پێشمەرگە
| پێشمەرگە
| |
|---|---|
| |
ئاڵای کوردستان کە پێشمەرگە بەکاری دێنێت وەک دروشم
| |
| لق | سوپا |
| ڕۆڵ | پاسەوانی ھەرێمی، سوپا |
| بنگەی سەرەکی | ھەولێر |
| ئاوازی سەربازی | ئەی ڕەقیب |
| بەشداریکردنەکان |
|
| قەبارە | ٣٠٠٬٠٠٠[١]-٤٠٠٬٠٠٠[٢][٣][٤] |
| فەرماندەکان
| |
| فەرماندەی گشتی | نێچیرڤان بارزانی |
| وەزیری پێشمەرگە | شۆڕش ئیسماعیل |
| دامەزرێنەران | |
پێشمەرگە وشەیەکی کوردییە بۆ شەڕکەرە کوردەکان کە ھەندێک بە شەڕکەرانی ئازادی ناویان دەبەن. وشەکە بە مانای «ئەوانەی کە مەرگی خۆیان پێش ھەموو شتێک خستووە لە پێناو پاراستنی نیشتیمان» دێت و ھێزەکانی پێشمەرگەی هەرێمی کوردستان بە نزیکەیی لەو کاتەوە ھەیە کە جوڵانەوەی کوردەکان بۆ سەربەخۆیی لە سەرەتای ساڵانی ١٩٢٠دا دەستی پێکردووە، ئەمەش دوا بەدوای ڕووخانی ھەردوو ئیمپراتۆریی عوسمانی و قاجاڕ بوو کە ناوچەکانی کوردستان لەژێر دەستیاندا بوو.[٥]
ئەم ناوەش بۆ یەکەمین جار لەلایەن کۆماری کوردستان لە ساڵی ١٩٤٦ بۆ ناوی سەربازانی (چەکداران) ی کورد بەکار ھاتووە. کە لەلایەن چایچییەکەی پێشەوا قازی محمد پێشنیار کرا پاشان بە ناوێکی گونجاو ھەڵبژێردرا.
ھێزەکانی پێشمەرگە ڕۆڵێکی بەرچاویان بینی لەگەڵ ھێزی ھاوپەیمانان لە شەڕی دژی حکومەتی بەعس لە باشووری کوردستان. پێشمەرگە چەکدارێکی شۆڕشگێر و بە بیروباوەڕە کە لەپێناو ڕزگاری گەلەکەیدا ئامادەیە گیانی خۆی ببەخشێ.
پێشمەرگە ڕۆڵی سەرەکیی ھەبوو لە پاککردنەوەی عیراق و باشووری کوردستان لە داعش.
وشەی پێشمەرگە[دەستکاری]
مێژووناسی کورد کەریم زەند دەڵێت: لە سەردەمی کۆماری کوردستاندا، بە فەرمانی پێشەوا قازی محەممەد لیژنەیەک دانرا بە مەبەستی دۆزینەوەی ناوێک بۆ هێزی کوردیی، لیژنەکە بریتی لە هەژار موکریانی، هێمن موکریانی، محەمەد تۆفیق وردی و کەریم زەند بوو. ئەم لیژنەیە لە دانیشتنێکی تایبەتدا، گەلێک ناویان تاوتوێ کردووە. لیژنەکە هەر لە مشتومڕدا بوون کە لە ناکاو خزمەتگوزارێک کە لەوێ بووە و بەردەستیی دەکردن و ناوی میرزای ڕەشیدی بوو گوتی: ئاغایان دەبینم ئێوە کاژێرێکی تەواو خەریکن کە ناوێکی شیاو بدۆزنەوە، لە کاتێکدا ئێمە ناوی پێشمەرگەمان هەیە، لەمێژە بەکاربراوە. لیژنەکە ناوەکەیان بە شادومانییەوە وەرگرت و ناوی پێشمەرگەیان پێشکەشی پێشەوای مەزن کرد، ئەویش زۆر لای پەسەند بوو و ناوی پێشمەرگە بە فەرمیی ناسرا.
