قەزای حەزەر

قەزای حەزەر
قەزای حەزەر
قەزا
	نەخشەی قەزای حەزەر لە پارێزگای نەینەوادا، قەزای حەزەر بە ڕەنگی بێجی نیشان دراوە
وڵات	کوردستان; عێراق
ھەرێم	ھەرێمی کوردستان
پارێزگا	پارێزگای نەینەوا
مەڵبەند	حەزەر
ڕووبەر
• سەرجەم	١١٬١٣٠ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٤٬٣٠٠ میلی چوارگۆشە)
بەرزترین بەرزایی	٢٢٥ مەتر (٧٣٨ پێ)
ژمارەی دانیشتووان (٢٠١٨)
• سەرجەم	٥٩٬٤٢٩
• چڕی	٥٫٣ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٤ کەس لە میلی چوارگۆشە)
سەرناوی دانیشتوو	تەلەعفەری
زمان و ئایین
• زمان	عەرەبی
• ئایین	ئیسلام(سوننە)
• ب پ م(٢٠١٧)	٠٬٧٥٨; بەرز · ٢٦مین
ناوچەی کاتی	UTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+٤:٣٠ (ھاوین)
تەلەفۆن	٠٠٩٦٤

قەزای حەزەر (بە عەرەبی: قضاء الحضر، بە ئینگلیزی: Hatra District) یەکێکە لە قەزاکانی پارێزگای نەینەوا لە عێراق. ناوەندەکەی شارۆچکەی حەزەرە.^[٢] قەزاکە دوو ناحیەی ھەیە بە ناوەکانی حەزەر(ناوەند) و تەل عبتە. تەواوی دانیشتووانەکەی عەرەبن.^[٣]

مێژوو

رۆژی ٢٢ی ١ی ٢٠٢٢، دوای کۆمەڵکوژی دیالە لە ساڵی ٢٠٢٢، سێ گومانلێکراوی داعش لە ھێرشێکی ئاسمانی دەسەڵاتدارانی عێراقدا گیانیان لەدەستدا.^[٤] دوو کەسیان سەرکردەی داعش بوون.^[٥]

لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٢ ھێزە چەکدارەکانی عێراق ھێرشێکی ئاسمانییان لە نزیک شارۆچکەی حەزەر کردە سەر دەوڵەتی ئیسلامی، بووە ھۆی کوژرانی حەوت ئەندامی داعش.^[٦] ^[٧]

جوگرافیا

قەزای تەلەعفەر ھاوسنووری ئەم قەزایانەیە:^[٨]

لە باکوورەوە قەزای مووسڵ و قەزای تەلەعفەر.
لە باشوورەوە قەزای بێجی و قەزای ڕاوە.
لە ڕۆژھەڵاتەوە قەزای مووسڵ و قەزای شەرگات.
لە ڕۆژاواوە قەزای بەعاج.^[٩]

دانیشتوان

بەپێی خەمڵاندنە فەرمییەکان بە پشتبەستن بە لیستەکانی ١٠ی تشرینی یەکەم-٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩، ژمارەی دانیشتوانی قەزای حەزەر ٤٩ ھەزار و ٤٢٠ کەس بووە. بەپێی ھەمان خەمڵاندنەکان، لە تەواوی پارێزگای نەینەوا ٣ ملیۆن و ١٠٦ ھەزار و ٩٤٨ کەس ژیاون. وە بە لەبەرچاوگرتنی ئەم ژمارانە، ڕوونە کە دانیشتوانی دانیشتووی قەزای حەزر ١٫٥٩٪ی کۆی دانیشتوانی دانیشتووی پارێزگاکە بووە.^[١٠]

سەرچاوەکان

^ «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ د.عەبدوڵا غەفور. «گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٥٧دا» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
^ جەمیل ڕۆژبەیانی. وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ «ووڵاتەکەت بناسە» (PDF) (بە کوردی). {{cite web}}: نرخی |ناونیشان= بپشکنە (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)^{[بەستەری مردوو]}
^ https://ctc.usma.edu/wp-content/uploads/2022/01/CTC-SENTINEL-012022.pdf ١٠ی شوباتی ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ https://www.rudaw.net/english/middleeast/iraq/220120221
^ https://www.aninews.in/news/world/others/7-is-terrorists-killed-by-airstrike-in-iraq20220209000227/
^ https://www.rudaw.net/english/middleeast/iraq/080220224
^ https://www.parliament.krd/
^ خەسرۆ گۆران. «کورد لە پارێزگای مووسڵ» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
^ http://www.cosit.gov.iq/AAS13/population/pop(3).htm

دەروازەی عێراق

[GlobalDataLab-1] «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[2] د.عەبدوڵا غەفور. «گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٥٧دا» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)

[3] جەمیل ڕۆژبەیانی. وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ «ووڵاتەکەت بناسە» (PDF) (بە کوردی). {{cite web}}: نرخی |ناونیشان= بپشکنە (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)^{[بەستەری مردوو]}

[4] ttps://ctc.usma.edu/wp-content/uploads/2022/01/CTC-SENTINEL-012022.pdf ١٠ی شوباتی ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[5] ttps://www.rudaw.net/english/middleeast/iraq/220120221

[6] ttps://www.aninews.in/news/world/others/7-is-terrorists-killed-by-airstrike-in-iraq20220209000227/

[7] ttps://www.rudaw.net/english/middleeast/iraq/080220224

[8] ttps://www.parliament.krd/

[9] خەسرۆ گۆران. «کورد لە پارێزگای مووسڵ» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)

[10] ttp://www.cosit.gov.iq/AAS13/population/pop(3).htm

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

ب و د پارێزگای نەینەوا
کوردستان > باشوور
قەزای مووسڵ (ناوەند)	ناحیەی باشیک ناحیەی شورە ناحیەی حەمام عەلیل ناحیەی گەیارە ناحیەی موحەلەبیە
قەزای شنگال	ناحیەی ناوەندی قەزای شنگال ناحیەی سنونێ(الشمال) ناحیەی قەیرەوان
قەزای تەلەعفەر	ناحیەی ناوەندی قەزای تەلەعفەر ناحیەی زوممار ناحیەی ئاڤگەنی(العیاضیة) ناحیەی ڕەبیعە
قەزای تلکێف	ناحیەی ناوەندی قەزای تلکێف ناحیەی ئەلقۆش ناحیەی وانکێ
قەزای حەمدانیە	ناحیەی ناوەندی قەزای حەمدانیە ناحیەی نەمروود ناحیەی بەرتڵە
قەزای بەعاج	ناحیەی ناوەندی قەزای بەعاج ناحیەی قەحتانیە
قەزای حەزەر	ناحیەی ناوەندی قەزای حەزەر ناحیەی تەل عەبتە
ناوەند: مووسڵ، شارۆچکەکان: تەلەعفەر، شنگال، تلکێف، قەرەقووش، بەرتڵە، بەعشیقە