تەلسقۆف
تەلسقۆف | |
|---|---|
| ܒܛܢܝܐ - Tesqopa - تللسقف | |
 دیمەنی گوندی تەلسقۆف | |
 | |
| وڵات |  عێراق |
| ھەرێم | ھەرێمی کوردستان |
| پارێزگا | نەینەوا |
| قەزا | تلکێف |
| ناحیە | ئەلقۆش |
| بەرزایی | ٣٣٨ مەتر (١٬١٠٩ پێ) |
| ژمارەی دانیشتووان (٢٠٢٠) | |
| • سەرجەم | ٤٫١٨٥ |
| زمان و ئایین | |
| • زمان | کوردی(کرمانجی)،عەرەبی و سوریانی |
| • ئایین | ئێزیدی، ئیسلام(سوننە) و مەسیحی |
| ناوچەی کاتی | UTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی) |
| • ھاوین (DST) | UTC+٤:٣٠ (ھاوین) |
| تەلەفۆن | ٠٠٩٦٤ |
تەلسقۆف یان تەلئەسقەف (بە عەرەبی: تللسقف،بە سوریانی: ܬܠܐ ܙܩܝܦܐ[١]) گوندێکە لە قەزای تلکێف لە پارێزگای نەینەوا لە باکووری عێراق.[٢] تەلسقۆف دەکەوێتە ڕۆژاوای باشووری کوردستان.[٣][٤] ھەروەھا دەکەوێتە ناوچە جێناکۆکەکانی عێراق و دەشتی نەینەوا. ژمارەی دانیشتووانەکەی لە ساڵی ٢٠٢٠ بە ٤٫١٨٥ کەس مەزەندە کراوە، و زۆرینەیان ئاشوورییەکانن و کەمینەی کوردن. [٥]
دانیشتووانی گوندەکە ئاشوورییەکانی ئەندامی کەنیسەی کاسۆلیکی کلدانن.[٦]
شارۆچکەکە لە مانگی ئابی ٢٠١٤ بۆ ماوەیەکی کورت لەلایەن داعشەوە کۆنترۆڵکرا بەڵام لە مانگی ئابی ٢٠١٦ لەلایەن پێشمەرگەی کوردەوە کۆنترۆڵکرایەوە.[٧]
زۆرێک لە دانیشتوانی شارۆچکەکە بە یارمەتی ھەنگاریا گەڕاونەتەوە، لە کاتێکدا بەشێکی زۆر کۆچیان کردووە بۆ ئەوروپا.[٨]
مێژووی کۆن
[دەستکاری]تەلسقۆف لە کتێبی حاکمەکانی تۆماسی مارگ(نزیکەی ساڵی ٨٤٠) یان لە ھیچ مێژوویەکی تری دێری سەرەتایی کەنیسەی ڕۆژھەڵاتدا باسی نەکراوە، و لەوانەیە لە درەنگانی سەردەمی دەوڵەتی سەلجووقی دامەزراوە و ڕەنگە لە سەدەی یازدەھەمدا بووبێت. بۆ یەکەمجار وەک گوندێکی مەسیحی لە شیعرێکی سەدەی سێزدەھەمدا لەلایەن نووسەری ئاشووری گیوارگیس وەردا ئاماژەی پێکراوە. ئەم شیعرە باس لە کیسەکەی دەکات لەلایەن گروپێکی ھەڵکوتانە سەر مەغۆلەکانەوە لە تشرینی دووەمی ١٢٣٥ و وێرانکردنی کڵێساکەی مار یەعقوبی خۆبەدەستەوەدان.[٩]
تەلسقۆف تووشی چەندین ھێرش بوو لەلایەن مەغۆلەکانەوە، خراپترینیان کۆمەڵکوژی ساڵی ١٤٣٦ بوو کاتێک ھێرشیان کردە سەر شارۆچکەکە، کوشتنی ھەزاران دانیشتوانی ئاشووری و سووتاندنی بەرھەم و کڵێساکانی، لە کۆتاییدا باقی دانیشتووانەکەی ناچار کرد بەرەو شاخەکان ھەڵبێن. لە ساڵی ١٥٠٨دا جارێکی دیکە تەلسقۆف لەلایەن مەغۆلەکانەوە ھێرشی کرایە سەر، ھەروەک چۆن ھێرشیان کردە سەر تلکێف و ئەلقۆش و دێری ڕەبان ھۆرمزد. ھەروەھا تەلسقۆف لە ساڵی ١٧٤٣ لە میانی داگیرکارییەکەی بۆ سەر مووسڵ لەلایەن سوپای نادر شا ھێرشی کرایە سەر.
