ڕووحوڵڵا خومەینی

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
سەید ڕووحوڵڵا خومەینی

لەدایکبوون٢٤ی ئەیلوولی ١٩٠٢
مەرگ٣ی حوزەیرانی ١٩٨٩
ھۆکاری مەرگجەڵدەی دڵ
شوێنی گۆڕبەھەشتی زەھرای تاران
نەتەوەئێرانی
پیشەڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران
چالاکبوون١٩٧٩–١٩٨٩
ئایینئیسلام (شیعە)
ھاوسەرخەدیجە سەقەفی
مناڵ(ەکان)٢
واژوو


سەید ڕووحوڵڵا موستەفەوی خومەینی (بە فارسی: سید ڕوحاللە موسوی خمینی‎؛ ٢٤ی ئەیلوولی ١٩٠٢ لە خومەین – ٣ی حوزەیرانی ١٩٨٩ لە تاران)، ناسراو بە ئایەتوڵڵا خومەینی (بە فارسی: آیتاللە خمینی)یان ئیمام خومەینی (بە فارسی: امام خمینی)، پێشەوا، نووسەر، شاعیر و مەرجەعێکی تەقلیدی شیعەی ئێرانی بوو، کە وەکوو دامەزرێنەر و یەکەمین ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێران ھەتا دواڕۆژی ژیانی لەسەر کار بوو. خومەینی یەکێک لە ڕێبەرانی جەماوەری ئێران بوو کە لە ڕووخانی ڕژێمی پەھلەوی و سەرکەوتنی شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێراندا ڕۆڵی سەرەکی ھەبوو.[١][٢]

خومەینی لە مەدرەسە فیقە و فەلسەفەی ئیسلامی و عیرفانی خوێندووە و لە ساڵی ١٣١٣دا گەیشتووەتە ئیجتیھاد. بە گوتەی ساواک مۆڵەتی ئیجتیھادەکەی لە عەبدولکەریم حائری یەزدی وەرگرتووە بەپێی وەشانێکی دیکە نەیکردووە ئیجتیھاد لە ھیچ کەسێک داوای مۆڵەتی نەکردووە و مۆڵەتی لەو شێوەیەی بە کەس نەداوە. دژی سیاسەتەکانی محەممەدڕەزا پەھلەوی بەتایبەت شۆڕشی سپی و پێدانی مافی دەنگدان بە ژنان لەلایەن شاوە خەباتی کردووە و بەھۆی تۆمەتبارکردنی شا بە پەیڕەوکردنی سیاسەتەکانی ئیسرائیل و ئەمریکا لە ساڵی ١٣٤٢، بۆ ماوەی ١٠ مانگ زیندانی کرا[٣] و ساڵی دواتر، بەھۆی وتارەکانی دژی تەسلیمبوون بە ڕاوێژکارە سەربازییەکانی ئەمریکا، دەربەدەر کرا، سەرکردایەتی ئیسلامییەکان و ئۆپۆزسیۆنی کرد و دەستی کرد بە داڕشتنی تیۆری دەسەڵاتی ئایینی - کە بنەماکانی تا شۆڕش بۆ خەڵک بە نادیاری مانەوە - لە ڕۆژانی کۆتاییدا کە بەرەو سەرکەوتنی شۆڕشی ١٩٧٩ی ئێران، وەک ڕێبەرەکەی، شورای شۆڕشگێڕی و حکوومەتی کاتی پێکھێنا. لە ١٢ی ڕێبەندان ١٣٥٧، خومەینی گەڕایەوە بۆ ئێران و لە ٢٢ی ڕێبەندان شۆڕشەکە سەرکەوتنی بەدەستھێنا.

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ http://www.iranchamber.com/history/rkhomeini/ayatollah_khomeini.php
  2. ^ http://www.britannica.com/eb/article-32981
  3. ^ YJC, خبرگزاری باشگاە خبرنگاران. "از ماجرای دستگیری امام خمینی (ڕە) در 15 خرداد 42 تا قیامی کە ڕنگ خون گرفت". yjc.ir/fa (بە فارسی). تاران. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |2= (help); Text "آخرین اخبار ایران و جھان" ignored (help)
Political offices
پێشوو
ناونیشانی نوێ
Supreme Leader of Iran
١٩٧٩–١٩٨٩
جێگر
عەلی خامنەیی
Military offices
پێشوو
ئەبولحەسەن بەنیسەدر
Commander-in-Chief of the Iranian Armed Forces
١٩٨١–١٩٨٩
جێگر
عەلی خامنەیی