عەرەب

Arabs
ژمارەی سەرجەمی دانیشتووان
	نز. ٤٠٠ ملیۆن ھەتا ٤٢٠+ ملیۆن کەس
ناوچەکان بە ژمارەی دانیشتوانی بەرچاو
	Arab League
زمانەکان
	عەرەبی
ئایین
	زۆرینە: ئیسلام; (سوننە • شیعە • سۆفیگەری • ئیبازی • عەلەوی); کەمینە: مەسیحییەت • جوولەکایەتی • بەھایی
گرووپە ڕەگەزییە پێوەندیدارەکان
	خەڵکانی تری ئەفریقایی زمان (بەڕبەڕ)، نەتەوە سامییەکان وەکوو ئاشوورییەکان و جووەکان
	پەراوێزەکان
	a نەتەوەی عەرەب نابێت لەگەڵ نەتەوەکانی تر کە لە جیھانی عەرەب دەژین تێکەڵ بکرێن.; b ھەموو عەرەبەکان موسڵمان نین و ھەموو موسڵمانانەکانیش عەرەب نین. یەک عەرەب دەتوانێت لە ھەر دین و مەزھەبێک پەیڕەوی بکات.

عەرەب یەکێکە لە گەلەکانی جیھان، عەرەبەکان لە ڕۆژاوای ئاسیا و باکووری ئەفریقا دەژین وێڕای ھەندێکیان وەک پەنابەر لە ئەورووپا و ئەمریکای باکوور و ئەمریکای باشوور، مێژوونووسان بەنەوەی پایەمبەر ئیسماعیل دەڵێن عەرەب.

دانیشتووان[دەستکاری]

خێزانێکی عەرەب لە شاری ڕامەڵا لە فەلەستین.

دانیشتووانی وڵاتانی عەرەب[دەستکاری]

لەکۆی وڵاتە عەرەبییەکان زۆرتر لە ٤٢٢ ملیۆن کەس دەژین.

وڵات	ژمارەی دانیشتووان	ڕێژەی عەرەب
میسر	٨٢٬٠٧٩٬٦٣٦	٩٠٪‏
سوودان	٤٥٬٠٤٧٬٥٠٢	٧٠٪‏
جەزائیر	٣٥٬٤٢٣٬٠٠٠	٨٠٪‏
عەرەبستانی سەعوودی	٢٦٬٢٤٦٬٠٠٠	٩٠٪‏
عێراق	٣١٬٤٦٧٬٠٠٠	٧٥٪‏
یەمەن	٢٤٬٢٥٦٬٠٠٠	١٠٠٪‏
سووریا	٢٢٬٥٠٥٬٠٠٠	٩٠٪‏
توونس	١٠٬٣٧٤٬٠٠٠	٩٨٪‏
لیبیا	٦٬٥٤٦٬٠٠٠	٩٧٪‏
ئوردن	٦٬٤٧٢٬٠٠٠	٩٨٪‏
لوبنان	٤٬٢٥٥٬٠٠٠	٩٥٪‏
فەلەستین	٤٬٢٢٥٬٧١٠	٩٠٪‏
ئیسرائیل	١٬٥٠٠٬٠٠٠	٢٠٫٥٪‏
کووەیت	٣٬٠٣٠٬٠٠٠	٨٠٪‏
میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان	٤٬٧٠٧٬٠٠٠	١٩٪‏
عومان	٣٬٠٩٠٬١٥٠	٨١٪‏
مۆریتانیا	٣٬٣٤٣٬٠٠٠	٨٠٪‏
قەتەر	١٬٥٠٨٬٠٠٠	٥٥٪‏
بەحرەین	١٬٢٣٤٬٥٧١	٥١٫٤٪‏

ڕەوەندی عەرەب لەدەرەوەی وڵات[دەستکاری]

