قەزای قوشتەپە

قەزای قوشتەپە
قەزای قوشتەپە
قەزا
	نەخشەی پارێزگای ھەولێر
	قەزای قوشتەپە
وڵات	کوردستان; عێراق
ھەرێم	ھەرێمی کوردستان
پارێزگا	پارێزگای ھەولێر
مەڵبەند	قوشتەپە
بوون بە قەزا	٢٠١٤
دەسەڵات
• قایمقام	بژار مەلا خدر
ڕووبەر
• سەرجەم	١٬٢٧٥ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٤٩٢ میلی چوارگۆشە)
بەرزترین بەرزایی	٨٠٤ مەتر (٢٬٦٣٨ پێ)
سەرناوی دانیشتوو	قوشتەپەیی
زمان و ئایین
• زمان	کوردی (سۆرانی)
• ئایین	ئیسلام(سوننە)
• ب پ م(٢٠١٧)	٠،٧٥٨; بەرز · ٢٦مین
ناوچەی کاتی	UTC+3:30 (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+4:30 (ھاوین)
تەلەفۆن	٠٠٩٦٤

قەزای قوشتەپە (بە عەرەبی: قضاء قوشتبة، بە ئینگلیزی: Qushtapa District) یەکێکە لە قەزاکانی پارێزگای ھەولێر، ھەرێمی کوردستان لە عێراق. ناوەندەکەی شارۆچکەی قوشتەپەیە.^[٢] ^[٣]

ناو

قەزای قوشتەپە لە ناوەندەکەیەوە وەرگیراوە کە شارۆچکەی قوشتەپەیە.

وشەی قوشتەپە وشەیەکی لێکدراوی زمانی تورکییە، لە دوو وشەی(قوش + تەپە) پێکھاتووە، قوش بە واتای باڵندە یا چۆلەکە دێت و تەپەش بە واتای گرد دێت، ناوەکە بەسەر یەکەوە دەبێتە گردی باڵندە یا گردی چۆلەکە. گردێک لە ناو شارەدێی قوشتەپەدا ھەیە کە پێشتر ئەو گردە بۆ چاودێری کردنی رێگایەکان و ھەروەھا وەک نیشانەیەک بۆ رێبوارەکان بۆ دیارکردنی رێگاکان بە کارھاتووە, گردی لەم شێوەیە لە سنوری قەزای قوشتەپە زۆرن.^[٤]

جوگرافیا

قەزای قوشتەپە ھاوسنووری ئەم قەزایانەیە:

لە باکوورەوە قەزای بنەسڵاوە.
لە باشوورەوە قەزای دووبز.
لە ڕۆژھەڵاتەوە قەزای کۆیە.
لە ڕۆژاواوە قەزای مەخموور.^[٥]

مێژوو

لە ساڵی ١٩٥٩ ناحیەی قوشتەپە ھاتە کایەوە لە سنووری قەزای ھەولێر.
بەپێی بەیانی ژمارە(٩)ی ساڵی ٢٠٢٣ی وەزارەتی ناوخۆی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە بەرواری ٢١\٠٤\٢٠٢٤دا بڕیاریدا بە ھێنانەکایەی قەزای قوشتەپە لە پارێزگای ھەولێر. بە دابڕانی ناحیەی قوشتەپە لە قەزای دەشتی ھەولێر.^[٦]

کارگێڕی

دانیشتووان

تەواوی دانیشتوانی ئەم قەزایە لە نەتەوەی کوردن.

کشتووکاڵ

پێکھاتەی زەوییەکەی:
- زەوی دەشتایی.
- زەوی زورگ کە ھەندێک لەو زورگانە زەوی بەردەلانە و بۆ کشتوکال ناشیت، بەڵام وەک لەوەڕ بۆ مەرومالات بەکاردێت.
رێژەی باران بارین لە سنوری ناحیەی قوشتەپە لە ساڵی (١٩٩٠)وە لە داکشان دایە و ساڵانە لەنێو (١٧٠ ملم تا ٣٠٠ ملم) دایە , بە تایبەت لە مانگەکانی شوبات و ئادار رێژە کە لە کەمبوون دایە.
لە ڕووی سامانی ئاژەڵی و ڕووەکی و بەروبوومی کشتوکاڵی ناحیەی قوشتەپە لەبەر ئەوەی ژمارەیەکی زۆر گوندی لە سنورەکەی دایە و بە ھۆی بوونی دەشتایێکی زۆر بەرفراوان و بە پیت و بوونی دوو زنجیرە زورگ کە لە دەوری سنووری ناحیەن، بوونی ئاوی ژێرزەوی ئەمەش وایکردوە لەڕووی کشتوکاڵی و سامانی ئاژەڵی و رووەکی گرنگیەکی زۆری ھەبێت. سالانە بەرھەمێکی زۆری گەنم و جۆ بەرھەم دەھینێت. لەڕووی ئاژەڵداریەوە کوندنشینەکان زۆربەیان ئاژەڵداری دەکەن بۆ بژێوی ژیانی خۆیان, چەندین پروژەی پەلەوەڕ و ماسی و ئاژەڵداری لە سنووری ناحیە قوشتەپەدا ھەیە.^[٧]

