قەزای پیرمام

قەزای پیرمام
قەزای پیرمام
قەزا
	نەخشەی پارێزگای ھەولێر
	قەزای پیرمام
وڵات	کوردستان; عێراق
ھەرێم	ھەرێمی کوردستان
پارێزگا	پارێزگای ھەولێر
مەڵبەند	پیرمام
بوون بە قەزا	٢٠٢٤
دەسەڵات
• قایمقام	حامید ئیسماعیل محەمەد کاکەیی
ڕووبەر
• سەرجەم	١٬٢٧٥ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٤٩٢ میلی چوارگۆشە)
بەرزایی	١١٠٠ مەتر (٣٬٦٠٠ پێ)
زمان و ئایین
• زمان	کوردی (سۆرانی)
• ئایین	ئیسلام(سوننە)
• ب پ م(٢٠١٧)	٠،٧٥٨; بەرز · ٢٦مین
ناوچەی کاتی	UTC+3:30 (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+4:30 (ھاوین)
تەلەفۆن	٠٠٩٦٤

قەزای پیرمام (بە عەرەبی: قضاء بیرمام، بە ئینگلیزی: Pirmam District) یەکێکە لە قەزاکانی پارێزگای ھەولێر، ھەرێمی کوردستان لە عێراق. ناوەندەکەی شارۆچکەی پیرمامە.^[٢] ^[٣]

ناو

قەزای پیرمام لە ناوەندەکەیەوە وەرگیراوە کە شارۆچکەی پیرمامە.

سەربەن: کوَنترین ناوی پیرمامە لە بنەڕەتدا بە مانای سەربانی دێت، کە دەکاتە سەربانی چیای پیرمام، کە زاراوەی سەربانی قورس بووە و گۆڕان لە بەکارھێنانیدا ڕووی داوە تا بووە بە سەربەن، ئێستاش لەلایەن خەڵکانی ڕەسەنی پیرمامەوە ئەم ناوە تام و چێژی تایبەتی خوَی ھەیە.
پیرمام: وشەی پیر بوَ ئەوە دەگەڕێتەوە کە چەند مەزارگەیەک ناونراوە پیر، کە ئەمەش نیشانەی ئەوەیە ئەم ناوچەیە لەلایەن ئێزیدییەکانەوە ڕۆژانێک ناوچەیەکی پڕ بایەخ بووە لەبەرئەوەی وشەی پیر نازناوی چینێکی ئاینی ئێزیدیەکانە وەک (چینی شێخ و پیر و مرید) کە (پیرمام) یەکێکیانە و (پیرموان و پیر ئەبوبەکر)یش نمونەی ترن، ئەمانە ھەموویان مەزارگەن لە پیرمام و دەوروبەری.
سەلاحەدین: ئەم ناوە لە سەرەتاوە بە فەرمی بەسەریدا سەپێنراوە، دەکرێ بلێین پادشای عێراق خوَی ئەم ناوەی ھەڵبژاردووە، ھەندێک ئەو ناوە بوَ سەلاحەدینی ئەیوبی دەگەڕێننەوە بەڵام ئەم بوَچونەیان زوَر ڕوون نییە.
مەصیف: دوای ئەوەی سەربەن بە فەرمی بە سەڵاحەدین دەناسرێ و وەکو شارێکی گەشتوگوزار دێتە ناسین دەبێتە ھاوینە ھەواری سەلاحەدین بە عەرەبیەکەش دەکاتە (مەصیف صلاح الدین). دیارە ووشەی مەسیف کورتکراوەی مصیف صلاح الدینە و دەبێتە پلەیەکی ناوەکانی.^[٤]

جوگرافیا

قەزای پیرمام ھاوسنووری ئەم قەزایانەیە:

لە باکوورەوە قەزای شەقڵاوە.
لە باشوورەوە قەزای دەشتی ھەولێر و قەزای ھەولێر.
لە ڕۆژھەڵاتەوە قەزای شەقڵاوە.
لە ڕۆژاواوە قەزای بەردەڕەش.^[٥]

بەھۆی ھەڵکەوتەی جوگرافیەکەیەوە زستانی ساردە و بەفرێکی زۆری لێدەبارێت و ھاوینیشی فێنکە.

مێژوو

لە ساڵی ١٩٥٢دا، ناحیەی پیرمام ھاتە کایەوە لە سنووری قەزای شەقڵاوە.
بەپێی بەیانی ژمارە(٤)ی ساڵی ٢٠٢٢ی وەزارەتی ناوخۆی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە بەرواری ٠٢\٠٢\٢٠٢٢دا بڕیاریدا بە ھێنانەکایەی قەزای پیرمام لە پارێزگای ھەولێر. بە دابڕانی ناحیەی پیرمام لە قەزای شەقڵاوە.^[٦]
بەپێی بەیانی ژمارە(٤)ی ساڵی ٢٠٢٤ی وەزارەتی ناوخۆی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان لە بەرواری ٠٣\٠٤\٢٠٢٤دا بڕیاریدا بە فراوانکردنی قەزای پیرمام، ئەویش بە ھێنانە کایەی ناحیەی کۆڕێ، ناحیەی بەستۆڕە، ناحیەی بناری سەفین و دابڕانی ناحیەی دارەشەکران لە قەزای خەبات و بەستنەوەی بە قەزای پیرمامەوە.^[٧]

کارگێڕی

لە ڕووی کارگێڕییەوە ئەم قەزایە پێکھاتووە لە (٤) ناحیە:

دانیشتووان

تەواوی دانیشتوانی ئەم قەزایە لە نەتەوەی کوردن.

