بۆ ناوەڕۆک بازبدە

دەروازە:وێژەی کوردی

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

دەروازەی وێژەی کوردی


بەخێربێن بۆ دەروازەی وێژەی کوردی!

وێژەی کوردی یان ئەدەبی کوردی بریتیە لە ئەو شێعر، چیرۆک، بەیت، مەتەڵ و گۆرانیانەی کە بە شێوەزار و زاراوە جۆراوجۆرەکانی زمانی کوردی نووسراوە. وێژەی کوردی بە یەک شێوەزاری تایبەت نیە و بە ھەمووی شێوەزارەکانی کرمانجی، سۆرانی، ھەورامی و کەلھوڕی نووسراوە لە کوردان بە جێ ماوە. شیاوی باسە کە لە مێژووی وێژەی کوردیدا بە زۆری ھۆنراوە بە سەر پەخشاندا زاڵ بووە. ڕەنگە کۆنترین نموونەکانی وێژەی کوردی بریتی بێ لە ئەو ھۆنراوانەی کە بە کوردیی باشووری نووسراوە و شوێنکەوتوانی ئایینی یارسان وەکوو باڵووڵی ماییدەشتی و بابا تاھیری ھەمەدانی بێت.

زیاتر...

ھەنووکە ٣٨٠ وتار لە دەروازەی وێژەی کوردیدا ھەیە.

وتارێک لەوان بە ھەڵکەوت ببینە

وتاری ھەڵبژێردراو

زەمبیلفرۆش و خاتوونی پادشا
زەمبیلفرۆش و خاتوونی پادشا

زەمبیلفرۆش ناوی بەیتێکی کۆنی کوردییە و وەک زۆرێک لە بەیتەکانی تر بە زارەکی و سینە بە سینە ھاتووە. یەکەم جار فەقێی تەیران نووسیویەتەوە. چیرۆکەکە بە چەندین شێواز گێڕدراوەتەوە و چەندین ڕەوایەتی ھەیە. لە زۆرێک لەم ڕەوایەتانەدا دەروێشێکی دەستپاک کە زەمبیل دەفرۆشێت کاراکتەری سەرەکیی داستانەکەیە. ژنی پادشای شارەکە دەیبینیت و ئەوینداری دەبێت. زەمبیلفرۆش داوای ژنی پاشا ڕەد دەکاتەوە، چون ژن و مناڵی ھەیە و پیاوێکی لەخوداترسە. لە کۆتایی چیرۆکەکەدا زەمبیلفرۆش خۆی لەسەر قەڵای پاشاوە فڕێ دەداتە خوارەوە کە تووشی خەیانەت نەبێت. خودا نزای لێ قەبوڵ دەکات و یارمەتیی دەدات و جیبریل دەنێرێت کە نەھێڵێت بکەوێتە خوارەوە و بمرێت. بەھۆی ئەوەی کە ژنی پادشا ئیدی ڕێ نادات زەمبیلفرۆش ژن و منداڵی خۆی ببینیت. ئەم ڕەوایەتە لە شوێنێک بۆ شوێنێکی ترەوە جیاوازیی ھەیە.

زیاتر...

وێنەی ھەڵبژێردراو

سەرای ھێمن (ماڵی مامۆستا ھێمن)

وتەی ھەڵبژێردراو

« شیعر و چیرۆک دەتوانن ھەزارەھا باڵەخانە و پرد لەناو زاتی مرۆڤ دابنێن، ئەدەب خزمەتی ناوەوەی مرۆڤ دەکات.»
شێرزاد حەسەن میم