وڵات	نیشتەجێبووانی عەرەب	ڕێژەی عەرەب
بەڕازیل	٦٬٠٠٠٬٠٠٠	٣٫٠٪‏
کەنەدا	٤٧٠٬٠٠٠	١٫٤٪‏
فەڕەنسا	٣٬٥٠٠٬٠٠٠	٥٫٤٪‏
ھۆڵەندا	٤١٨٬٠٠٠	٢٫٥٪‏
ئەرژەنتین	١٬٣٣٦٬٠٠٠	٣٫٣٪‏
چیلی	٧٠٠٬٠٠٠	٤٫٢٪‏

بێجگە لەم وڵاتانە عەرەبەکان لەکۆمەڵێ وڵاتی تریش پەنابەرن وەک ئینگلتەرا و ئەڵمانیا و باشووری ئەفریقیا و ئەمریکا و ڕووسیا و ئیکوادۆر و مەکسیک و تورکیا و ئوستورالیا بەڵام لەم وڵاتانە ڕێژەیان بەتەواوی دیاری نەکراوە.

ئایین[دەستکاری]

ڕێژەی ئاین و بیروباوەڕەکان لە نێو نەتەوەی عەرەب

ئیسلام			٩٠٪
مەسیحی			٦٪
باوەڕەکانی تر			٤٪

لە ئێستادا ئاینی ئیسلام باوەڕی زۆرینەی دانیشتووانی خەڵکی عەرەبە کە پێشبینی دەکرێ ٩٠٪ دانیشتووان سەر بە ئیسلام بن، لەدوای ئیسلامیش ئاینی مەسیحی بەپلەی دووەم دێت کە لەسەدا ٦ دێت کەبەشێکی زۆر لەمانە مەسیحین بە ڕەچەڵەک (قیبتی) بەتایبەتی لەوڵاتانی میسڕ و لوبنان.

زمانی عەرەبی[دەستکاری]

وتاری سەرەکی: زمانی عەرەبی

زمانی عەرەبی (بە عەرەبی: العربیة) گەورەترین زمانەکانی گرووپی زمانە سامییەکانە لە بارەی قسە پێکەرانەوە، و یەکێکە لە زمانە ھەرە بەربڵاوەکانی جیھان کە ٤٢٢ ملیۆن کەس قسەی پێ دەکات، و قسەپێکەرانی بەربڵاون لەو ناوچەیەی کە پێی دەوتری ناوچەی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا، لەگەڵ زۆرێک لە شوێنەکانی تری جیھان کە لە دەوروبەری ئەم وڵاتانەن وەکوو: ئەھواز، تورکیا، چاد، مالی، سینیگال، ئێرتریا. زمانی عەرەبی گرنگییەکی تایبەتی ھەیە لە لای موسڵمانان، چونکە زمانی قورئانە، و زۆربەی زۆری خوداپەرستی لە ئاینی ئیسلامدا بەبێ زمانی عەرەبی ناکرێ^{[ژێدەر پێویستە]}، ھەروەھا زمانی عەرەبی زمانێکی سەرەکیی بۆنەکانە لە چەند کڵێسایەکی کریستیانی لە وڵاتە عەرەبییەکاندا. ھەروەھا زمانی عەرەبی زۆرێک لە کارە ئاینییەکان و بیرمەندییەکانی جوولەکەکانی پێ نووسراوە لە سەدەکانی ناوەڕاستدا.

ئەمانەش ببینە[دەستکاری]

زمانی عەرەبی

سەرچاوەکان[دەستکاری]

