حیزبی دێموکراتی کوردستان (حدک)

حیزبی دێموکراتی کوردستان
سەرکردە	خالید عەزیزی سکرتێر
دامەزران	' ٢٥ ی گەلاوێژی١٣٢٤(کانوونی یەکەمی ٢٠٠٦ دوولەت بوونی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران. بەیاننامەی ڕاگەیاندنی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان – ئێران)
لقی لاوان	یەکیەتیی لاوانی دێمۆکڕاتی ڕۆژھەڵاتی کوردستان
لقی ژنان	{{{لقی ژنان}}}
ئامانج	' وەدیھێنانی مافی دیاریکردنی چارەنووسی نەتەوەیی کورد لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان
ناوچەی چالاکییەکان	' ڕۆژھەڵاتی کوردستان
ئایدۆلۆجیا	' نەتەوەخوازی کورد
کردەوە سەرەکییەکان	' لەپێناوی وەدیھێنانی کۆمەڵگەیەکی ئازاد و دێموکراتیک، پلورالیستو دادپەروەرانەدا تێ دەکۆشێ
پەیوەندی نێودەوڵەتی	یەکەم حیزبی ئێرانی و رۆژھەڵاتی کوردستانە کە ئەندامەتی تەواوی لە ئینتێرناسیۆناڵی سۆسیالیست دا ھەیە
دروشم	' دامەزراندنی کۆماری کوردستان لە چوارچێوەی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدڕاڵدا
ماڵپەڕ	kurdistanukurd.org کوردستان‌و کورد

حیزبی دێموکراتی کوردستان لەسەر دیاگڕامی سیاسی (چەپ / ڕاست)

قازی محەممەد دامەزرێنەری حیزبی دێموکراتی کوردستان

عبدالرحمان قاسملوو

حیزبی دێموکراتی کوردستان

• ناوی حیزب، «حیزبی دێموکراتی کوردستان» ە
• حیزبی دیموکراتی کوردستان (حدک)، حیزبێکی ڕزگاریخوازی نەتەوەیی و دێموکراتە، کە وڵاتپارێزان و ئازادیخوازانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان لە ڕیزەکانی خۆیدا کۆدەکاتەوە.
• حدک حیزبێکی سێکولارەو بڕوای بە جیایی دین لە دەسەڵاتی سیاسی ھەیە.
• حدک لە پەیوەندیەکانی خۆی لە گەڵ حیزب و ڕێکخراوەکان دا پەیڕەوی لە پلورالیزمی سیاسی دەکا.

ئامانج و پرەنسیپە بنەڕەتییەکان

1. ئامانجی حیزبی دێموکراتی کوردستان وەدیھێنانی مافی دیاریکردنی

چارەنووسی نەتەوەی کورد لە ڕۆژەﻪڵاتی کوردستانە.

1. دروشمی ستراتیژیی حیزبی دێموکراتی کوردستان دامەزراندنی

کۆماری کوردستان لە چوارچێوەی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدڕاڵدایە.

1. حیزبی دێموکراتی کوردستان یەکیەتیی داخوازانە و دادپەروەرانەی

نێوان نەتەوەکانی ئێران بە بەردی بناغەی دامەزراندنی ئێرانێکی دێموکراتیکی فیدڕال دەزانێ.

1. حیزبی دێموکراتی کوردستان لەپێناوی وەدیھێنانی کۆمەڵگەیەکی ئازادو

دێموکراتیک، پلورالیستو دادپەروەرانەدا تێ دەکۆشێ.

1. حیزبی دێموکراتی کوردستان باوەڕی بە ئیدەئالەکانی ئاشتی و مافی

مرۆڤ‌و دۆستایەتیی نێوان گەلان ھەیە .

ڕێبەرانی حیزبی دێموکراتی کوردستان

قازی محەممەد لەلایەن ڕژیمی پاشایەتی ڕەزاخان لە سێدارە درا ← ئەحمەد تۆفیق لەلایەن ڕژیمی بەعسی عێراق بە شێوەیەکی گوماناوی شەھید کرا ← عەبدولڕەحمان قاسملوو لەلایەن دیپلۆماتەکانی ڕژیمی ئێران لە ئۆتریش تیرۆر کرا ← سادق شەرەفکەندی لەلایەن ڕژیمی ئێران لە ئەڵمانیا تیرۆر کرا. خالید عەزیزی، سکرتێری ئێستای حیزبی دێموکراتی کوردستانە.

