خەڵکانی تورک

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
(ڕەوانەکراوە لە تورکەوە)
Jump to navigation Jump to search
خەڵکانی تورک
Map-TurkicLanguages.png
ئەم وڵاتانە و ھەرێمە فێدراڵانەی کە لەوێ یەکێک لە زمانەکانی تورکی فەرمییە یان زۆربەی دانیشتووان بەکاریدێنن.
ژمارەی سەرجەمی دانیشتووان
دەوروبەری ١٤٠–١٦٠ ملیۆن[١][٢] یان زیاتر لە ١٧٠ ملیۆن[٣]
ناوچەکان بە ژمارەی دانیشتوانی بەرچاو
 تورکیا ٥٧٬٥٠٠٬٠٠٠–٦١٬٥٠٠٬٠٠٠[٤]
 ئوزبەکستان ٢٥٬٢٠٠٬٠٠٠[٥]
 ئێران ١٥٬٠٠٠٬٠٠٠[٦]
 ڕووسیا ١٢٬٧٥١٬٥٠٢[٧]
 کازاخستان ١٢٬٣٠٠٬٠٠٠[٨]
 چین ١١٬٦٤٧٬٠٠٠[٩]
 ئازەربایجان ١٠٬٠٠٠٬٠٠٠[١٠]
 یەکێتیی ئەورووپا ٥٬٨٧٦٬٣١٨
 تورکمانستان ٤٬٥٠٠٬٠٠٠[١١]
 قرغیزستان ٤٬٥٠٠٬٠٠٠[١٢]
 ئەفغانستان ٣٬٥٠٠٬٠٠٠[١٣]
 عێراق ١٬٥٠٠٬٠٠٠[١٤]
 تاجیکستان ١٬٢٠٠٬٠٠٠[١٥]
 ویلایەتە یەکگرتووەکان ٩٠٠٬٠٠٠+[١٦]
 سووریا ٨٠٠٬٠٠٠–١٬٠٠٠٬٠٠٠+[١٧]
 بولگاریا ٥٩٠٬٦٦١
 قوبرسی باکوور ٣١٣٬٦٢٦[١٨]
 ئوسترالیا ٢٩٣٬٥٠٠
 گورجستان ٣٠٥٬٥٣٩[١٩]
 ئوکراینا ٢٧٥٬٣٠٠[٢٠]
 عەرەبستانی سعوودی ٢٢٤٬٤٦٠
 مەنگۆلیا ٢٠٢٬٠٨٦[٢١]
 لوبنان ٢٠٠٬٠٠٠[٢٢][٢٣][٢٤][٢٥]
 پاکستان ١٨٠٬٠٠٠[٢٦]
 مۆلدۆڤا ١٥٤٬٤٦١[٢٧]
 مەقدوونیای باکوور ٨١٬٩٠٠[٢٨]
زمانەکان

تورکی

ئایین

ئیسلام
(سوننە • عەلەوی • شیعە)

مەسیحییەت

یەھوودییەت

بێ ئایینی

بودیزم

خەڵکانی تورکج بە کۆمەڵێک لە گرووپە ڕەگەزییەکان دەگوترێت کە لە باکوور، ڕۆژھەڵات، ڕۆژاوا و ناوەندی ئاسیادا دەژین. زۆربەی تورکەکان بە یەکێک لە زمانە تورکییەکان قسە دەکەن.

ڕەچەڵەکی گەلانی تورکج بووەتە جێگای مشتوومری زۆرێک لە زمانزانانی هاوچەرخ، زانایانی بواری بۆماوەزانی بە گوێرەی ئەو پاشماوە بۆماویانەی کە دۆزیویانەتەوە زێدو شوێنگەی یەکەمی ئەم گەلە دەبەنەوە باکووری خۆرهەڵاتی چین، کە بریتی بوون لە کۆمەڵە خەڵکانێکی سەرەتایی کە بە کاروباری کشتوکال کردن و لەوەر کردنەوە خەریک بوون لەوێوە هەژموونی دەسەڵاتیان فراوان کردوە و توانیویانە دەست بەسەر زەویەکانی مەنگۆلیای ئەمرۆ دابگرن (هەزارەی ٣ی پێش زایین). بەهۆی لەباری ژینگەی مەنگۆلیا بۆ بەخیو کردنی ئەسپ وازیان لە کاری کشتوکال هیناوە پەنایان بردۆتە بەر ژیانی رەوەندی وە بەخبێو کردنی وڵاخ. لەو بوارەوە سوارچاکی چاکیان لێ دەرچوون.

