ناحیەی ناودەشت

ناحیەی ناودەشت
ناحیەی ناودەشت
ناحیە
	بە عەرەبی: ناحیة ناودشت; بە ئینگلیزی: Nawdasht Sub-District
	نەخشەی سەرەوە; نەخشەی کارگێڕی ناحیەی ناودەشت; نەخشەی خوارەوە; نەخشەی ناحیەی ناودەشت لە قەزای پشدەر; (قاوەیی)
	ناحیەی ناودەشت
	پۆتانەکان: 36°14′49″N 45°00′27″E / 36.24687°N 45.00748°Eپۆتانەکان: 36°14′49″N 45°00′27″E / 36.24687°N 45.00748°E
وڵات	عێراق
ھەرێمی فێدراڵ	کوردستان; (ھەرێمی کوردستان)
پارێزگا	سلێمانی
ئیدارە	ئیدارەی ڕاپەڕین
قەزا	قەزای پشدەر
مەڵبەند	سەنگەسەر
ژمارەی گوندەکان	٦٩
بوون بە ناحیە	١٩٢٦
دەسەڵات
• بەڕێوەبەر	نەھرۆ عەبدوڵڵا
ڕووبەر
• ناحیە	٥٥٨ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٢١٥ میلی چوارگۆشە)
بەرزایی	٥٦١ مەتر (١٬٨٤١ پێ)
بەرزترین بەرزایی	٣٢٥٣ مەتر (١٠٬٦٧٣ پێ)
نزمترین بەرزایی	٤٨٨ مەتر (١٬٦٠١ پێ)
ژمارەی دانیشتووان (٢٠٢٠)
• ناحیە	٢٧،٥٨٧
• چڕی	٤٩٫٤٣ کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (١٢٨٫٠ کەس لە میلی چوارگۆشە)
• شاری	١١،٤٢٣
• لادێیی	١٦،١٦٤
زمان و ئایین
• زمان	کوردی (سۆرانی)
• ئایین	ئیسلام(سوننە)
• ب پ م(٢٠١٧)	٠٫٧٠٦; بەرز · ٢ەم بۆ ١٧
ناوچەی کاتی	UTC+٣ (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+٣ (ھاوین)
تەلەفۆن	٩٦٤+
وێبگە	http://www.slemani.gov.krd/ku/

ناحیەی ناودەشت یەکێکە لە شەش ناحیەی قەزای پشدەر لە ئیدارەی ڕاپەڕین لە پارێزگای سلێمانی لە ھەرێمی کوردستان لە عێراق. ناوەندەکەی شارەدێی سەنگەسەرە.^[٢] ژمارەی دانیشتووانی ناحیەی ناودەشت لە ساڵی ٢٠٢٠دا (٢٧٬٥٨٧)کەسە.^[٣]

ناحیەی سەنگەسەر یان ناودەشت یەکێکە لە ناحیە ھەرەکۆنەکانی قەزای پشدەر و سەر بە پارێزگای سلێمانیە، لە ڕووی ھەڵکەوتەی جوگرافیەوە کەوتۆتە بەشی باکووری پارێزگای سلێمانیوە زنجیرە چیای قەندیل لەبەشی باکووری خۆرھەڵاتی وەکو سنورێکی سروشتی نێوان (عێراق و ئێران) لێک جیادەکاتەوە، لەبەشی باشوروی زێی بچووک دەوری داوە و لەبەشی خۆرئاواشیەوە زنجیرە چیای کێوەڕەشە کە سنوری قەزای پشدەر لە قەزای ڕانیە جیادەکاتەوە.