دامەزراندن

١٦ی ئووتی ١٩٤٥ ڕۆژی دامەزرانی حیزبی دێموکراتی کوردستانە لە شاری مەھاباد لە سەر بناخەی کۆمەڵەی ژیانەوەی کورد (ژ – ک)

ژ. ک. پاش ٣ ساڵ، بەھۆی بەرینبوونەوەی مەودای چالاکی و لە سەروبەندی پێکھاتنی زەمینە بۆ پێکھێنانی دەسەڵاتێکی کوردی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان کە هەموو چین و توێژەکانی ئەو سەردەمەی کۆمەڵگای کوردەواری لە ڕیزەکانی خۆی دا جێ بکاتەوە، جێگای خۆی دا بە حیزبی دیموکراتی کوردستان. بەم پێیە، حدک لە ٢٥ی گەلاوێژی ساڵی ١٣٢٤ی هەتاوی بەرامبەر بە ١٦ی ئووتی١٩٤٥ی زایینی دا بە ڕێبەرایەتی قازی محەممەد دامەزرا . دامەزراندنی حیزبی دیموکراتی کوردستان لە سەر بناخەی کۆمەڵەی «ژ. ک» دامەزرا کە بە

بﻪ ەوختﻪ گۆڕانێکی گریەگ لﻪ مێژووی گﻪلی کورد دە ەﻪ سﻪرەتای قۆنا ێکی نەێ ەﻪ خﻪباەتەنﻪتﻪوەی کورد دەژمێردرە. بﻪرێبەرایەەی ئﻪم ەیزبﻪ بو ەە گﻪلی کورد ەۆ یﻪکەم جەر لﻪ مێژووی خۆی دا توانی کۆماری کوردستە لﻪ بەشێکی کوردستان دا پێک بھێنێ. کۆماری کوردستان ەکەیﻪکﻪم توانی وویەدەسﻪڵاتی کوردەی ێﻪ شەوە ﻪکی مود ێرنەو بﻪ نێوەرۆکێکی دیموکر ﻪو، نیشان هەرچەندەچﻪند کۆماری کوردستان پاش ١١ مانگەدەسﻪڵاتد ریی دیموکراتیە، بﻪھۆی ھێرشیەدەسﻪ اتی پەشایﻪئەو ئەردەمەد مﻪی ئەرە نﻪو ە وەنﻪمﻪرگ کرە، بﻪڵەم ئﻪزموونی دیموکراتیکیەدەسﻪڵاتداەی لﻪ کۆماری کوردستان دە، بﻪەڕەیەڕەیﻪکی زێرینی مێژوەی خﻪباتی سیاسەی گﻪلی کوە لﻪ پێناوی وەدیھێنانیەماەتەنﻪتﻪ وەییو دیموکەریکﻪکانی دا دێەە ئﻪژ ار. حیزبی دێموکراتی کوردستەن لﻪ ماوەی زیاەر لﻪ ٦٧ سەمەتﻪمﻪنی خۆیدا زەر سﻪرکەوتنی گﻪورە بﻪ دەست ھێن اون‌و تووشی نوش وستیو تێکشکانیش بووە. پێشەوا قازەممەﻪ ممﻪد و بەشێکیەدیە لﻪ ڕێبەرانی حدک و کۆمەر لﻪ پێناەی خﻪباتی ڕزگاریخوەزانﻪیان ەا ەﻪ فﻪر انی ڕێژیمی پەشایﻪتیی ئێرەن لﻪ سێدارە دراە. ئﻪم ەیهەر ەەر لﻪوەکاتﻪدا ڕووخانی کۆماری کوردستان و تێکشک انیەراپﻪڕینی چﻪکدارانﻪی ٤٧ ١٣٤ەی بﻪخۆوە دیوەو چﻪند جە لﻪ ملێلانﻪی ەﻪڵبژاردن دا خۆی تاقی کەدۆ تﻪهەو ەﻪموو جاەێ سﻪرکە تەی بﻪدەست ھێناەە چﻪند جەر لﻪ دەو انی ڕێژیمی پەشایﻪتیو ڕێژیمی ئیسلامییدا کەەتۆەﻪ بەر پﻪلاماری پ ۆلیسو ێەە سﻪرەوتکﻪرە کانەو بﻪ دە یانەو سﻪدان تەکۆشﻪری کەوەتەنﻪتﻪ زیەوەانﻪ کە ەۆربﻪیان حوکمی ق ورسەنانەنانﻪت ئێعدامیەسەبﻪسﻪرەا سﻪ. وە. حیزبی دێموکراتی کوردستان زیاەر لﻪ پهەج ەﻪزار پێشمەرگە، کادەو ئﻪنداەه شﻪەید بوون کە نیزیک ٢٥ کەسیە لﻪ کادری ڕێبەری بوونەو لﻪ سﻪرووی ھەموونەوەانﻪو ناوی سێ ڕێ ەریەبەیﻪ بﻪشەوا قازەممەﻪ ممﻪد و عەبدولڕەحمان قاسملوو و دوکتەر شﻪەەفک ندی دەدرەوشێنەوە.