مێژووی مۆدێرن
[دەستکاری]گوندەکە کە لە دوای توندوتیژییە تایفییەکانی ساڵانی دوو ھەزارەکان، پێشوازی لە زۆر پەنابەری ئاشوری کرد لە بەغدا و مووسڵەوە. لە ٢٣ی نیسانی ٢٠٠٧ ئۆتۆمبێلێکی بۆمبڕێژکراو کە گوندەکەی کردە ئامانج و بووە ھۆی مردنی زیاتر لە ٢٥ کەس.[١٠]
لە سەرەتای مانگی ئابی ٢٠١٤دا، دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام(داعش) چووە ناو تەلسقۆفەوە. بەڵام لە ١٧ی ئابی ٢٠١٤ پێشمەرگەی کورد تەلسقۆفی گرتەوە. دوای ئەمە، ئاشورییە مەسیحییەکانی ناوچەکە دواتر توانیان خاچەکان لەسەر کڵێسا تێکدراوەکانیان بگەڕێننەوە.[١١]
چەکدارانی داعش لە بەیانی ٣ی ئایاری ٢٠١٦دا دەستیان بەسەر گوندەکەدا گرت بەڵام دواتر لە ڕۆژەکەیدا لەلایەن چەکدارانی پێشمەرگەوە لە گوندەکە دەرکران.[١٢] تا ساڵی ٢٠١٧ چەند سەد خێزانێک گەڕابوونەوە بۆ شارۆچکەکە و کڵێسای پەرستگاکە جارێکی دیکە کاردەکاتەوە. حکومەتی ھەنگاریا ھاوکاری کرد لە دووبارە ئاوەدانکردنەوەی ماڵی وێرانکراوی ٩٩١ خێزانی مەسیحی.[١٣]
ئەمانەش ببینە
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]ناوچەکانی دەشتی نەینەوا لە پارێزگای نەینەوا | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| نیشتەجێبوونی سەرەکی |
|  | |||||||||||||||||
| شوێنە ئایینییەکان |
| ||||||||||||||||||
| شوێنەوارەکان |
| ||||||||||||||||||
| ئەمانەش ببینە | |||||||||||||||||||
- ^ https://web.archive.org/web/20191219132839/https://www.tigrishaber.com/pesmerge-li-basiqa-bi-tundi-bersiva-dais-dide-u-ser-li-xazir-berdewame-24202h.htm
- ^ https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/265734
- ^ https://syriaca.org/place/184
- ^ https://www.aa.com.tr/ks/تورکیا/لێدوانی-چاوشئۆغڵو-لەبارەی-عێراق-و-بەعشیقە/659211
- ^ Thomas A. Carlson et al., “Baʿshīqa — ܒܥܫܝܩܐ ” in The Syriac Gazetteer last modified December 9, 2016, http://syriaca.org/place/303.
- ^ https://www.ishtartv.com/en/viewarticle,37652.html
- ^ https://eng-archive.aawsat.com/d-abdullah/news-middle-east/peshmerga-retake-mosul-dam-spokesmen
- ^ https://mosaicmiddleeast.org/latest/teleskuf-the-rebirth-of-an-iraqi-village[بەستەری مردوو]
- ^ Wilmshurst, EOCE, 202 and 234
- ^ https://web.archive.org/web/20140201113525/http://www.zahrira.net/?p=2804
- ^ http://www.aina.org/news/20140821042826.htm
- ^ https://www.bbc.com/news/world-middle-east-36193142
- ^ https://888.hu/amerika-london-parizs/mar-szamadatok-is-bizonyitjak-nyugat-europat-nem-erdeklik-az-uldozott-keresztenyek-4151355/
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە تەلسقۆف تێدایە. |
- وتارەکان بە بەستەرە دەرەکییە مردووەکان لە تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢
- Pages using infobox settlement with bad settlement type
- Pages using photo montage with one or fewer images
- Pages using infobox settlement with no coordinates
- Pages using infobox settlement with unknown parameters
- ناوەندەکانی قەزاکانی عێراق
- شوێنە ئاوەدانەکانی پارێزگای موسڵ
- باشووری کوردستان
- کوردستان
- جوگرافیای کوردستان