سەرچاوەکان

^ «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ د.عەبدوڵا غەفور. «گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٥٧دا» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
^ جەمیل ڕۆژبەیانی. «ووڵاتەکەت بناسە» (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
^ جەمال بابان. «أصول أسماء المدن و المواقع العراقیة؛ الجزء الاول» (PDF) (بە عەرەبی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ https://www.openstreetmap.org/relation/11077988
^ «بەیاننامەی وەزارەتی ناوخۆ» (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ https://www.hawlergov.org/app/ku/content/%D9%82%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%87%25E2%2580%258C%D9%BE%D9%87%25E2%2580%258C^{[بەستەری مردوو]}

[GlobalDataLab-1] «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[2] د.عەبدوڵا غەفور. «گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٥٧دا» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)

[3] جەمیل ڕۆژبەیانی. «ووڵاتەکەت بناسە» (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)

[4] جەمال بابان. «أصول أسماء المدن و المواقع العراقیة؛ الجزء الاول» (PDF) (بە عەرەبی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[5] ttps://www.openstreetmap.org/relation/11077988

[6] «بەیاننامەی وەزارەتی ناوخۆ» (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[7] ttps://www.hawlergov.org/app/ku/content/%D9%82%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%87%25E2%2580%258C%D9%BE%D9%87%25E2%2580%258C^{[بەستەری مردوو]}

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

ب و د قەزا و ناحیەکانی پارێزگای ھەولێر
کوردستان > باشوور
قەزای ھەولێر	ناحیەی شەمامک
قەزای بنەسڵاوە	ناحیەی کەسنەزان ناحیەی بنەسڵاوە ناحیەی دارەتوو ناحیەی بێستانە
قەزای کۆیە	ناحیەی ناوەندی قەزای کۆیە (ناوەند) ناحیەی سکتان ناحیەی شۆڕش ناحیەی ئاشتی ناحیەی سێگردکان
قەزای مەخموور	ناحیەی ناوەندی قەزای مەخموور (ناوەند) ناحیەی قەراج ناحیەی کەندێناوە ناحیەی مەلا قەرە ناحیەی گوێڕ
قەزای خەبات	ناحیەی ناوەندی قەزای خەبات (ناوەند) ناحیەی ڕزگاری ناحیەی کەورگۆسک
قەزای شەقڵاوە	ناحیەی بالیسان ناحیەی ھیران
قەزای ڕەواندز	ناحیەی ناوەندی قەزای ڕەواندز ناحیەی وەرتێ
قەزای سۆران	ناحیەی دیانا
قەزای چۆمان	ناحیەی ناوەندی قەزای چۆمان (ناوەند) ناحیەی حاجی ئۆمەران ناحیەی گەڵاڵە ناحیەی قەسرێ ناحیەی سمێلان
قەزای مێرگەسۆر	ناحیەی مەزنێ ناحیەی پیران ناحیەی بارزان ناحیەی گۆڕەتوو ناحیەی شێروان مەزن
قەزای عەنکاوە	-
قەزای خەلیفان	ناحیەی ناوەندی قەزای خەلیفان ناحیەی سرێشمە
قەزای پیرمام	ناحیەی کۆڕێ ناحیەی بەستۆڕە ناحیەی بناری سەفین ناحیەی دارەشەکران
قەزای سیدەکان	ناحیەی ناوەندی قەزای سیدەکان ناحیەی بەرمیزە
قەزای قوشتەپە	ناحیەی ناوەندی قەزای قوشتەپە
قەزای ھەریر	ناحیەی ناوەندی قەزای ھەریر ناحیەی باسرمە
قەزای بەحرکە	ناحیەی ناوەندی قەزای بەحرکە
قەزای تەقتەق	ناحیەی ناوەندی قەزای تەقتەق
ناوەند: ھەولێر، شارۆچکەکان:شەقڵاوە، کۆیە، مەخموور، کەسنەزان، خەبات، ڕەواندز، چۆمان، سۆران، مێرگەسۆر، عەنکاوە، خەلیفان، پیرمام، ھەریر، گوێڕ، قەراج و دیبەگە