خودێ) یان (ئێزدان) کە کۆمەڵێک دۆعای لێ ئەکەن بە تایبەتی لە کاتی ھەڵھاتنی خۆ رو نیوەڕۆ و کاتی خۆرئاوابووندا.

ئەمانەش ببینە

• یەکێتیی نەتەوەییی یەزیدی
• ئەکادیمیای یەزیدی
• دەشتی نەینەوا

سەرچاوەکان

• بی بی سی فارسی؛ یزیدیان کیستند؟
• ھەژار، چێشتی مجێور، خانی شەڕەفکەندی ئامادەی کردووە و سەرپەرشتی چاپی کردووە، چاپی یەکەم: پاریس ١٩٩٧.