قەزای حەزەر

قەزای حەزەر
قەزای حەزەر
قەزا
	نەخشەی قەزای حەزەر لە پارێزگای نەینەوادا، قەزای حەزەر بە ڕەنگی بێجی نیشان دراوە
وڵات	کوردستان; عێراق
ھەرێم	ھەرێمی کوردستان
پارێزگا	پارێزگای نەینەوا
مەڵبەند	حەزەر
ڕووبەر
• سەرجەم	١١٬١٣٠ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٤٬٣٠٠ میلی چوارگۆشە)
بەرزترین بەرزایی	٢٢٥ مەتر (٧٣٨ پێ)
ژمارەی دانیشتووان (٢٠١٨)
• سەرجەم	٥٩٬٤٢٩
• چڕی	٥٫٣ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٤ کەس لە میلی چوارگۆشە)
سەرناوی دانیشتوو	تەلەعفەری
زمان و ئایین
• زمان	عەرەبی
• ئایین	ئیسلام(سوننە)
• ب پ م(٢٠١٧)	٠٬٧٥٨; بەرز · ٢٦مین
ناوچەی کاتی	UTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+٤:٣٠ (ھاوین)
تەلەفۆن	٠٠٩٦٤

قەزای حەزەر (بە عەرەبی: قضاء الحضر، بە ئینگلیزی: Hatra District) یەکێکە لە قەزاکانی پارێزگای نەینەوا لە عێراق. ناوەندەکەی شارۆچکەی حەزەرە.^[٢] قەزاکە دوو ناحیەی ھەیە بە ناوەکانی حەزەر(ناوەند) و تەل عبتە. تەواوی دانیشتووانەکەی عەرەبن.^[٣]

مێژوو[دەستکاری]

رۆژی ٢٢ی ١ی ٢٠٢٢، دوای کۆمەڵکوژی دیالە لە ساڵی ٢٠٢٢، سێ گومانلێکراوی داعش لە ھێرشێکی ئاسمانی دەسەڵاتدارانی عێراقدا گیانیان لەدەستدا.^[٤] دوو کەسیان سەرکردەی داعش بوون.^[٥]

لە ٨ی شوباتی ٢٠٢٢ ھێزە چەکدارەکانی عێراق ھێرشێکی ئاسمانییان لە نزیک شارۆچکەی حەزەر کردە سەر دەوڵەتی ئیسلامی، بووە ھۆی کوژرانی حەوت ئەندامی داعش.^[٦] ^[٧]

جوگرافیا[دەستکاری]

قەزای تەلەعفەر ھاوسنووری ئەم قەزایانەیە:^[٨]

لە باکوورەوە قەزای مووسڵ و قەزای تەلەعفەر.
لە باشوورەوە قەزای بێجی و قەزای ڕاوە.
لە ڕۆژھەڵاتەوە قەزای مووسڵ و قەزای شەرگات.
لە ڕۆژاواوە قەزای بەعاج.^[٩]

دانیشتوان[دەستکاری]

بەپێی خەمڵاندنە فەرمییەکان بە پشتبەستن بە لیستەکانی ١٠ی تشرینی یەکەم-٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩، ژمارەی دانیشتوانی قەزای حەزەر ٤٩ ھەزار و ٤٢٠ کەس بووە. بەپێی ھەمان خەمڵاندنەکان، لە تەواوی پارێزگای نەینەوا ٣ ملیۆن و ١٠٦ ھەزار و ٩٤٨ کەس ژیاون. وە بە لەبەرچاوگرتنی ئەم ژمارانە، ڕوونە کە دانیشتوانی دانیشتووی قەزای حەزر ١٫٥٩٪ی کۆی دانیشتوانی دانیشتووی پارێزگاکە بووە.^[١٠]

سەرچاوەکان[دەستکاری]

^ "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). Retrieved 2018-09-13.
^ د.عەبدوڵا غەفور. گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٥٧دا‏ (کوردی).
^ جەمیل ڕۆژبەیانی. وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ ووڵاتەکەت بناسە‏ (کوردی).
^ https://ctc.usma.edu/wp-content/uploads/2022/01/CTC-SENTINEL-012022.pdf ١٠ی شوباتی ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ https://www.rudaw.net/english/middleeast/iraq/220120221
^ https://www.aninews.in/news/world/others/7-is-terrorists-killed-by-airstrike-in-iraq20220209000227/
^ https://www.rudaw.net/english/middleeast/iraq/080220224
^ https://www.parliament.krd/
^ خەسرۆ گۆران. کورد لە پارێزگای مووسڵ‏ (کوردی).
^ http://www.cosit.gov.iq/AAS13/population/pop(3).htm

[GlobalDataLab-1] "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). Retrieved 2018-09-13.

[2] د.عەبدوڵا غەفور. گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٥٧دا‏ (کوردی).

[3] جەمیل ڕۆژبەیانی. وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ ووڵاتەکەت بناسە‏ (کوردی).

[4] ttps://ctc.usma.edu/wp-content/uploads/2022/01/CTC-SENTINEL-012022.pdf ١٠ی شوباتی ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[5] ttps://www.rudaw.net/english/middleeast/iraq/220120221

[6] ttps://www.aninews.in/news/world/others/7-is-terrorists-killed-by-airstrike-in-iraq20220209000227/

[7] ttps://www.rudaw.net/english/middleeast/iraq/080220224

[8] ttps://www.parliament.krd/

[9] خەسرۆ گۆران. کورد لە پارێزگای مووسڵ‏ (کوردی).

[10] ttp://www.cosit.gov.iq/AAS13/population/pop(3).htm

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

ب و د پارێزگای نەینەوا
کوردستان > باشوور
قەزای مووسڵ (ناوەند)	ناحیەی باشیک ناحیەی شورە ناحیەی حەمام عەلیل ناحیەی گەیارە ناحیەی موحەلەبیە
قەزای شنگال	ناحیەی شنگال (ناوەند) ناحیەی سنونێ(الشمال) ناحیەی قەیرەوان
قەزای تەلەعفەر	ناحیەی تەلەعفەر (ناوەند) ناحیەی زوممار ناحیەی ئاڤگەنی(العیاضیة) ناحیەی ڕەبیعە
قەزای تلکێف	ناحیەی تلکێف (ناوەند) ناحیەی ئەلقۆش ناحیەی وانکێ
قەزای حەمدانیە	ناحیەی حەمدانیە (ناوەند) ناحیەی نەمروود ناحیەی بەرتڵە
قەزای بەعاج	ناحیەی بەعاج (ناوەند) ناحیەی قەحتانیە
قەزای حەزەر	ناحیەی حەزەر (ناوەند) ناحیەی تەل عەبتە
ناوەند: مووسڵ، شارۆچکەکان: تەلەعفەر، شنگال، تلکێف، قەرەقووش، بەرتڵە، بەعشیقە