زمانی عەرەبی
![]() | ئەم وتارە ئاماژەی بە ھیچ سەرچاوەیەک نەداوە. تکایە بە دانانی ئاماژە بۆ سەرچاوە بڕواپێکراوەکان، ئەم وتارە باشتر بکە. دەقە بێسەرچاوەکان لەوانەیە داوای سەرچاوەیان لێ بکرێت یان لاببرێن. |
ئەم وتارە پێویستە نوێبکرێتەوە. |

زمانی عەرەبی (بە عەرەبی: العربية) گەورەترین زمانەکانی گرووپی زمانە سامییەکانە لە بارەی قسە پێکەرانەوە، و یەکێکە لە زمانە ھەرە بەربڵاوەکانی جیھان کە ٤٢٢ ملیۆن کەس قسەی پێ دەکات، و قسەپێکەرانی بەربڵاون لەو ناوچەیەی کە پێی دەوتری ناوچەی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا، لەگەڵ زۆرێک لە شوێنەکانی تری جیھان کە لە دەوروبەری ئەم وڵاتانەن وەکوو: ئێران، تورکیا، چاد، مالی، سینیگال، ئێرتریا. زمانی عەرەبی گرنگییەکی تایبەتی ھەیە لە لای موسڵمانان، چونکە زمانی قورئانە، و زۆربەی زۆری خوداپەرستی لە ئاینی ئیسلامدا بەبێ زمانی عەرەبی ناکرێ[ژێدەر پێویستە]، ھەروەھا زمانی عەرەبی زمانێکی سەرەکیی بۆنەکانە لە چەند کڵێسایەکی کریستیانی لە وڵاتە عەرەبییەکاندا. ھەروەھا زمانی عەرەبی زۆرێک لە کارە ئاینییەکان و بیرمەندییەکانی جوولەکەکانی پێ نووسراوە لە سەدەکانی ناوەڕاستدا.
دوای بڵاوبونەوەی ئیسلام و پێکھێنانی چەند دەوڵەتێک، زمانی عەرەبی گرنگییەکی تایبەتی وەرگرت و بووە زمانی ڕامیاری و زانست و وێژە بۆ چەند سەدەیەکی دوورودرێژ لەو خاکانەی کە موسڵمانان بەڕێوەیان دەبرد.
زمانی عەرەبی کاریگەرییەکی ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆیی ھەبووە لەسەر زۆرێک لە زمانەکانی وڵاتە ئیسلامییەکان، وەکوو تورکی، فارسی، زمانی ئوردوو، و ئەلبانی وزمانە ئەفریقییەکان و زمانە ئەوروپییەکان وەکو فەڕەنسی، ئیسپانی، ئیتاڵی، و ئەڵمانی. ھەروەھا زمانی عەرەبی بە شێوەیەکی فەرمی یان نافەرمی دەخوێندرێت لە وڵاتە ئیسلامییەکان و ئەفریقایەکانی دەوروبەری وڵاتە عەرەبییەکان.
عەرەبی زمانی فەرمییە لە ھەموو وڵاتە زۆربە عەرەبەکان ھەروەھا زمانێکی فەرمییە لە وڵاتانی سێنیگال، مالی، چاد، ئێرتریا. ھەروەھا زمانی عەرەبی وەک یەکێ لە زمانە فەرمییەکانی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان دانراوە.
زمانی عەرەبی ٢٨ پیتی نووسراو لە خۆ دەگرێ و ھەندێک لە زمانەوانانیش پێیان باشە یپتی ھەمزە (ء) زیاد بکرێ بۆ پیتەکانی زمانی عەرەبی وببێتە ٢٩ پیت. عەرەبی لە ڕاستەوە بۆ چەپ ئەنووسرێ ھەربەشێوەی زمانی فارسی و زمانی عیبری وبە پێچەوانەی زۆربەی زۆری زمانەکانی تری جیھان، ولە سەرەوەی پەڕە بۆ خوارەوە دەنووسرێ.