ناو

ناوی ئەم ناحیەیە دەگەڕێتەوە بۆ ئەو گوندانەی کە لە دەشتاییەکانی بناری چیای قەندیلدان، ھەر لە کۆنەوە بەم ناوچەیەیان وتووە ناودەشت، کاتێکیش ئەم ناحیەیە درووست کرا کە زۆرینەی خاکی ئەم ناحیەیە ناوچەی ناودەشت پێکی دەھێنا، ناوەکەشیان ھەر لەوەوە وەرگرت.^[٤]

جوگرافیا

ناحیەی ناودەشت ھاوسنوورە لەگەڵ؛

لە باکوورەوە ناحیەی قەسرێ.
لە باشوورەوە ناحیەی بنگرد و ناحیەی ناوەندی قەزای ڕانیە.
لە ڕۆژھەڵاتەوە ناحیەی ژاراوە و شارستانی پیرانشار لە ڕۆژھەڵاتی کوردستان.
لە ڕۆژاواوە ناحیەی ناوەندی قەزای ڕانیە و قەزای سەرکەپکان.^[٥]

ڕووبەر

ڕووبەری ئەم ناحیەیە (٥٥٨کم٢)یە لە (٢٫٧٦٪) پارێزگای سلێمانی پێکدەھێنێت و (٣٩٫٦٪) قەزای پشدەر پێکدەھێنێت.^[٦]

لە ڕووی ڕووبەرەوە لە ئاستی (یەکەم)ە لە شەش ناحیەی قەزای پشدەردا.

دانیشتوان

تەواوی دانیشتوانی ئەم ناحیەیە کوردن، بە پێی پێشبینی دەستەی ئاماری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان بۆ ساڵی ٢٠٢٠ دانیشتوانی ئەم ناحیەیە (٢٧،٥٨٧)کەسە.^[٧]

لە ڕووی دانیشتوانەوە لە سەر ئاستی (دووەم)ە لە شەش ناحیەی قەزای پشدەر.

مێژوو

سەردەمی ئینگلیز و پاشایەتی (١٩١٨-١٩٥٨)

* لەنێوان ساڵی(١٩٢٢ - ١٩٣٦)دا

لە ساڵی ١٩٢٦دا ھێنانە کایەی ھەردوو ناحیەی ناودەشت و ناحیەی چناران لە قەزای ڕانیە، کە ئەوکات سەر بە پارێزگای ھەولێر بوو.^[٨]

* لە نێوان ساڵی(١٩٣٦ - ١٩٤٧)دا

ناحیەی ناودەشت ھەر سەر بە قەزای ڕانیە مایەوە لە پارێزگای ھەولێر.

* لە نێوان ساڵی(١٩٤٧ - ١٩٥٨)دا

بە ئیرادەی مەلەکی ژمارە(٦١٠) لە ١٢\٧\١٩٥٦دا قەزای ڕانیە بە ھەردوو ناحیەی چناران و ناحیەی ناودەشت خرانە سەر پارێزگای سلێمانی.^[٩]

سەردەمی کۆماری (١٩٥٨ - ١٩٩٠)

ئەم سەردەمە بە نەمانی دەسەڵاتی پادشایی و دەستپێکردنی سەردەمێکی نوێیە، ئەم سەردەمە پڕە لە گۆڕانکاری سیاسی، حکومی عەبدولکەریم قاسم (٥) ساڵ، نەتەوە پەرستەکان بە سەرکردایەتی عەبدولسەلام عارف، دواتر براکەی عەبدولڕەحمان عارف (٥) ساڵ، دەسەڵاتی بەعسییەکان لە دوو قۆناغدا، ئەحمەد حەسەن بەکر (١٩٦٨ - ١٩٧٩) و سەددام حوسێن (١٩٧٩ - ٢٠٠٣)، دەسەڵاتی سەددام لەسەر ئەم پارێزگایە تا ساڵی ١٩٩١ بوو. کاریگەری ئەم فرە دەسەڵاتە و دەستتێوەردانی وڵاتانی ئیقلیمی و نێودەوڵەتی لە سیاسەتی عێراق، لەسەر گۆڕاکارییە کارگێڕییەکان بە زەقی دەردەکەوێت، زۆربەی زۆری ئەو گۆڕانکارییانە سیاسی بوو، ئامانجی لە ناوبردنی بزوتنەوەی سیاسی کوردستان بوو، وە گۆڕینی دیمۆگرافیای ناوچە ستراتیژییەکان بوو، بەتایبەت ئەانەی دەوڵەمەند بوون بە سامانە سروشتییەکان. ئەم سەردەمە دابەشی پێنج قۆناغ دەکرێت.^[١٠]

لە نێوان ساڵانی(١٩٦٥ - ١٩٧٧)