ژیاننامەی ھەڵبژێردراو

شێخ ئەحمەدی جزیری (١٥٧٠- ١٦٤٠) ناسراو بە مەلای جزیری شاعیرێکی کلاسیکی کوردە بە دامەزرێنەری شێوەزاری کلاسیزمی کرمانجی ژووروو سەر بە شێوەزاری بۆتانی دادەنرێت. دیوانە شیعرێکی بە شێوەزاری کورمانجی ھەیە. ناوی شێخ ئەحمەد کوڕی شێخ محەمەد جزیری یە. وشەی جزیری لە ناویدا ئیشارە بە جزیرەی بۆتان دەکات. ساڵی ١٥٧٠ لە جزیرەی بۆتان ھاتۆتە دنیاوە کە سەردەمی ئەمیر شەرەف خانی کوڕی میر ئەبدال بوە. لە تەمەنی دە ساڵییەوە لەلای باوکی دەستی بەخوێندن کردووە و پاشان چۆتە لای زانا بەناوبانگەکانی جزیرە و فێری زانست بووە. بەفەقێیەتی ھەموو ناوچەکانی جزیرە و ھەکاری و ئامێدی و دیاربەکر و عەمادیە گەڕاوە و لە تەمەنی ٣٢ ساڵیدا ئیجازەی مەلایەتی پێدراوە پاشان بۆتە مەلا و زوربەی کاتی بۆ وانە وتنەوە تەرخان کردووە.

مەلای جزیری سۆفی بووە و لەسەر ڕێ و شوێنی نەقشبەندی بووە. دەستێکی باڵای ھەبووە لە لێکدانەوەی قورئان و فەلسەفە و لێکدانەوەی و ئەستێرەناسی و زانستی کیمیا و فیزیک و پزیشکی دا. ھەروەھا زمانەکانی فارسی و عەرەبی و تورکی بەباشی زانیوە.

زیاتر...

ڕۆمان

گابۆڕ ڕۆمانێکی کوردییە لە نووسینی سەید قادر ھیدایەتی. ئەم ڕۆمانە یەک لە باشترین ڕۆمانە کوردییەکان و بەرھەمێکی گرینگی ڕۆژھەڵاتی کوردستانە و قسەی زۆری لەسەر کراوە. کتێبەکە ساڵی ٢٠١٥ نووسراوە و تا ئێستا 2024 حەوت جار چاپ و بڵاو کراوەتەوە و لە پڕفرۆشترین کتێبەکانی کوردییە. لە سی و یەکەمین پێشانگای نێونەتەوەیی کتێبی تاران یەکێک لە پڕفرۆشترین کتێبی کوردی بووە؛ لە پێشانگاکانی کتێبی باشووری کوردستانیش ھەر زوو تەواو دەبێت. دە بەشی لەخۆ گرتووە و دوو چیرۆک ھاوتەریبی یەک دەچنە پێشێ کە پێکەوە لە پەیوەندیدان و لە کۆتاییدا ئاکامێکی ھاوشێوەیان دەبێت.

زیاتر...

پۆلەکان

شیعری ھەڵبژێردراو

ئەی فەلەک دیسان لە دەس تۆ، شین و واوەیلا ئەکەمژەھری قەھری تۆ لەگەڵ دەردی دڵم، ئیفشا ئەکەم
وەختە یەکجاری لە دەس ئاشووبی فیتنەت شەق بەرممن قسەی ڕاست و ڕەوان و خۆش و بێ پەروا ئەکەم
ھێند خراپەم دی لە دەس ئەھلی زەمانە، عاقیبەتلەم وەزیفەی ھاتنە دنیایە، ئیستیعفا ئەکەم
نابەمە بەر دەستی ھەر نامەردێ، عەرزی ئیحتیاجمن لە دنیا و لە مافیھاشی، ئیستیغنا ئەکەم
مورغی فەھمی ھەر کەسێ، ناگاتە عەرشی فیکرەتممن بە چەرخی ئاسمانی سفڵە، ئیستیھزا ئەکەم
تەبعی عالی وا دەبێ، سەیری بە کۆڵێ فەقرەوەگاڵتە و سوحبەت، بە تاج و تەختی شاھنشا ئەکەم
ئەو کەسە ڕوو سوورە «نووری»، دوورە لێی نەوعێ بەشەرمن لەمەولا ڕوو لە دەشتی وەحشەتی سەحرا ئەکەم
— شێخ نووری

دەروازە پەیوەندیدارەکان

ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت

پڕۆژەکانی تری ویکیپیدیا

ویکیپیدیا لەلایەن دەستکاریکەرانی خۆبەخشەوە نووسراوە و لەلایەن دامەزراوەی ویکیمیدیا ڕاژە کراوە، کە دامەزراوەیەکی قازانج نەویستە و پڕۆژەگەلێکی تری خۆبەخشانەش ڕاژە دەکات وەک:

دەروازەکان