(زمانی ضاد) ئەو ناوەیە کە عەرەبەکان زمانی عەرەبی پێ ناو دەبەن لە بەر ئەوەی لە باوەڕی ئەواندا تەنھا زمانە کە ئەو پیتەی تیادا بێت.
پۆلێن کردن[دەستکاری]
زمانی عەرەبی سەربە خێزانی زمانە سامییەکانە کە بەشێکە لە زمانە ئەفرۆئاسیایییەکان.
پەیدا بوون[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
زمانی عەرەبی فەرمی (فوسحا)[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
نووسینی عەرەبی[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
نووسینی عەرەبی نوێ[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
قسەپێ کردن[دەستکاری]
زمانی عەرەبی تەنھا زمانە کە وشەی (ضاد)ی تیادا بەکاردەھێنرێت تەنانەت زمانی ئەلبانیش کە ئەم وشەی تیادایە لە زمانی عەرەبییەوە وەرگیراوە لە کاتی گەیشتنی داگیرکەرە عوسمانییەکان بۆ ئەو وڵاتە بۆ بڵاوکردنەوەی ئیسلام.
زانستەکانی زمانی عەرەبی[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
نەحو[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
باشدەربڕدراو (بەلاغە)[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
زاراوەکانی زمانی عەرەبی[دەستکاری]
زاراوەیەکی زۆر لە زمانە عەرەبییەکان ھەن کە دەتوانرێت دابەش بکرێت بۆ:
- زاراوەی میسری
- زاراوەکانی دوورگەی عەرەبی کە ئەمانە لەخۆ دەگرێ:
- زاراوەی قوتێفی
ئەو زمانانە کە پیتی عەرەبی بەکاردەھێنن بە فەرمی[دەستکاری]
- کوردی (ناوەندی و باشووری)
- فارسی
- ئۆردی
- کشمیری
- سیندی
جیاوازییەکانی زمانی عەرەبی لە زمانەکانی تر[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
کاریگەری زمانی عەرەبی لەسەر زمانەکانی[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
کاریگەری زمانەکانی تر لەسەر زمانی عەرەبی[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
ھەڵسەنگاندنی پیتە عەرەبییەکان[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
جیاوازییەکان لە نێوان زمانی عەرەبی وزمانە سامییەکانی تر[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
تەعریب[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
پاشکۆ[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
سەرچاوەکان[دەستکاری]
![]() | ئەم بەشە واڵایە. دەتوانیت بە زیادکردنی یارمەتیی بدەیت. |
بەستەرە دەرەکییەکان[دەستکاری]
- ھەموو ئەو ئەو وتارانەی پێویستیان بە نوێکردنەوە ھەیە
- زمانەکانی جەزائیر
- زمانەکانی بەحرەین
- زمانەکانی چاد
- زمانەکانی دوورگەکانی قەمەر
- زمانەکانی جیبووتی
- زمانەکانی ئێریتریا
- زمانەکانی گیبرالتار
- زمانەکانی عێراق
- زمانەکانی ئیسرائیل
- زمانەکانی ئوردن
- زمانەکانی کووەیت
- زمانەکانی لوبنان
- زمانەکانی لیبیا
- زمانەکانی مۆریتانیا
- زمانەکانی مەغریب
- زمانەکانی عومان
- زمانەکانی فەلەستین
- زمانەکانی قەتەر
- زمانەکانی عەرەبستانی سعوودی
- زمانەکانی سۆماڵیا
- زمانەکانی سۆماڵیلەند
- زمانەکانی سوودان
- زمانەکانی سووریا
- زمانەکانی ترینیداد و تۆباگۆ
- زمانەکانی توونس
- زمانەکانی یەمەن
- زمانەکانی میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان
- زمانی عەرەبی
- زمانەکانی پارێزگای خووزستان
- زمانەکانی پارێزگای بووشەھر
- زمانەکانی پارێزگای ئیلام
- زمانەکانی پارێزگای ھورمزگان
- زمانەکانی پارێزگای خۆراسانی ڕەزەوی