^ Lorenzo Kamel (31 March 2017). The Frailty of Authority: Borders, Non-State Actors and Power Vacuums in a Changing Middle East. Edizioni Nuova Cultura. پەڕە 25. ISBN 978-88-6812-828-9.
^ Kail C. Ellis (12 January 2018). Secular Nationalism and Citizenship in Muslim Countries: Arab Christians in the Levant. Springer. پەڕە 159. ISBN 978-3-319-71204-8.
^ Margaret K. Nydell (26 July 2018). Understanding Arabs: A Guide for Modern Times. John Murray Press. پەڕە 11. ISBN 978-1-4736-9091-2.
^ Neil Caplan (4 September 2019). The Israel-Palestine Conflict: Contested Histories. John Wiley & Sons. پەڕە 23. ISBN 978-1-119-52387-1.
^ ^ی ^ا Shen، P؛ Lavi، T؛ Kivisild، T؛ Chou، V؛ Sengun، D؛ Gefel، D؛ Shpirer، I؛ Woolf، E؛ Hillel، J (2004). "Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation" (PDF). Human Mutation. 24 (3): 248–60. PMID 15300852. doi:10.1002/humu.20077.
^ Wade، Nicholas (9 June 2010). "Studies Show Jews' Genetic Similarity". New York Times.
^ Nebel، Almut؛ Filon، Dvora؛ Weiss، Deborah A.؛ Weale، Michael؛ Faerman، Marina؛ Oppenheim، Ariella؛ Thomas، Mark G. (2000). "High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews" (PDF). Human Genetics. 107 (6): 630–41. PMID 11153918. doi:10.1007/s004390000426.
^ "Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese". Sciencedaily.com. 9 May 2000. لە ڕێکەوتی ١٢ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.
^ Atzmon، G؛ Hao، L؛ Pe'Er، I؛ Velez، C؛ Pearlman، A؛ Palamara، PF؛ Morrow، B؛ Friedman، E؛ Oddoux، C (2010). "Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry". American Journal of Human Genetics. 86 (6): 850–59. PMC 3032072. PMID 20560205. doi:10.1016/j.ajhg.2010.04.015.
^ ^ی ^ا ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref> ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری Tadmouri2014 نەدراوە

[Kamel2017-1] Lorenzo Kamel (31 March 2017). The Frailty of Authority: Borders, Non-State Actors and Power Vacuums in a Changing Middle East. Edizioni Nuova Cultura. پەڕە 25. ISBN 978-88-6812-828-9.

[Ellis2018-2] Kail C. Ellis (12 January 2018). Secular Nationalism and Citizenship in Muslim Countries: Arab Christians in the Levant. Springer. پەڕە 159. ISBN 978-3-319-71204-8.

[Nydell2018-3] Margaret K. Nydell (26 July 2018). Understanding Arabs: A Guide for Modern Times. John Murray Press. پەڕە 11. ISBN 978-1-4736-9091-2.

[Caplan2019-4] Neil Caplan (4 September 2019). The Israel-Palestine Conflict: Contested Histories. John Wiley & Sons. پەڕە 23. ISBN 978-1-119-52387-1.

[evolutsioon-5] ی ^ا Shen، P؛ Lavi، T؛ Kivisild، T؛ Chou، V؛ Sengun، D؛ Gefel، D؛ Shpirer، I؛ Woolf، E؛ Hillel، J (2004). "Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation" (PDF). Human Mutation. 24 (3): 248–60. PMID 15300852. doi:10.1002/humu.20077.

[6] Wade، Nicholas (9 June 2010). "Studies Show Jews' Genetic Similarity". New York Times.

[7] Nebel، Almut؛ Filon، Dvora؛ Weiss، Deborah A.؛ Weale، Michael؛ Faerman، Marina؛ Oppenheim، Ariella؛ Thomas، Mark G. (2000). "High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews" (PDF). Human Genetics. 107 (6): 630–41. PMID 11153918. doi:10.1007/s004390000426.

[sciencedaily-8] "Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese". Sciencedaily.com. 9 May 2000. لە ڕێکەوتی ١٢ی نیسانی ٢٠١٣ ھێنراوە.

[Abraham_2010-9] Atzmon، G؛ Hao، L؛ Pe'Er، I؛ Velez، C؛ Pearlman، A؛ Palamara، PF؛ Morrow، B؛ Friedman، E؛ Oddoux، C (2010). "Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry". American Journal of Human Genetics. 86 (6): 850–59. PMC 3032072. PMID 20560205. doi:10.1016/j.ajhg.2010.04.015.

[Tadmouri2014-10] ی ^ا ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref> ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری Tadmouri2014 نەدراوە

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]