دابڕانی ناحیەی مەرگە لە قەزای پشدەر و لکاندنی بە قەزای ڕانیەوە، بە پێی فەرمانی کۆماری ژمارە(٤٦٠) لە ٨\١١\١٩٧١دا و دابڕانی ناحیەی ناودەشت لە قەزای ڕانیە و لکاندنی بە قەزای پشدەرەوە بە پێی فەرمانی کۆماری ژمارە(٤٦١) لە ٨\١١\١٩٧١دا.^[١١]

لە نێوان ساڵی(١٩٨٨ - ١٩٩٠)دا

دوای وەستاندنی شەڕی ئێران و عێراق لە (٨-٨-١٩٨٨) ڕژێمەکەی (سەددام) لە (٢٠-٦-١٩٨٩)وە دەستی کرد بە ڕاگواستنی شاری قەڵادزێ و تەواوی قەزای پشدەر بۆ ئۆردوگاکانی خۆرئاوای ھەولێر(ئۆردوگای خەبات) و خۆرئاوای سلێمانی(ئۆردوگای بازیان) کەوا دوای چۆڵکردنی شارەکە و ناوچەکە لە ھاوڵاتیان بە بەکارھێنانی ماددەی (TNT) سەرجەم خانووبەرە و قوتابخانەو مزگەوتەکانی شارو ناوچەکە تەقێنرانەوە و خاپورکران و ناوچەکەش بە (ارض الحرام ویا محرمە واتە: خاکی حەرام و قەدەغەکراو) دانرا.^[١٢]

سەردەمی حکوومەتی ھەرێم

* لە ماوەی ساڵانی(١٩٩١ - ١٩٩٢)دا:

لەم ماوەیەدا پارێزگای سلێمانی و پارێزگای ھەولێر و پارێزگای دھۆک لە لایەن بەرەی کوردستانیەوە بە ڕێوەدەبرا، کە لەسەر ھەمان سیستەمی یەکە کارگێڕییەکانی ساڵی ١٩٨٩ بەڕیوەدەبرا، لەبەرئەوەی گوندەکان تازە ئاوەدان دەکرانەوە، ھەروەھا لەڕووی کارگێڕییەوە ھەرێمی کوردستان دروست نەببوو تاوەکو لەساڵی ١٩٩٢ پەرلەمانی کوردستان پێکھێنرا. ئینجا یەکە کارگێڕییەکان دروستکرانەوە.

* لە ماوەی ساڵانی(١٩٩٢ - ٢٠٠٣)دا:

لە دوای ڕاپەڕینی ١٩٩١، ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بە پێی بڕیاری ژمارە(١٨) لە (٢٢ - ٩ - ١٩٩٢)دا ڕێگەی دا بە حکوومەتی ھەرێمی کوردستان ھەموو ئەو قەزا و ناحیەیانەی بە مەبەستی سیاسی ھەڵوەشێنراونەتەوە سەر لە نوێ پێکبھێنرێنەوە.^[١٣]
قەزای پشدەر دروستبووەوە و پێکھاتبوو لە (٣) ناحیە، ناحیەی ناوەندی قەزای پشدەر، ناحیەی ناودەشت و ناحیەی ھێرۆ.
ھێنانە کایەی ھەر دوو ناحیەی ژاراوە و ناحیەی ھەڵشۆ لە ساڵی ٢٠٠٠دا بە دابڕانیان لە کەرتەکانی ناحیەی ناوەندی قەزای پشدەر و ناحیەی ناودەشت و ناحیەی ھێرۆ بە بڕیاری حکوومەتی ھەرێمی کوردستان(ئیدارەی سلێمانی).

