پەرتەو کرماشانی
عەلی ئەشرەف نەوبەتی ناسراو بە پەرتەو کرماشانی (لەدایکبووی ١٩٣١ لە کرماشان) شاعیرێکی کوردە.
ژیان[دەستکاری]
پەرتەو کرماشانی کوڕی ئەسەدووڵڵا لە ٢٩ی ئەیلوولی ١٩٣١ی زایینی (٦ی ڕەزبەری ١٣١٠ی هەتاوی) لە گەڕەکی بەرزەدەماخی کرماشان لە دایک بووە و هەر لەو شارەش خوێندنی تەواو کردووە. عەلی ئەشرەف لە کوردەکانی بەختیارییە و هەر لە منداڵییەوە لە ڕێگای بنەماڵەکەی لەگەڵ ئەدەب ئاشنا بووە. جگە لە شیعرەکانی پەرتەو کرماشانی، کەسایەتییەکەی زۆر بووەتە جێگای سەرنجی خەڵکی ناوچه و بەردەنگەکانی.[١]
شیعر[دەستکاری]
پەرتەو کرماشانی بە دوو زمانی کوردی و فارسی خاوەنی بەرهەمە و زیاتر لە ٣٠٠٠ بەیت شیعری هەیە؛ هەرچەندە ڕێژەی شیعرە فارسییەکانی زیاترن بەڵام ئەو شیعرە کوردییانەی کە هۆنیویەتەوە لە ئاستێکی بەرز دان و لەناو ئەدەبی کوردیدا خاوەن پێگەیەکی تایبەتن. عەلی ئەشرەف نەوبەتی بە زاراوەی کوردیی خوارین شیعر دەڵێت و حەول دەدات پاراو بنووسێ و لە شیعرە کوردییەکانیدا وشەی فارسی دەرهاوێژێ.[٢] بەرهەمەکانی پەرتەو کێشی عەرووزییان هەیە و زۆربەی قاڵبەکانی تاقی کردووەتەوە، بەڵام لە غەزەلدا زۆر لێهاتوویە. کاکڵی شیعرەکانیشی ئەوین و خۆشەویستی و هەستی نەتەوەییە. هۆنراوەکانی پەرتەو کرماشانی بە ڕواڵەت کلاسیکن بەڵام زمان و ناوەرۆکیان تازە و سەردەمیانەیە و لەگەڵ مرۆڤی ئەمڕۆیی دەدوێن.[٣]
ڕۆژی پەرتەو کرماشانی[دەستکاری]
٢٧ی بانەمەڕی ساڵی ١٣٩٤ی هەتاوی (١٧ی ئایاری ٢٠١٥ی زایینی) لە ڕێکخراوەی فەرهەنگیی (دەنگی پەڕاو) بڕیار درا بە مەبەستی ڕێز لێنان لە کەسایەتی و تەمەنێک خزمەتی مامۆستا ئەم ڕۆژە، به ڕۆژی "پەرتەو کرماشانی" ناودێر بکرێ.[٤]
بەرهەمەکان[دەستکاری]
- کووچە باغیها (سەرجەم هونراوەکانی عەلی ئەشرەف نەوبەتی لە توێی کتێبێکدا بە یارمەتی (محەممەد عەلی سوڵتانی) و خەتی (فەریبا مەقسوودی) بڵاو بوونەتەوە). ئەم کۆمەڵە شیعرە بۆ چوارەمین جار لە ساڵی ١٣٩٦ (٢٠١٧) لە چاپ دراوەتەوه.[٥]
نموونەی شیعری[دەستکاری]
شیعری بەناوبانگی ئەرمەنی بەرهەمی پەرتەو کرماشانییە، کە لەلایەن زۆریەک لە گۆرانیبێژان بەتایبەت حەمید حەمیدییەوە کراوەتە بە گۆرانی:
- ئاوارەگەێ بێچارەگەێ بێخانمانم ئەرمەنی
- ماڵد نیەزانم ها لە کوو، ڕووح و ڕەوانم ئەرمەنی
- شیرن زوانم ئەرمەنی، دەردت وەگیانم ئەرمەنی
- ترسم وەگەردم تا نەکەی، بۊشی بچوو، دەر وانەکەی
- ئمجا م دی دیوانەگەێ، ئاگر وەگیانم ئەرمەنی
- ت باو موسڵمانی بکە، لەی گەورە مێمانی بکە
- هەرچی کە خوەد زانی بکە، م ناتەوانم ئەرمەنی
- بێخوەد ئەڕا ترسی؟ خوەمم، قورسە دەمم، خاترجەمم
- مانگەشەوە، سایەێ خوەمە ها شان وەشانم ئەرمەنی
- نەۊش ئەوقەرە چشتی نییە، دەر واکە بارم کەفتییە
- هەر یەی چکە نەزری بکە، تەڕ بوو زوانم ئەرمەنی
- ئەر یەی کەسی لە دشمەنی پرسییە لە کوورە سەنی
- وەگیان هەرچی کافرە، ئۆشم نیەزانم ئەرمەنی
- لە خوەسە ئاگر گردمە، ڕێ ماڵدان گوم کردمە
- ئەر مردمیشم مردمە، مشتی سوخانم ئەرمەنی
- پشتم لە بار دەرد و خەم شکیا نیەزانم چە بکەم
- دەردم یەسە لە ماڵ خوەم بێخانمانم ئەرمەنی
- ڕووژ و شەوم جوور یەکە، دەر واکە نەومیدم نەکە
- ئاخر وە ناشەڕ تازە م جایەڵ جوانم ئەرمەنی
- دەر واکە زۊتر "پەرتە"وە، مێمانەگەێ ئاخر شەوە
- یەی شۊشە لەو بەد مەسەوە، پڕ کە بزانم ئەرمەنی
ئەمانەش ببینە[دەستکاری]
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ ڕۆژی شاعێری کورد پەرتەو کرماشانی، دیار زاکرۆس، کوردستان میدیا، ١٨ی ئایاری ٢٠٢٠ بڵاو کراوەتەوە.
- ^ "پەرتەو کرماشانی". www.khaktv.net. Retrieved 2021-04-08.
- ^ عەلی ئەشرەف نەوبەتی (پەرتەو کرماشانی)، وریا ڕەحمانی، ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣ بڵاو کراوەتەوە.
- ^ پەرتەو کرماشانی، قەڵەمێکی پەڕاوی و کووچەباخـێک پڕ لە جوانی، عەلی لەیلاخ
- ^ پەرتەو کرماشانی کەمینە چاپ، ماڵپەری تەبیان، ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠١٣ بڵاو کراوەتەوە.