لە ماوەی مێژووی ئەم حیزبە دا ڕووداوگەلێکی گرینگ ڕوویان داوە وەک: بەستنی پانزدە گۆنگرە و پێکھێنانی چەند کۆنفرانس لە ھەلومەرجی سەخت دا و دیاری کردنی چەند کومیتەیەک لە شەرایەتی جوراوجۆر بۆ ساخکردنەوەی سەربەخۆیی سیاسی و ڕێبازی حیزبی دێموکرات دەدیترێ. چەند جار ئینشعاب و دابران و لەتبوونی بە خۆیەوە دیوە. سەرەرای ئەوانە دەربازبوون لە زۆربەی قەیرانەکان و تێکەڵبوونەوەی و وەسەرییەک کەوتنەوەی بنەماڵەی ئەم حیزبە لایەنێکی تری جێگای ئاماژەیە کە لە ئاکامی مێژووی ھابەشی تێکۆشەرانی دا ڕێبازێکی بۆ دیاری کردوون کە لە یەک جیا ناکرییەنەوە. دەرکەوتنی ئەم ڕاستی‌یە ڕێگایەکی تری بۆ درێژەدەرانی ڕێبازی دێموکراتەکان نیشان دەدات کە ھەوڵدان بۆ چارەسەری یەکجاری قەیرانی تەشکیلاتی نێو ڕیزەکانیانە. پێوست بە وەبیر ھێنانەوەیە کە لە ٢٨ی بەفرانباری ١٣٦٦ی (١٨ ژانویەی ١٩٨٨) دا لایەنی حیزبی دێموکراتی کوردستان (رێبەرایەتی شۆرشگێر)، دوای کۆنگرەی ھەشت جیا بوونەوە کە پاش ٩ساڵ جیایی و لێک دابران لە ڕیزەکانی حیزبی دێموکرات سەرئەنجام بە دیداری سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران عەبدوڵڵا حەسەنزادە و چەند ئەندامی دەفتەری سیاسی و کۆمیتەی ناوەندی لەگەڵ ڕێبەرایەتی شۆرشگیر لە بنکەی دەفتەری سیاسی لە قەڵاسەیدە رانیەی باشووری کوردستان سەرەتای دەستپێکردنەوەی دیالۆگ و دانیشتنەکانی ھەر دوو لا بوو کە لە ١٨ی ژانوییەی ١٩٩٧ یەکیەتی و یەک پارچەیی خؤی وەدەست ھێنایەوە . ئەگەر چی ئەم تێکەڵبوونەوە سەری گرت و بۆ ماوەی دوو کۆنگرە بە یەکەوە بە ڕێبەرایەتی عەبدوڵڵا حەسەنزادە کاریان کرد بەڵام لایەنی کەمینەی نارازی بە ئەم تێکەڵبوونەوەیە لە ناو حدکا ھەر وا دژەبەر مانەوەو تا لە کۆنگرەی سێزەھەم دا زۆرێنەی کومیتەی ناوەندیان بە دەستەوە گرت و بەم جۆرە حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران لەدوای کۆنگرەی ١٣ بە سکرتێری مستەفا ھیجری بۆ ماوەی نزیک بە دوو ساڵ‌و نیو بەھۆی قەیرانێکی قوڵی تەشکیلاتی کە سەرانسەری قەوارەکەی ھەر لەسەرێ ڕا تا خوارێ داگرتبوو و بە کردەوە کردبوویە دوولەت سەرئەنجام جارێکی‌تر لە ١٥ی ئەیلوولی ١٣٨٥ ی ھەتاوی (٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٦ زایینی) بە ڕەسمی بوو بە دوو بەش واتە: حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران و حیزبی دێموکراتی کوردستان و تا ئێستا ھەر دوو لای دێموکرات کۆنگرەی چواردە و پازدەھەمی خۆیان بە جیا گرتووە. خالید عەزیزی سکرتێری گشتی حیزبی دێموکراتی کوردستانە و حیزبەکەی باوەری قوڵی بە وەسەرییەکەوتنەوەی بنەماڵەی گەورەی دێموکرات ھەیەو لە ماوەی ڕابردوو و بەپێی بریاری کۆنگرە کە بە زۆرینەی ئەندامانی دەنگیان بۆداوە ھەوڵیان بۆ لێک نزیک بوونەوە لە گەڵ ھاورێیانی پێشووی خۆیان داوەو تا ڕادەیەکی زۆریش سەر کەوتوون.