* لە ماوەی ساڵانی(٢٠٠٣ - ٢٠١٥)دا:

ھێنانە کایەی ناحیەی ئیسێوە بەدابڕانی (٣٦) کەرت و گوند لە ناحیەی ھێرۆ، پشتبەستن بە بڕیاری سەرۆکایەتی ئەنجومەنی وەرزیران، ژمارە (١١٠)، لە بەرواری (٢-٣-٢٠٠٥).
قەزای پشدەر بوو بە بەشێک لە ئیدارەی ڕاپەڕین.
لە کابینەی شەشەم لە کۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیران ژمارە (١٠٨٤) رۆژی (٢/٥/٢٠١١) بریاری دروستکردنی ئیدارەی سەربەخۆی راپەرین و ھەڵەبجە و سۆران و زاخۆ دەرچوو سەرۆکی ھەرێمی بە نوسراوی ژمارە (١٦٥٠) لە بەرواری( ٨/٢/٢٠١١) ڕەزامەندی لەسەر دەربری لە (١/٣/٢٠١٢) سەرۆکی ھەرێمی کوردستان بە فەرمانی ھەرێمی ژمارە (٥٧)سەرپەرشتیاری بۆ ئیدارەی راپەرین دەستنیشان کردو لە (٥/٣/٢٠١٢) لە رۆژی ساڵیادی راپەرینی پر شکۆی خەڵکی کوردستان لەبەردەمی کەس و کاری سەربەرزی شەھیدان و خەڵکی ڕانیە و دەڤەرەکە لەلایەن بەرێز پارێزگاری سلێمانیەوە فەرمانی دەست بەکاربوونی درایە.^[١٤]

ئابووری و کشتوکاڵ

بڕبڕەی پشتی داھات و بژێوی خەڵکی ناوچەکە کشتوکاڵ و ئاژەڵداری یە کشتوکاڵەکەش بە ھۆی ئەو پڕۆژە ئاودێرییەی کە دووەم پڕۆژەیە لە عێراقدا و وە یەکەم پڕۆژەشە لە پارێزگای سلێمانی کە (١٠،٠٠٠) دەھەزاردۆنم زەوی بەراو دەکات لە سەردەمی ڕژێمدا گەورەترین سەرچاوەی داھاتی کشتوکاڵی بووە وە باشترین ناوچەی بەرھەم ھێنانی تووتن ھەژمار کراوە لە سەرتاسەری عێراقدا، بەلاَم بە داخەوە ئێستا بەھۆی کەم تەرخەمی و نەبونی پلانی گونجاو لەو بوارەدا بۆتە ھۆی ئەوەی کە زەوی یەکان ئاوڕیان لیَ نەدرێتەوە وەکوو پێویست سوودی لیَ نەبینرێت بۆ کشتوکاڵ.^[١٥]

گەشت و گوزار

ناحیەی ناودەشت ناوچەیەکی سروشت جوان و ڕازاوەیە و چەندین شوێنی وا بەدی دەکرێت کە بۆ بواری گەشت و گوزار دەبێتە جێگای تێڕامانی گەشتیارانی ناوخۆ و دەرەوەی ھەرێمی کوردستان و دەبێتە داھاتێکی باش بۆ حکوومەتی ھەرێمی کوردستان، بۆ نموونە (دەربەندی ڕانیە، سوورەدێ، گۆڕکیسوێ، کونەماسی، دۆڵی سێوەیس و بناری چیای گەلاَڵە، دۆڵی شەھیدان) و ھەروەھا لە ڕوانگەی شوێنەواریشەوە چەندین شوێنەواری زۆر دێرینی لێبەدی دەکرێت وەکوو (قەلاَتی شەھیدان، ماخوبزنان کە مالیکی ئەژدەری لیَ ژیاوە، سەنگەسەری کۆن، دەشتێوان) کە گەورەترین بەڵگە گورستانی دەشتێوانە کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە زیاتر بۆ (٢٠٠٠) دوو ھەزار ساڵ لەمەوبەر.

سامانی سروشتی

سنووری ناحیەی ناودەشت دەوڵمەندە بە (نەوت، مس، بەردی خەڵوزی، بەردی گرانیت، ئاسن) لە بناری قەندیل وەکوو کەرەسەیەکی خاو ھەیە.

