گابۆڕ
 | |
| نووسەر | سەید قادر ھیدایەتی |
|---|---|
| وڵات | کوردستان |
| زمان | کوردیی ناوەندی، موکریانی |
| بابەت | ڕۆمان |
| جۆری کتێب | چاپ ئەلکترۆنی دەنگی |
گابۆڕ[١] ڕۆمانێکی کوردییە لە نووسینی سەید قادر ھیدایەتی. ئەم ڕۆمانە یەک لە باشترین ڕۆمانە کوردییەکان و بەرھەمێکی گرینگی ڕۆژھەڵاتی کوردستانە و قسەی زۆری لەسەر کراوە. کتێبەکە ساڵی ٢٠١٥ نووسراوە و تا ئێستا (2023)، شەش جار چاپ و بڵاو کراوەتەوە و لە پڕفرۆشترین کتێبەکانی کوردییە. لە سی و یەکەمین پێشانگای نێونەتەوەیی کتێبی تاران یەکێک لە پڕفرۆشترین کتێبی کوردی بووە؛ لە پێشانگاکانی کتێبی باشووری کوردستانیش ھەر زوو تەواو دەبێت.[٢] دە بەشی لەخۆ گرتووە و دوو چیرۆک ھاوتەریبی یەک دەچنە پێشێ کە پێکەوە لە پەیوەندیدان و لە کۆتاییدا ئاکامێکی ھاوشێوەیان دەبێت.
چیرۆک[دەستکاری]
گابۆڕ ژیانی چەند مێرمنداڵێک، بەتایبەت دوو پێرسۆناژی سەرەکیی عەبدولموتەلیب و کەریم لە سەردەمی دوای شۆڕشی ئیسلامیی ئێران و گوشاری ھێزە ئەمنییەکان بۆ سەر خەڵکی شاری بۆکانە، کە بۆ کڕینی تۆپێک خەریکن پارە کۆ دەکەنەوە و ھاوکات خەمی ئەوەیانە کە ئەگەر تۆپیان کڕی شەوانە لای کێ بێت و کێ ببێتە کاپیتان. ئەو دوو مێرمنداڵە شاھیدی ئەوەن چۆن چەکدارانی ناو پاسگای سەری کووچە تەنانەت لە نێوەڕاستی ڕۆژدا دەستڕێژی دەکەنە سەر خەڵکی بێتاوان. بە ھەڵکەوت کەریم و عەبدولموتەلیب لە کوتە کاغەزێکدا، لاپەڕەیەکی گۆڤاری سروە کە چیرۆکی «پاڵەوان فس فس»ی تێدا گێڕدراوەتەوە، دەبینن و دەزانن کە دەتوانن بە زمانی خۆیان بیخوێننەوە، بەرە بە بەرە لەگەل ھونراوەکانی ھەژار و ھێمن و ھتدیش ئاشنا دەبن و بەم شێوەیە چەمکی شوناس لەبەر دەمیان قوت دەبێتەوە، ھەستی نەتەوایەتی لە مێشکیاندا بنج داکوتێت و پاشان سەربەخۆ دەست دەدەنە چەند چالاکی و پاش ماوەیەک بە دزی ڕێگای سەر سنوور دەگرنە بەر تاوەکوو بچنە نێو یەکێک لە حیزبە کوردییەکان.[٣]
کەسایەتییەکان[دەستکاری]
- عەبدولموتەلیب (ھەژیر)
- کەریم (خەبات)
- میرزا ھادی
- کاک سولەیمان
- نەنە عەجەم
- مکایل
- کاکە جەماڵ
- بایزی مریشکفرۆش
- ئەسمەر
- نازدار
- ئاغای سەرچەشمە
- ئاغای محەممەدی
- سەیدە سوورە
تایبەتمەندییەکان[دەستکاری]
گابۆڕ ئەدەبی بەرەنگاری و پرسی ناسنامەی پارچەیەکی کوردستانە کە تێیدا دوو کوڕ کە لە ڕاستید نوێنەری کۆمەڵگان، بە شوێن کلتوور و زمانی خۆیانن. کۆمەڵگایەک کە تا سەر ئێسقان لەژێر چاوەدێریی پۆلیسدان؛ تەنانەت یاریی تۆپێنیش لەسەر مۆڵەت و ئیجازەی بەرپرسانی پازگایە. لە ڕۆمانەکەدا دیالۆگ زۆر گرینگە، لە ڕێگەی دیالۆگەکانەوە کەسایەتییەکان دەناسرێن و فەزاکان وەسف دەکرێن؛[٤] بگێڕەوە و بکەری کار جێ دەگۆڕن و ئەوە بەرچاوترین تایبەتمەندییە؛ زمانی کتێبەکە کورت و پوختە و ڕستەی زیادی تێدا بەدی ناکرێت، ھەروەھا ڕووداوەکانیش زۆر خێرا ڕوو دەدەن.[٥] شیوازی نووسینی ڕۆمانەکە مۆدێرنە، واتە قارەمانی نییە و ھەموو کەسایەتییەکان قسان دەکەن و بەقەد یەک سەرنجیان خراوەتە سەر.[٦]
ڕەخنەکان[دەستکاری]
- گۆشەنیگا و بگێڕەوەکان سەر لە خوێنەر دەشوێنن؛ «کوتم»، «کوتی» زۆری تێدایە.[٧]
- دەستپێکەکان باشن بەڵام لە درێژەدا زۆر کورت تەواو دەبن.
