خۆیبوون
خۆیبوون (بە کوردی: جواتا سەرخوەبوونا کورد، Ciwata Serxwebûna Kurd) ڕێکخراوەیەکی ناسیۆنالیزمی کوردی (کوردایەتی) بوون کە پاڵپشتییان لە سەرھەڵدانی ئارارات دەکرد، ئەم کۆمەڵەیە بە سەرکردایەتی ئیحسان نووری پاشا لە وڵاتی لوبنان لە ڕۆژی ٥ی تشرینی یەکەمی ١٩٢٧ دامەزرا.
چالاکییەکانی خۆیبوون لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان[دەستکاری]
لە کتێبی بیرەوەرییەکانی ئەحمەد ئەمیرئەحمەدی لە سەرکردەکانی ئەرتەشی پاشایەتیی ئێران نووسراوە کە حیزبێک بە نێوی حیزبی خۆمان لە لایەنی کۆمەڵێک لە ڕۆشنبیرانی کورد لە وڵاتی میسردا دامەزراوەتەوە و گۆڤارێک سەبارەت بە سەربەخۆییی کوردستان بڵاو دەکات و لە ئێران و تورکیا خەریکی چالاکییە. بە وتەی ئەحمەد ئەمیرئەحمەدی ڕەزا شا پێڕستێک لە ناوی سەرکردەکانی کوردی خەڵکی ڕۆژھەڵاتی کوردستان کە لەو حیزبە لایەنگریان دەکرد بەشێوەی تلێگراف بە ئەمیرئەحمەدی ھەناردووە و ئەمیرئەحمەدیش کە لەو سەردەمە بەرپرسی سەرکوتکردنی سەربزێوییەکانی کوردستان و لوڕستان بوو، پێڵانێک دادەڕێژینێت و بە بوونەی ڕێزلێگرتن داوەتیان دەکات بێن بۆ ساخلۆکانی ئەرتەش و ھەموویان دەستبەسەر و ڕەوانەی تاران دەکات و تا داکەوتنی ڕەزا شا و دەستپێکی شەڕی دووەمی جیھانی لە زنداندا دەیانپارێزێتەوە. محەممەد عەلی سوڵتانی وازانیوە کە حیزبی خۆمان ھەر ئەو حیزبی خۆیبوون بێت.[١] ھەروەھا ئەسغەر شیرازیش ئەمەی پشتڕاست کردووە و وتووە کە خۆمان یان ھەر ئەو خۆیبوون لە بەھاری ساڵی ١٩٢٧ لە یەکگرتنی چوار ڕیکخراوەی کوردی باکووری کوردستان لە وڵاتی لوبناندا دامەزراوە و بەرەنگاری شەڕیکی سەخت بەرامبەر بە حکۆمەتی تورکیا بووە. شیرازی ھەروەھا ئاماژە بەوە کردووە کە حکۆمەتی ئێران لە سەرەتادا ھەر بە تەنیا دڵنیگەرانی کیشانەوەی ئەم شەڕە بە نێوی سنۆرەکانی خۆی بووە، بەڵام بە دوای ماوەیەک کە ئەم بزووتنەوە لە سەری کوردەکانی ئێلی جەلالی کاریگەر دەبێت و جەلالییەکان سەرھەڵدەدەن، لە ساڵی ١٩٣١ لەگەڵ حکۆمەتی تورکیا دژ بە خۆیبوون ڕێک دەکەوێت و ھاوکاری دەکاتەوە.[٢]
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ سلطانی، محمدعلی، احزاب سیاسی و انجمن‌ھای سری در کرمانشاە، از فراموشخانە تا خانەی سیاە: دورەھای ۵–۱ انتخابات مجلس شورای ملی و فریادگران بر نظام دیکتاتوری از کرمانشاە؛ تھران: مؤسسەی فرھنگی نشر سھا، جلد اول، چاپ یکم: ۱۳۷۸؛ ص ٢٧٣-٢٧٢.
- ^ شیرازی، اصغر، ایرانیت، ملیت، قومیت؛ تھران: مؤسسۀ فرھنگی-ھنری جھان کتاب، چاپ یکم: ۱۳۹۵؛ ص ۷۵٢.
 | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