کارگێڕی

ئەم ناحیەیە لە ٦٩ گوند پێکھاتووە:^[١٦]

ئەمانەش ببینە

سەرچاوەکان

^ «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ یەکە کارگێڕییەکانی ھەرێمی کوردستان. «دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ ‎مەحموود عوسمان مەعروف. «بەڕێوبەرایەتی ئاماری سلێمانی» (PDF) (بە کوردی). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ https://sangasar.site123.me/دەربارەی-ناحیەی-سەنگەسەر
^ https://www.openstreetmap.org/relation/10847955
^ ‎مەحموود عوسمان مەعروف. «بەڕێوبەرایەتی ئاماری سلێمانی» (PDF) (بە کوردی). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ UNAMI. «DEMOGRAPHIC SURVEY Kurdistan Region of Iraq» (PDF) (بە ئینگلیزی). لە ١٥ی ئایاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ https://mo42ksa.com/bwdbjK
^ https://www.sirwanlawyer.com/index.php/27/2323/2001/7811-3881
^ شەھید مامۆستا سوھەیل خورشید عەزیز - شەماڵ. «ئەتڵەسی باشووری کوردستان» (بە کوردی). لە ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ http://wiki.dorar-aliraq.net/iraqilaws/law/7968.html
^ https://www.slemanipc.org/edara.aspx?jimare=1 ١٨ی شوباتی ٢٠٢٣ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ https://www.parliament.krd/media/6102/18.pdf
^ http://raparin.gov.krd/ku/derbara
^ https://sangasar.site123.me/دەربارەی-ناحیەی-سەنگەسەر
^ دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. «یەکە کارگێڕیەکانی پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستان 2009 لەسەر ئاستی پارێزگا و قەزا و ناحیە و ژینگە گەڕەک/گوند» (PDF) (بە کوردی). لە ١٥ی ئایاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[GlobalDataLab-1] «Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab». hdi.globaldatalab.org (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[2] یەکە کارگێڕییەکانی ھەرێمی کوردستان. «دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان» (PDF) (بە کوردی). لە ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[3] ‎مەحموود عوسمان مەعروف. «بەڕێوبەرایەتی ئاماری سلێمانی» (PDF) (بە کوردی). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[4] ttps://sangasar.site123.me/دەربارەی-ناحیەی-سەنگەسەر

[5] ttps://www.openstreetmap.org/relation/10847955

[6] ‎مەحموود عوسمان مەعروف. «بەڕێوبەرایەتی ئاماری سلێمانی» (PDF) (بە کوردی). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی شوباتی ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[7] UNAMI. «DEMOGRAPHIC SURVEY Kurdistan Region of Iraq» (PDF) (بە ئینگلیزی). لە ١٥ی ئایاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[8] ttps://mo42ksa.com/bwdbjK

[9] ttps://www.sirwanlawyer.com/index.php/27/2323/2001/7811-3881

[10] شەھید مامۆستا سوھەیل خورشید عەزیز - شەماڵ. «ئەتڵەسی باشووری کوردستان» (بە کوردی). لە ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[11] ttp://wiki.dorar-aliraq.net/iraqilaws/law/7968.html

[12] ttps://www.slemanipc.org/edara.aspx?jimare=1 ١٨ی شوباتی ٢٠٢٣ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[13] ttps://www.parliament.krd/media/6102/18.pdf

[14] ttp://raparin.gov.krd/ku/derbara

[15] ttps://sangasar.site123.me/دەربارەی-ناحیەی-سەنگەسەر

[16] دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. «یەکە کارگێڕیەکانی پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستان 2009 لەسەر ئاستی پارێزگا و قەزا و ناحیە و ژینگە گەڕەک/گوند» (PDF) (بە کوردی). لە ١٥ی ئایاری ٢٠٢٣ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[١٤]

[١٥]

[١٦]

