خەمین

مەلا عەلی سەعدی
لەدایکبوون	١٩٢١ گوندی سڵێمان‌کەندی، سەقز
مەرگ	١٩٨٤
نەتەوە	کورد
پیشە	شاعیر
کار	خەمین
ئایین	ئیسلام (سوننە)

مەلا عەلی سەعدی ناسراو بە خەمین (لەدایکبووی ١٩٢١ لە سەقز، ئێران) شاعیر و مامۆستایەکی ئایینییە کە لە بواری ئەدەب و کلتوردا خزمەتی بە زمانی کوردی کردووە.

ژیاننامە

مەلا عەلی سەعدی یەکێکە لەو ھۆزانەوانە کلاسیکەکانی کورد، لە ساڵی ١٣٠٠ کۆچی ھەتاوی لە گوندی سڵێمان کەنی ناوچەی فەیزوڵڵابەگیی سەقز لە ڕۆژھەڵاتی کوردستانە لەدایک بووە. مەلا عەلی لە تەمەنی ٥ ساڵی لە نازی باوک و دایک بێ بەش دەبێ و لە تەمەنی ٧ ساڵی له گوندی کەس نەزان دەچێتە حوجرە و کتێبە باوەکانی سەردەم دەخوێنێت و پاشان لە حوجرەی مامۆستایان ئایینی و زانا وەک حاجی سەیف الدین خانی یۆرقوڵ، پلە و پایەکانی خوێندن و زانستی تەواو کرد.

پاش چەند ساڵ خزمەت لە ئاوایییەکانی سەقز وەک سونەتە، باژبڵاخ، زێویە، قۆزڵوو و ساڵی ١٣٦٢ کۆچی ھەتاوی لە گەڕەکی شانازی شاری سەقز ئەگیرسێتەوە و مزگەوتی سەلاحەدینی ئەییووبی دروست دەکات. ئەم شاعیرە کوردە لە زستانی ساڵی ١٣٦٣ کۆچی ھەتاوی تووشی نەخۆشی شێرپەنجەی گەدە دەبێت و لە گەڕانەوەدا لە شاری تەورێز بۆ سەقز، لە شاری بۆکان دڵی لە لێدان کەوت و کۆچی‌دوایی دەکات و تەرمەکەی لە سەقز ئەسپەردەی خاک ئەکرێت.

بەرھەمەکان

لە تەمەنی ١٠ ساڵیدا یەکەم ھۆنراوەی چڕییەوە و لە تەمەنی ١٨ ساڵی کتێبی وەرگێڕاوەتە سەر زمانی کوردی:

• یووسف و زوڵەیخا وەرگێڕاو لە فارسی بە کوردی
• دیوانە شیعری خەمین کە شیعرەکانی خەمین پتر لە ١٠ ھەزار دێڕن کە زۆربەیان کوردین و چەند شیعرێکی بە زمانی فارسی و عەرەبی نووسیوە.

نموونە شیعر

دامی عیشق

هەمو عالەم پەشێوی دامی عیشقە		هەمو داماو و دڵ سوتاوی عیشقە
لە هەر لایێ دەبینی زەرد رەنگێ		یەقین ئەو بێکەسە فەوتاوی عیشقە
لە هەر هەرد و لە هەر بەرد و لە هەر گوڵ		ئەگر دیت قرمزێ خوێناوی عیشقە
ئەگەر چشمە و ئەگەر چۆم و شەتاوە		سرێشک و گریە و سیروانی عیشقە
لە هەر کوێ سەرکزت دی و دەس بە ئەژنۆ		بزانە قۆڕ بەسەر بەدناوی عیشقە
لە هەر جێ رەنجەڕۆ و کوشتەیێ بێ		ئەسیر و کەوتو و تاڵانی عیشقە

بەستەرە دەرەکییەکان

• مەلا عەلی سەعدی (خەمین)، کوردپدیا