حیزبی دیموکراتی کوردستان باوەڕێکی قووڵی بە ھاوکاری و لێک نیزیک بوونەوەی نیوان ھێزولایەنە سیاسییەکانی کوردستان ھەیە و لە چەند ساڵی ڕابردوودا تێکۆشاوە ھاندەری ھەموو لایەنەکان بووە بۆ دیالۆگ و وتووێژی ڕاستەوخۆ بە مەبەستی لێک نیزیک بوونەوە و گەیشتن بە یەکڕیزی و ھاوھەنگاوی و کاری ھاوبەش بێ. لە پەیامی دەفتەری سیاسی کە بە بۆنەی شەست وحەوتەمین ساڵرۆژی دامەزرانی حیزبی دێموکراتی کوردستان دەر کراوە ھاتووە -:〈 ″ ئێمە خۆشحالین کە ھاورێیانی پێشوومان لە حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران دا، پاش تێپەربوونی شەش ساڵ بە سەر لەت بوونی حیزب، لەم دواییانەدا چاویان بە ھەڵویستی خۆیاندا خشاندووەتەوە و لە ھەڵوێستێکی تازەدا ڕایان گەیاندوە کە ئامادەن لە گەڵ ئێمە ڕاستەوخۆ بکەونە دیالۆگ و وتووێژ بۆ چارەسەری گیروگرفتەکان، ئێمە ئەم ھەڵویستە نوییەی ئەوان بە ھەنگاوێکی باش و دروست دەزانین و پێشوازیی لیێ دەکەین، وەک زۆر جاری دیکەش ڕامان گەیاندوە، ئەوە دیالوگ و پێکەوە دانیشتن و قەبوولی یەکتر و ڕێز گرتنی دوو لایەنەیە کە ڕێگای لێک نیزیک بوونەوە و یەکریزی خۆش دەکا. بۆ ئاگاداری بیروڕای گشتی ڕادەگەیەنین کە لە یەکەم دانیشتنیش دا کە لە نیوان سکرتیرەکانی ھەر دوو لای دیموکرات لەم دواییانە، و بە دوای ھەڵویستی نوێی ڕێبەری حدکا دا، پێک ھات، لەسەر ئەو پەیامە پێمان داگرتووەتەوە. حیزبی دێموکراتی کوردستان لە ٦٧ ساڵەی دامەزرانی دا، جارێکی دیکە پابەند بوونی خۆی بە ھەڵوێستی یەکییەتیخوازانەی دووپات دەکاتەوە و ھەموو ھەوڵی خۆی بە کار دینێ بۆ ئەوەی ھەر شانس و دەرفەتێکی لە بار بۆ گەیشتن بە یەکریزی بقۆزیتەوە. ″ 〉لەو ماوەیە دا بە تایبەت لە ساڵی ٢٠١٢ ھەوڵێکی زۆر جیددی بۆ چارەسەری ئەم پرسە لە لایان ڕێبەرایەتی ھەر دوو بەشی دێموکرات دەستی پێ کردوەو چەند جارێکیش بە ڕەسمی لە بارەگای ھەردوولا دانشتنیان ھەبووە.

ئەمانەش ببینە

• حیزبەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان
• حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران
• مستەفا مەولوودی
• خالید عەزیزی

سەرچاوەکان

• ماڵپەرەکانی سەر بە حدک
• ڕاپۆرتی سیاسیی کۆمیتەی ناوەندی بۆ کۆنگرەی ١٥
• بەرنامەو پێڕەوی نێوخۆی حدک، پەسندکراوی کۆنگرەی ١٥
• ڕاپۆرتی کۆمیتەی ناوەندیی حدک، بۆ کۆنگرەی ١٤
• بەرنامەو پێڕەوی نێوخۆی حدک، پەسندکراوی کۆنگرەی ١٤
• ھێڵە گشتییەکانی ڕێبازی ئێمە
• نامیلکەی کاروانێک لە شەھیدانی حدک
• چاپەمەنی
• ماڵپەڕی دەرەوەی وڵات (ئینگلیزی)
• ماڵپەڕی دەرەوەی وڵات
• کورد کاناڵ
• ماڵپەری شەھید
• لاپەرە فەرمییەکانی حدک لە فەیسبووک
• پەیجی فەرمی سکرتێری گشتی حدک لە فەیسبووک (خالید عزیزی)
• کەناڵی حدک لە یوتیوب

یەکێتی ژنانی دێمۆکراتی کوردستان ماڵپەڕی ناوەندی یەکیەتیی لاوانی دیموکڕاتی ڕۆژھەڵاتی کوردستان

^{سەرچاوەکان} سایتی کوردستان و کورد بەرنامەو پێڕەوی نێوخۆی حدک، پەسندکراوی کۆنگرەی ١٥ سایتی شەھیدانی حدک