ب و د قەزا و ناحیەکانی پارێزگای سلێمانی
کوردستان > باشوور
قەزای سلێمانی (ناوەند)	ناحیەی بەکرەجۆ ناحیەی تانجەرۆ
قەزای شارباژێڕ	ناحیەی ناوەندی قەزای شارباژێڕ (ناوەند) ناحیەی سیوەیل ناحیەی زەلان ناحیەی سیتەک ناحیەی گاپیڵۆن
قەزای ماوەت	ناحیەی ناوەندی قەزای ماوەت (ناوەند)
قەزای پێنجوێن	ناحیەی ناوەندی قەزای پێنجوێن (ناوەند) ناحیەی گەرمک ناحیەی ناڵپارێز
قەزای سەید سادق	ناحیەی ناوەندی قەزای سەید سادق (ناوەند) ناحیەی سرۆچک
قەزای قەرەداغ	ناحیەی ناوەندی قەزای قەرەداغ (ناوەند) ناحیەی سێوسێنان
قەزای شارەزوور	ناحیەی زەڕایەن
قەزای دەربەندیخان	ناحیەی ناوەندی قەزای دەربەندیخان (ناوەند) ناحیەی باوەخۆشێن
قەزای دووکان	ناحیەی ناوەندی قەزای دووکان (ناوەند) ناحیەی پیرەمەگروون ناحیەی سورداش ناحیەی خەلەکان ناحیەی خدران ناحیەی بنگرد
قەزای ڕانیە	ناحیەی ناوەندی قەزای ڕانیە (ناوەند) ناحیەی سەرکەپکان ناحیەی بێتواتە ناحیەی چوارقوڕنە
قەزای پشدەر	ناحیەی ناوەندی قەزای پشدەر (ناوەند) ناحیەی ئیسێوە ناحیەی ژاراوە ناحیەی ناودەشت ناحیەی ھێرۆ ناحیەی ھەڵشۆ
قەزای کەلار	ناحیەی ناوەندی قەزای کەلار ناحیەی ڕزگاری ناحیەی پێباز ناحیەی شێخ تەویل
قەزای کفری	ناحیەی ناوەندی قەزای کفری (ناوەند) ناحیەی ئاوەسپی ناحیەی نەوجول ناحیەی کۆکس ناحیەی سەرقەڵا
قەزای چەمچەماڵ	ناحیەی ناوەندی قەزای چەمچەماڵ (ناوەند) ناحیەی سەنگاو ناحیەی ئاغجەلەر ناحیەی قادرکەرەم ناحیەی شۆڕش ناحیەی تەکیەی کاکەمەند ناحیەی تەکیەی جەباری
قەزای خانەقین	ناحیەی مەیدان ناحیەی قۆرەتوو
قەزای بازیان	ناحیەی ناوەندی قەزای بازیان
قەزای حاجیاوا	ناحیەی ناوەندی قەزای حاجیاوا
ناوەند: سلێمانی، شارۆچکەکان:ڕانیە، قەڵادزێ، حاجیاوا، دووکان، بازیان، ماوەت، چوارتا، پێنجوێن، سەید سادق، ھەڵەبجەی تازە، دەربەندیخان، قەرەداغ، چەمچەماڵ، کەلار، کفری و خانەقین