- ھەندێک لە لایەنەکانی چیرۆک بە شاراوەیی دەمێننەوە.
- ڕۆڵی لاوازی ژن و سووکایەتیکردن پێی، لە ڕۆمانەکەدا[٨]
چاپەکان[دەستکاری]
- چاپی یەکەم و دووەم: ٢٠١٥ (چاپەمەنیی گوتار)
- چاپی سێھەم: ٢٠١٧ (چاپەمەنیی گوتار، خانی)
- چاپی چوارەم: ٢٠١٩ (چاپەمەنیی خانی)[٩]
- چاپی پێنجەم ٢٠٢١ (چاپەمەنیی خانی)
- چاپی شەشەم 2023 (چاپەمەنیی خانی)
کورتە[دەستکاری]
وەختایەک بە لەقەلەق و پتەپت کەلیمەیەکی ساغ دەکردەوە، شیرناییەکی سەیر لە دەمارەکانی گەڕا؛ ڕووناکاییەک لە چاوەکانییەوە ئاوقای مێشک و دڵی بوو. شیرنایی و ڕووناکایی. کوتم زۆر دواتر زانیم کە ئەوە شیرنایی و ڕووناکایی زمانی خۆم بوو لە دەروونمدا ئاوێتەی یەک دەبوون. ئەوە یەکەم جار بوو بە چاو زمانی خۆی دەدیت. ئەو تا ئەودەم تەنیا بە گوێ زمانی خۆی بیستبوو. کوتم ئەوە یەکەم جار بوو زمانی خۆم دەدیت. زمانی خۆی چەندە ئاسان بوو، زمانی خۆی چەندە پێ خۆش بوو![١٠]
ئەمانەش ببینە[دەستکاری]
بەستەرە دەرەکییەکان[دەستکاری]
- گەمەی جێناوەکان لە ڕۆمانی گابۆڕی سەید قادر ھیدایەتیدا ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ھەڵوەشاندنەوەی گابۆڕ[بەستەری مردوو]
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ «گابۆڕ»، فەرھەنگی ھەنبانەبۆرینە، ھەژار (کوردی (گشت شێوەزارەکان) بۆ کوردیی ناوەندی و فارسی). فەرھەنگەکانی ڤەژین lex.vejin.net. سەردان لە ڕێکەوتی ٢٣ی ئابی ٢٠٢١.
- ^ ئەندێشھ. "ژمارە 11ی باشترین ڕۆمانەکانی کورد لە مێژوودا". ئەندێشھ.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. - ^ "گابۆڕ، ڕۆمانێکی نەقوستان -".
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. - ^ "ڕۆمانی گابۆڕ و کێشەی شوناس". hawlati.co (بە ئینگلیزی).
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ^ "ھەشت ھۆکار بۆ خوێندنەوەی گابۆڕ". www.chawder.org.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ^ "خوێندنەوەیەکی تر بۆ ڕۆمانی گابۆڕ – Knwe.org". knwe.org.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ^ "چاوکشانێ بە ڕۆمانی «گابۆڕ»ی "سەید قادر ھیدایەتی" / ئەنوەر وەلەدبەیگی". www.pavehpress.ir. Retrieved 2021-08-22.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) ٢٢ی ئابی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. - ^ کوردی, ماڵی کتێبی. "خوێندنەوەیەک بۆ ڕۆمانی گابۆڕ بەرھەمی سەیدقادر ھیدایەتی". ماڵی کتێبی کوردی.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ^ "ڕۆمانی گابۆڕ گەیشتە چاپی چوارەم | AvaToday". www.avatoday.net.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ^ گابۆڕ، سەید قادر ھیدایەتی، ٢٠١٩