سەرچاوەکان

^ «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ «پیرمام» (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. «یەکە کارگێڕییەکانی ھەرێمی کوردستان» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ جەمال بابان. «أصول أسماء المدن و المواقع العراقیة؛ الجزء الاول» (PDF) (بە عەرەبی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ https://www.openstreetmap.org/relation/18339311
^ بەیاننامەی وەزارەتی ناوخۆ. «بەیانی ژمارە(٤)ی ساڵی ٢٠٢٢» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)^{[بەستەری مردوو]}
^ بەیاننامەی وەزارەتی ناوخۆ. «بەیانی ژمارە(٤)ی ساڵی ٢٠٢٤» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)^{[بەستەری مردوو]}

دەروازەی عێراق

[GlobalDataLab-1] «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[2] «پیرمام» (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[3] دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. «یەکە کارگێڕییەکانی ھەرێمی کوردستان» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[4] جەمال بابان. «أصول أسماء المدن و المواقع العراقیة؛ الجزء الاول» (PDF) (بە عەرەبی). لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[5] ttps://www.openstreetmap.org/relation/18339311

[6] بەیاننامەی وەزارەتی ناوخۆ. «بەیانی ژمارە(٤)ی ساڵی ٢٠٢٢» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)^{[بەستەری مردوو]}

[7] بەیاننامەی وەزارەتی ناوخۆ. «بەیانی ژمارە(٤)ی ساڵی ٢٠٢٤» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)^{[بەستەری مردوو]}

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

ب و د قەزا و ناحیەکانی پارێزگای ھەولێر
کوردستان > باشوور
قەزای ھەولێر	ناحیەی شەمامک
قەزای بنەسڵاوە	ناحیەی کەسنەزان ناحیەی بنەسڵاوە ناحیەی دارەتوو ناحیەی بێستانە
قەزای کۆیە	ناحیەی ناوەندی قەزای کۆیە (ناوەند) ناحیەی سکتان ناحیەی شۆڕش ناحیەی ئاشتی ناحیەی سێگردکان
قەزای مەخموور	ناحیەی ناوەندی قەزای مەخموور (ناوەند) ناحیەی قەراج ناحیەی کەندێناوە ناحیەی مەلا قەرە ناحیەی گوێڕ
قەزای خەبات	ناحیەی ناوەندی قەزای خەبات (ناوەند) ناحیەی ڕزگاری ناحیەی کەورگۆسک
قەزای شەقڵاوە	ناحیەی بالیسان ناحیەی ھیران
قەزای ڕەواندز	ناحیەی ناوەندی قەزای ڕەواندز ناحیەی وەرتێ
قەزای سۆران	ناحیەی دیانا
قەزای چۆمان	ناحیەی ناوەندی قەزای چۆمان (ناوەند) ناحیەی حاجی ئۆمەران ناحیەی گەڵاڵە ناحیەی قەسرێ ناحیەی سمێلان
قەزای مێرگەسۆر	ناحیەی مەزنێ ناحیەی پیران ناحیەی بارزان ناحیەی گۆڕەتوو ناحیەی شێروان مەزن
قەزای عەنکاوە	-
قەزای خەلیفان	ناحیەی ناوەندی قەزای خەلیفان ناحیەی سرێشمە
قەزای پیرمام	ناحیەی کۆڕێ ناحیەی بەستۆڕە ناحیەی بناری سەفین ناحیەی دارەشەکران
قەزای سیدەکان	ناحیەی ناوەندی قەزای سیدەکان ناحیەی بەرمیزە
قەزای قوشتەپە	ناحیەی ناوەندی قەزای قوشتەپە
قەزای ھەریر	ناحیەی ناوەندی قەزای ھەریر ناحیەی باسرمە
قەزای بەحرکە	ناحیەی ناوەندی قەزای بەحرکە
قەزای تەقتەق	ناحیەی ناوەندی قەزای تەقتەق
ناوەند: ھەولێر، شارۆچکەکان:شەقڵاوە، کۆیە، مەخموور، کەسنەزان، خەبات، ڕەواندز، چۆمان، سۆران، مێرگەسۆر، عەنکاوە، خەلیفان، پیرمام، ھەریر، گوێڕ، قەراج و دیبەگە