ب و د پێڕستی گوندەکانی پشدەر
کوردستان > باشوور > پارێزگای سلێمانی > قەزای پشدەر
ناحیەی ناوەندی قەزای پشدەر (ناوەند)	قەڵادزێ (ناوەند) ئاڵان بادەڵیان بادین برایم ئاوا بژیان بنەوشان بێمووش بەردبەرد بەرسول پاچکار پیران پێماڵک تووەڕەشان چۆم خڕکە چۆمیکانیان حەسار خاس خڕەبەردان داودێ دمشەت دەقناوە دەڵگە دورێ دێرێ دێگە ڕیشوان سریجە سندۆڵان سەیدئەحمەدان کەستانە کەوی بابەسان کەویەی خواروو کەویەی سەروو کوشکەڵە کونەڕیولان کۆلارە کۆلکەڕەش گردقەزوان گردمەیتەر گردەسپیان گوش گوش گوێزیلە میرتکە نورەدین ھەڵاوێژە وەستاسیمان
ناحیەی ئیسێوە	ئیسێوە (ناوەند) ئاڵەپیر ئەشکەنە باڵیڵان باوزێ بەردکێشان بەرڕۆژ بەرشێران بۆرێ پێریسکە چمکاوە چەکوان چۆمە خەندەکورلە خوێبیان دەشتێوی خواروو دەشتێوی سەروو دەشتێوی ناوەڕاست دەوژان ڕازان زنجەڵە زەوی ھەرمێ زێوەڵە سەردەروان سەرشیو سەرنێڵ سێوشکان قزڵ بەگ قندۆڵ کانی بەدار کانی مەزن کەلو وشکە کۆنەگەناو کوێرەمیران گەناو گواران مێرگی بادین
ناحیەی ژاراوە	ژاراوە (ناوەند) ئالیەڕەش ئەرکەی خواروو ئەرکەی سەروو بارەپانە باقیاوا بەستەسێنی خواروو بەستەسێنی سەروو بەستێ، ژاراوە بەلک توتمە تۆپزاوا خەندەکە درگەڵەی مەنگوڕ دووچۆمان دۆڵەبەفرە ڕەزگەی خواروو ڕەزگەی سەروو زودانی تازە زودانی کۆن زێوکە سپیرۆ سپیگڵە سەرخان سورەگڵەی خواروو سورەگڵەی سەروو سوڵتانەدێی تازە سوڵتانەدێی کۆن سێدەڵان شروێت شناوە قڕژاڵەبڕە قەلاوە کانی کەران کەرسۆنان کوڵکوڵە کونەمارە کۆزینە گردئێستر مارەدوو مام ژیلە
ناحیەی ناودەشت	سەنگەسەر (ناوەند) ئاشقوڵکە ئاشوران ئەبوبەکرە ئەستیرۆکان ئێندزە باراوەی خواروو باراوەی سەروو باریکان بانوەقەل بایەوان بڕەدێ بەردکوڕان بۆکریسکان بۆڵێ بیانە بیەڕەش بێ ئاوا بێ کوڕە بێپاڵان پردمەمکە پردەشاڵ پشتئاشانی خواروو پشتئاشانی سەروو پیرانان تووەسوران جەلکان چۆمەسوتاو حاجی وسو خڕەچەو خڕەیاس خواران خێوبیان دەروەکۆتر دەشتێوان دووپان دووگۆمان دوێڵە ڕەسواجین ڕەژی کەرێ زارگەلی زەنگلان زورکانی حاجی موسا زورکانی خواروو زورکانی سەروو زینوێی ماخوبزنان سڵێ سەرگەی نێڵ سورەدێ سینەمۆکە سێوەیس شارۆش شەھیدان شیوە شێخان قادرئاوا قڕناقاو قەڵاتوکان کاسکان کەنجاڕەی کوێخا قادر کۆبنکە کۆزینە کۆمەڵە گرتک گۆمتان لێوژە ماخوبزنان مام عەلی مەمکان وەرتە
ناحیەی ھەڵشۆ	ھەڵشۆ (ناوەند) ئاڵاوە ئاڵاوەی بەرڕۆژ ئەسپی جاڕ ئەستێرۆکان ئەمەرکاکۆڵ باداوە بادینباڵی خواروو بادینباڵی سەروو بەردەقسڵ بێگەڵاس پردەبەردینە تەنگژە جۆلانان خواران دارەشمانە دەراو دوبێ دۆڵەدزە دێلو زەڵێ زینوێی بادین زێوەنارە سالک ساڵەح بەگ سپی ھەرمێ سەردێلو سەرکەندە سونێ شەمەتیو شۆران شیوەڕەزی خواروو شیوەڕەزی سەروو شێخ ئاودەڵان شێخ جونەت شێنێ قوڵ مارف قوڵەھەرمێ قۆچاڵ کامەستا کانی ڕەش کانی سنە کانی قوڵکە کانیلان کاولانە کەلوەڕەز کویزەڵە گەزێ گوڵان گۆمێ لاس لاسۆکێ مامەندە مێشاوە ناوزەنگ نۆڕستە ھەورەبانە ھورێوە
ناحیەی ھێرۆ	ھێرۆ (ناوەند) ئاوەکە ئەحمەندە بناوێن بێکلۆی خواروو بێکلۆی سەروو بێشیر بێناسە دەروێنە سێوەڵە شڵەمڕە قوڵەشار قۆریان کانی بەرد کوخان گردەشێخاڵ گۆمان گیرە مڕە وەسوێنە
ناوەند: قەڵادزێ، شارۆچکەکان: قەڵادزێ و ئیسێوێ و ھێرۆ و ھەڵشۆ و سەنگەسەر و ژاراوە