ئەحمەد بەگی کۆماسی

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

ئەحمەد بەگی کۆماسی ناسراو بە خاڵۆی کۆماسی شاعیرێکی کوردە لە گوندی بەردەسپی لە ناوچەی مەریوانە.[١] کە لە ساڵانی ١٧٩٣-١٨٧٦ی زاینیدا ژیاوە و ھۆنراوەی ھەورامیی لێ بە جێ ماوە.[٢][٣] وا دیارە ئەحمەد بەگی کۆماسی پەیوەندیەکی گەرمی لەگەڵ مەولەویدا بووە و مەولەوی لە شێعرەکانیدا بە خاڵۆ ناوی دەبات.[٣] بۆیە ئەحمەد بەگ بە خاڵۆی کۆماسیش ناسراوە. بۆ نموونە مەولەوی بۆ دوورکەوتنەوەی ئەحمەد بەگی کۆماسی، بۆ ڕەشت، ئەم شێعرەی داناوە کە دەڵێت:

جەرگت لەت لەت بۆ، چەواشەی چەپگەردخاڵۆت جیا کەرد، ئی کار بی تۆ کەرد؟

یان دەڵێت:

ملان، سەربەرزان، کۆساران، ھەردانبێ شەرتان جە داخ وەفاتان مەردان
چێشەن ئارایش سەر تا وە دامانمەر "خاڵۆم" وە عەزم سەیرتان ئامان

وا دیارە ئەحمەد بەگ لەگەڵ پاشایانی قاجاڕدا یا دەسەڵاتدا ناکۆکی بووە و ھۆی دوور خستنەوەکەی ھەر ئەوە بوە. [٤]

نموونەی ھۆنراوە[دەستکاری]

ناسراوترین ھۆنراوەی خاڵۆی کۆماسی ھۆنراوەی گڵکۆی تازەی لەیلە، کە بە بۆنەی مەرگی ھاوسەرەکەی خۆیەوە وتوویەتی. ئەمە بەشێک لە ئەو شێعرەیە:

گڵکۆی تازەی لەیل، گڵکۆی تازەی لەیلئارۆ شیم وەسەیر گڵکۆی تازەی لەیل
نە پای مەزار لەیلەکەی پـڕ مەیلجە دیدەم واران ئەسرینان چون سەیل
شیم وەسەرینش بەو دڵەی پڕ جۆشسەنگێ مەزارش گرتم نە ئاغۆش
واتم ئەی دڵسۆز قەیس پۆس نە کۆڵموبارەکت بۆ یانەی تەنیای چۆڵ
کۆچی بێ وادەت کارێ پێم کەردەنبێزارم جە گیان، ڕازی وە مەردەن
گڕەی نار عەشق دووری باڵای تۆکارێ پێم کەردەن نەونەمامی نۆ
نە بە رۆژ ئارام نە شەو خەومەنچون چەم گل کەران گلاراومەن
جەو اوە گەردش ئەو چەرخ چەپ گەردمن و تۆ وە زۆر جە ھەم جیا کەرد
تۆ بەردەن وە خاک سیای تەنگ و تارمن مام پەی عەزاب جەفای رۆزگار
ھەر رۆ چوون مەجنوون خاتر جە غەم کەیلھەر لەیل لەیلمەن جە ھەردی دووجەیل
شەوان تا وە رۆ شیو و رۆڕۆمەنگشت پەژارەیی تەنیایی تۆمەن
ستارەم شوومەن بەختم لێویانچوون ئاھووی تەنیا سەر لێم شێویان
یە حاڵی منەن شای وەفادارانھەمرازی تۆ کێن سوب تا ئێواران
لە جیاتی باھووی قەیسی غەمگینتکام سەنگی سیا شەو جە باڵینت
سا پەی چێش سۆمای دیدەم تار نەبۆزیندەگی جە لام زەھری مار نەبۆ
ئەو دیدە مەخموور ئاھووبێزی تۆئەو زولفی قەتران شەڕەنگێزی تۆ
وە مەودای چل چەنگ تۆ تاتات مەکەردئێستە پەشێوەن چون رەیحانەی ھەرد
ئەلحاسڵ ھەر چەن شین و زاریم کەردنە پای قەبری لەیل بێ قەراریم کەرد
نەدای جەوابم نە زەڕە دەنگ کەردئەمجا بڵێسەم وە گەردوون ویەرد
دیسان ھەم جە نەو واتم ئەی دڵسۆزحەکیمی زامان دەردی مەجنوون سۆز
ھام نە سەرینت زارزار مەناڵمخاک یانەی نەوت وە چەم مەماڵم
پەی چێش مەیلی وێم جە لات کەم بیەنمەر عەھد و پەیمان جە یادت شیەن
دیم دەنگێ ئاما نە تۆی خاکەوەنەو یانەی تاریک حەسرەتناکەوە
ئاما نە گۆشم چون رازی جارانواتەش ئەی مەجنوون وێڵی کۆساران
خاک وە دەستی زۆر زەنجیرەم کەردەنیادی ھەمڕازان جە یادم بەردەن
ھێندە خاک و سەنگ نە جەستەم بارەننە جاگەی جەواب نە رای گوفتارەن

کۆنگەرەی نێونەتەوەیی ئەحمەد بەگی کۆماسی[دەستکاری]

لە بڕواری ٢٥ و ٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٤دا کۆنگەرەیەک بە ناوی کۆنگەرەی نێونەتەوەیی ئەحمەد بەگی کۆماسی بۆ ئەم شاعیرە لە شاری مەریوان ساز کرا.[٥]

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ مێژووی ئەدەبی کوردی، بەرگی سێیەم، لاپەڕەکانی ٣١٧ تا ٣٣٦، مارف خەزنەدار، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس، ھەولێر: ٢٠٠٣.
  2. ^ سەجادی، ع. مێژووی ئەدەبی کوردی، چاپخانەی مەعارفی بەغدا، ١٩٥١.
  3. ^ ئ ا مەلا ساڵح، ح. مەولەوی و تەقینەوەی زمان، دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس.
  4. ^ پێشەکیی دیوانی خاڵۆی کۆماسی، لێکدانەوەی حەکیم مەلا ساڵح
  5. ^ "ئیرنا؛ کۆنگەرەی ئەحمەد بەگی کۆماسی شێعری کوردی بە ئایندە دەناسێنێ".

بەستەرە دەرەکییەکان[دەستکاری]