شێخ نافیع مەزھەر

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
شێخ نافیع مەزھەر

لەدایکبوون١٩١٣
مەرگ١٩٩٩
نەتەوەکورد
پیشەشاعیر و وەرگێڕ
کارشپرزە
ئایینئیسلام، سوننە
مناڵ(ەکان)موفیدە مەزھەر

شێخ نافیع مەزھەر ناسراو بە شپرزە (١٩١٣ لە سەقز، ئێران – ١٩٩٩) شاعیر و وەرگێڕێکی خەڵکی ڕۆژھەڵاتی کوردستان بوو.[١]

ژیان[دەستکاری]

نافیع مەزھەر کوڕی حاجی شێخ مەحموود و کوڕەزای حاجی شێخ ئیبراھیمی خەڵکی کەسنەزان بوو. لە ساڵی ١٢٩٢ی کۆچی لە شاری سەقز لەدایک بوو و خوێندنی سەرەتایی لای چەند مامۆستای ئایینی تەواو کرد.[٢]

لە گوندی تاڵەجەڕ سەر بەناوچەی سەرشیو لە سەقز لە ساڵی ١٣١٣ ھەتاوی لای مامۆستا شێخ محەممەد مەردووخ قزڵبڵاخی دەرسی خوێندووە و سەرەتای شاعیری شیخ مەزھەر لێرەوە دەستی پێ کرد. ھەر لەو ساڵەدا کۆچی کرد بۆ سلێمانی لە باشووری کوردستان و، لەوێ زۆربەی شاعیران کوردستان وەک پیرەمێرد، قانع و موفتی پێنجوێنیی مولاقات کرد. لە ساڵی ١٩٣٦ زایینی بوو بە سەربازی سوپای ئێراق و لەوێ دامەزرا، بەڵام لە ساڵی ١٣٢٠ ھەتاوی گەڕایەوە کوردستانی ڕۆژھەڵات و ماوەیێک زیندان کرا. پاشان بووە فەرمانبەری ئیدارەی شێر و خورشید. شێخ نافێع مەزھەر پشتیوان و ھاندەری شاعیران و شێعر و ئەدەبی کوردی بوو و، بۆ ئەم مەبەستە زۆر جار گیان و ماڵی خۆی خستە زەخت و خەتەرەوە.[٣]

شێخ نافێع لە ڕۆژی چواری بەفرانباری ١٣٧٧ ھەتاوی لە شاری سەقز و لە تەمەنی ٨٥ ساڵاندا کۆچی دواییی کرد.

بەرھەمەکان[دەستکاری]

  • دیوانە شێعرێ «گرد و کۆ»، چاپدراوی سوید، ١٩٩٥
  • وەرگێرانی کتێبی «سل و ترسی سەقز» بەرھەمی مستەفا تەیموورزادە لە فارسییەوە بە کوردی[٤]

موفیدە مەزھەر کچی شێخ نافێع ئەم کتێبەی لە دوای کۆچی دوایی باوکی لە چاپدا و بڵاوی کردەوە.

نموونە شیعر[دەستکاری]

ئەشق و مەولەوی
ئەڵا ئەی مەولەوی دەستم بە دامانت لەمەولاوە ئەتۆ شەمس و منیش وەک تۆ موریدم بەرکە بەم لاوە
لەتیشکی نووری خورشیدی جەماڵی عیشقە سووتاوم ھەموو شاھان و دەزگا چوون و نەیرووی عیشقە ھەر ماوە
ئەمن پیر بووم و یار پیر بوو کوڕی یار پیرەمەردێکە بەڵام ھەر مەسنەوی تۆیە ئەڵەی ھەردوێنێکە وتراوە
ئەگەر دونیا ببێتە ئاو و ئاگر عالەمێ بگرێ چ باکیکێ ھەیە شەخسێ کە وا حەیران و شێواوە
شپرزەم ئیفتغارم ھەر نەزانین و نەفامیمە خۆشا بۆ ئەو کەسەی وەک من لە عیلم و عەقڵی لاداوە

لە کۆتایی دیوانی گرد و کۆدا، ئەم سێ بەیتە فارسییەی بۆ کێڵی گۆڕەکەی نووسیوە:[٥]

گر گیاهی رفت زیر پا چه غم صحرا سلامت قطره ای چند ار ز دریا کم شود، دریا سلامت
رخت بست ار پیر جاهلی زینجا چه بهتر خیل دانایان عالی همت کوشا سلامت
خاک شد گر جسم نافع اندرین عالم چه مانع روح عالی قدر او در عالم بالا سلامت

لە کتێبی "گرد و کۆ"دا ئەم شێعرەی بۆ شاری مەھاباد نووسیوە[٦]

سڵاو لە مەھاباد
سڵامی من لەسەر شاری مەھاباد لەسەر ئەو شارە کوردەی خۆشی ئازاد
ئەتۆ ساوجبڵاغ یا سابڵاغ بووی بەھۆی زەردەشتەوە بوویتە مەھاباد
ئەزانی شارەکەی زەردەشتە سەردەشت غروور و ئیفتخارە بۆ گرۆی ماد
دڵم وەک ئاگری زەردەشت ئەسووتێ لەبۆ مەڵبەندی شیرین بوومە فەرھاد
بەیادی عیشقی پاکی بابەتاھیر ز دست دیدە و دل ھر دو فریاد
بەڕاسی ھیممەتی لاوانی ئێوە نیشانەی بەرزییە بۆ قەومی ئەکڕاد
ئەزانیم داکی پاکی نیشتیمانیش دڵی خۆشە بە تێکۆشانی ئەولاد
بە سەربەرزی ببن وەک داری عەڕعەڕ بە ئازادی بژین وەک سەروی ئازاد
وەکوو من شەممی شادی کەن شەو و ڕۆژ سەرئەفراز بن بەوێنەی شاخی شمشاد
لەنێو کوردا شوکر فەوتاوە ئێستا نەفامی و خوێن مژین و زوڵم و بێداد
بنێشتە خۆشەیە سەقز لەبۆ کورد لە ئەم شاری شپرزەی خۆ بکە یاد!

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ زندگینامە نافع مظهر[بەستەری مردوو]، عومەر فارووقی، ماڵپەری شاری من، ٢٠٢٠
  2. ^ ھەواڵنێری خوێندکارانی ئێران (ئیرنا): نگاهی به يکی از بزرگان علم وادب کردستان؛ ٢٠١٥.
  3. ^ شێخ نافێعی مەزھەر(شپرزە) ٢٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.، شارنیوز، ٢٠٠٩
  4. ^ دو کتاب مهم در باره تاریخ و فولکلور منطقه سقز به چاپ رسید ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.، شارنیوز، ٢٠١٥
  5. ^ "دریا سلامت". books.vejin.net (بە کوردی). Retrieved 2021-06-20.
  6. ^ https://books.vejin.net/ck/search?c=%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86

بەستەرە دەرەکییەکان[دەستکاری]