ئەمانەش ببینە[دەستکاری]

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ Brigitte Moser, Michael Wilhelm Weithmann, Landeskunde Türkei: Geschichte, Gesellschaft und Kultur, Buske Publishing, 2008, p. 173
  2. ^ Deutsches Orient-Institut, Orient, Vol. 41, Alfred Röper Publushing, 2000, p. 611
  3. ^ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4405460/
  4. ^ "Turkey". The World Factbook. Retrieved 21 December 2014. "Population: 81,619,392 (July 2014 est.)" "Ethnic groups: Turkish 70–75%, Kurdish 18%, other minorities 7–12% (2008 est.)" 70% of 81.6m = 57.1m, 75% of 81.6m = 61.2m
  5. ^ "Uzbekistan". The World Factbook. Retrieved 21 December 2014. "Population: 28,929,716 (July 2014 est.)" "Ethnic groups: Uzbek 80%, Russian 5.5%, Tajik 5%, Kazakh 3%, Karakalpak 2.5%, Tatar 1.5%, other 2.5% (1996 est.)" Assuming Uzbek, Kazakh, Karakalpak and Tartar are included as Turks, 80% + 3% + 2.5% + 1.5% = 87%. 87% of 28.9m = 25.2m
  6. ^ "Azerbaijani (people)". Encyclopædia Britannica. Retrieved 24 January 2012.
  7. ^ "Kazakhstan". The World Factbook. Retrieved 21 December 2014. "Population: 17,948,816 (July 2014 est.)" "Ethnic groups: Kazakh (Qazaq) 63.1%, Russian 23.7%, Uzbek 2.9%, Ukrainian 2.1%, Uighur 1.4%, Tatar 1.3%, German 1.1%, other 4.4% (2009 est.)" Assuming Kazakh, Uzbek, Uighur and Tatar are included as Turks, 63.1% + 2.9% + 1.4% + 1.3% = 68.7%. 68.7% of 17.9m = 12.3m
  8. ^ ru:Этно-языковой состав населения России
  9. ^ "China". The World Factbook. Retrieved 13 May 2014.
  10. ^ "Azerbaijan". The World Factbook. Retrieved 30 July 2016. "Population: 9,780,780 (July 2015 est.)"
  11. ^ "Turkmenistan". The World Factbook. Retrieved 13 May 2014.
  12. ^ "Kyrgyzstan". The World Factbook. Retrieved 13 May 2014.
  13. ^ "Afghanistan". The World Factbook. Retrieved 13 May 2014.
  14. ^ "Iraq". The World Factbook. Retrieved 13 May 2014.
  15. ^ "Tajikistan". The World Factbook. Retrieved 13 May 2014.
  16. ^ "Obama, recognize us". St. Louis American. Retrieved 18 March 2015.
  17. ^ Nahost-Informationsdienst (ISSN 0949-1856): Presseausschnitte zu Politik, Wirtschaft und Gesellschaft in Nordafrika und dem Nahen und Mittleren Osten. Autors: Deutsches Orient–Institut; Deutsches Übersee–Institut. Hamburg: Deutsches Orient–Institut, 1996, seite 33.داڕێژە:Pull quote
  18. ^ TRNC Archived ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٦, لە وەیبەک مەشین. SPO, Economic and Social Indicators 2014, pages=2–3
  19. ^ "Georgia". The World Factbook. Retrieved 13 May 2014.
  20. ^ "Results / General results of the census / National composition of population". All-Ukrainian Census, 2001. December 5, 2001. Archived from the original on ۳۱ اکتبر ۲۰۰۴. Retrieved 2007-08-05. Check date values in: |archivedate= (help)
  21. ^ "Mongolia". The World Factbook. Retrieved 13 May 2014.
  22. ^ Al-Akhbar. "Lebanese Turks Seek Political and Social Recognition". Archived from the original on ۲۰ ژوئن ۲۰۱۸. Retrieved 2 March 2012. Check date values in: |archivedate= (help)
  23. ^ "Tension adds to existing wounds in Lebanon". Today's Zaman. Archived from the original on ۱۱ ژانویە ۲۰۱۲. Retrieved 6 April 2011. Check date values in: |archivedate= (help)
  24. ^ Ahmed, Yusra (2015), Syrian Turkmen refugees face double suffering in Lebanon, Zaman Al Wasl, archived from the original on ٢٣ی ئابی ٢٠١٧, retrieved 11 October 2016 Check date values in: |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= (help)
  25. ^ Syrian Observer (2015). "Syria's Turkmen Refugees Face Cruel Reality in Lebanon". Retrieved 10 October 2016.
  26. ^ "Pakistan". The World Factbook. Retrieved 13 May 2014.
  27. ^ "Moldova". The World Factbook. Retrieved 13 May 2014.
  28. ^ "Macedonia". The World Factbook. Retrieved 13 May 2014.
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=خەڵکانی_تورک&oldid=838414»