پلە سەربازییەکان[دەستکاری]
| جێدار | جێداری یەکەم | پێشەنگ | پێشڕەو | پێشکار |
|---|---|---|---|---|
|
.png)
|
.png)
|
.png)
|
.png)
|
| سەرھەنگ | سەرتیپ | سالار | سەردار | سەرداری یەکەم |
.png)
|
.png)
|
.png)
|
.png)
|
.png)
|
لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان[دەستکاری]
لە ڕۆژھەڵاتی کوردستانیش، پارتە کوردستانییەکان لە وشەی پێشمەرگە بۆ ھێزە چەکدارانیان کەڵک وەردەگرن. بە شێوەی دیاریکراو لە ئێستاکەدا، بە ھێزە چەکدارەکانی سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران حیزبی دێموکراتی کوردستان (حدک)، حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، کۆمەڵە ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران، حیزبی کۆمەڵەی کوردستانی ئێران، کۆمەڵەی زەحمەتکێشانی کوردستان، پارتی ئازادیی کوردستان، حیزبی ڕزگاری، سوپای ڕزگاریی کوردستانی ئێران و ڕێکخراوەی خەباتی شۆڕشگێڕی کوردستان پێشمەرگە دەوترێت. ئەمە لە حاڵێکدایە کە پارتی ژیانی ئازادی کوردستان لە وشەی گەریلا کەڵک وەردەگرێت.
لە سەربزێویی کوردانی ڕۆژھەڵات لە ساڵی ١٩٧٩دا، ھێزەکانی دو ڕێکخراوی چەکداری فیدایی، واتە چریکەکانی فیداییی گەلی ئێران (ئەرتەشی ڕزگارکەری گەلانی ئێران)[٦] و ڕێکخراوەی چریکەکانی فیداییی گەلی ئێران-کەمینە[٧] لە وشەی پێشمەرگەیان کەڵک وەردەگرت و ناوی پێشمەرگەی فیداییان لە سەری ھێزە چەکدارانی خۆی دانابوو.
ئەمانەش ببینە[دەستکاری]
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ "وەشانی ئەرشیڤکراو". Archived from the original on 5ی Juneی 2017. Retrieved 29ی Octoberی 2014.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=و|archive-date=(help) - ^ "Mesopotamische Gesellschaft "Kurdistan Peshmerga Minister: Kurdistan number now is 190 thousand people". Mesop.de. Archived from the original on 18ی Augustی 2014. Retrieved 2014-08-18.
{{cite web}}: Check date values in:|archivedate=(help) ١٨ی ئابی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. - ^ Dortkardes, İhsan (٢٠٠٧-٠٧-٢٠). "Barzani: Düzenli ordu yakında". Hürriyet. Archived from the original on 17ی Octoberی 2014. Retrieved 21 June 2014.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help) - ^ Willing to face Death: A History of Kurdish militia Forces - the Peshmerga - from the Ottoman Empire to Present-Day Iraq ٢٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٣ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە., Michael G. Lortz
- ^ ھێزی%٢٠پێشمەرگەی%٢٠ئێستا%٢٠بة%٢٠ئەزموونە%٢٠و%٢٠چەکی%٢٠بە%٢٠دەستەوە%٢٠یة کوردپرێس[بەستەری مردووی ھەمیشەیی]
- ^ دگەرگوونی: چریکی فیداییی گەل ھەڤال فیرووز ئاقامیرزادە (بە فارسی)، نووسینی یووسێف زەرکار، نووسراو لە حوزەیرانی ٢٠١٦؛[بەستەری مردوو] سەردان لە ٢١ حوزەیرانی ٢٠١٩.
- ^ سیاھکەل: وەتووێژ لەگەڵ ھەڤال سیامەک سەبارەت بە کتێبی "یادی ھەڤالان بەرز ڕابگرێنەوە" (بە فارسی)، نووسراو لە پەیامی فیدایی، ژمارەی ١٤٦، گەڵاوێژی ١٣٩٠=ئابی ٢٠١١؛ ١٣ی ئازاری ٢٠١٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. سەردان لە ٢١ حوزەیرانی ٢٠١٩.
بەستەرە دەرەکییەکان[دەستکاری]
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە پێشمەرگە تێدایە. |
