ئەلقاعیدە
| رێکخراوەی ئەلقاعیدە | |
|---|---|
| تنظيم القاعدة | |
 ئاڵای ڕێکخراوی ئەلقاعیدە | |
| ئایدۆلۆژیا | سەلەفی جیھادی دژە شیعە دژە مەسیحییەت دژە کۆمۆنیزم دژە جوولەکە دژە ڕۆژاوا |
| سەرکردەکان | ئوسامە بن لادن (١٩٨٨ تاکوو ٢٠١١) † ئەیمەن زەواھیری (٢٠١١–۲۰۲۲) † |
| ناوچەی ئۆپەراسیۆنەکان | جیھان
|
| ھاوپەیمانان |  تاڵیبان |
| دوژمنان |  ویلایەتە یەکگرتووەکان ئێران عێراق تورکیا سووریا ئیسرائیل ھەرێمی کوردستان ناتۆ یەکێتیی سۆڤیەت (١٩٨٨–١٩٩١) ڕووسیا شانشینی یەکگرتوو فەڕەنسا چین[١][٢]  عەرەبستانی سعوودی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام[٣] |
| جەنگەکان/شەڕەکان | شەڕی تیرۆر |
ئەلقاعیدە (بە عەرەبی: القاعدة یان تنظيم القاعدة) ڕێکخراوەیەکی بنەماخوازی ئیسلامییە کە ساڵی ١٩٨٨ بۆ شەڕی دژی سۆڤیەت لە وڵاتی ئەفغانستان دامەزراوە. ئەو ڕێکخراوەیە کە تێکڕا ئەمریکا و ئیسرائیل بە دوژمنی ھاوبەشی ھەموو موسڵمانان دەزانن و لەپێناو بەرگرتن بە دەستێوەردانەکانی جیھانی ڕۆژاوایی لە دنیای ئیسلامدا و بڵاوکردنەوەی ئیسلام لە جیھاندا خەباتی چەکدارانە دەکەن.
و لە ڤیدیۆیەک ھیلاری کلینتۆن خۆی دان بەوە دادەنێت کە خۆیان دامەزرێنەری ڕێکخراوی ئەلقاعیدەن بۆ ئەوەی بجەنگن لە دژی سۆڤیەت[٤][٥]
ئوسامە بن لادەن بناغەدانەر و سەرۆکی ئەلقاعیدە بوو کە ڕێکەوتی ٢ی ئایاری ٢٠١١ لەلایەن سوپای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاوە لە پاکستاندا کوژرا.[٦]
ھێرشەکان[دەستکاری]
نایرۆبی، کینیا: ۷ی ئابی ۱۹۹٨داروسسەلام:۷ی ئابی ۱۹۹٨ عەدەن: ١٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٠سەنتەری بازرگانی جیھانی، ئەمریکا: ۱۱ی ئەیلوولی ۲۰۰۱ پێنتاگۆن، ئەمریکا: ۱۱ی ئەیلوولی ۲۰۰۱ئەستەمبوڵ، تورکیا: ١٥ و ٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٣
ھەندێک لەو کردەو کە ئەلقاعیدە بەئاشکرا لە ئەستۆی گرتوون بریتین لە:
- ساڵی ١٩٩٣، ھێرش بۆ پاپۆڕێکی ئەمریکایی لە مۆگادیشۆ کە بوو بەھۆی کوژرانی ١٨ سەربازی ئەمریکایی،
- ساڵی ١٩٩٥، تەقاندنەوەی ئۆتۆمبیلێکی بۆمبڕێژکراو لە ڕیاز کە بوو بەھۆی کوژرانی ٥ سەربازی ئەمریکایی،
- ساڵی ١٩٩٨، تەقاندنەوەی باڵوێزخانەی ئەمریکا لە نایروبیا و داروسسەلام کە ٢٢٤ کوژراوی لێ کەوتەوە،
- ساڵی ٢٠٠٠، ھێرش بۆ پاپۆڕێکی تر لە یەمەن کە ١٧ کوژراوی لێ کەوتەوە،
- ساڵی ٢٠٠١، کوتانی دوو فڕۆکەی ڕفێنراو بە بورجە جمکەکانی ناوەندی بازرگانیی جیھانی لە نیویۆرک و فڕۆکەیەکی ڕفێنراوی دیکە بە پەنتاگۆن کە زیاتر لە ٣٠٠٠ کەسی کردە قوربانی،
- ساڵی ٢٠٠٤، تەقینەوەکەی جێژنی قوربان لە ھەولێر کە بوو بەھۆی کوژران و برینداربوونی سەرجەم ٢٥٠ کەس.[٧]
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ "The Chinese regime and the Uyghur dilemma" Summary of Castets, Rémi (2003). "The Uyghurs in Xinjiang – The Malaise Grows". China Perspectives. 2003 (5). doi:10.4000/chinaperspectives.648. Retrieved 10 June 2012.
- ^ "Threats to China from Al Qaeda".
- ^ "به‌رپرسی قاعیده: ڕوو له تاڵیبان و پشت له داعش بكه‌ن". www.kurdistan24.net. Retrieved 2021-03-28.
- ^ "Hilary Clinton Admitting as they founder of isis and al qaeda". Archived from the original on ٩ی ئایاری ٢٠١٨. Retrieved ١٧ی ئازاری ٢٠١٩. Check date values in:
|access-date=, |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=(help) ٩ی ئایاری ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. - ^ Hillary Clinton: 'We Created al-Qaeda'
- ^ ماڵپەڕی ڕووداو: ئوسامە بن لادەن کێ بوو؟ ٥ی ئایاری ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ شەبانی، ئەحمەد؛ فەرھەنگی زانستی سیاسی؛ بڵاوگەی زانستگای کوردستان (سنە)؛ ساڵی ٢٠١٠؛ لاپەڕەی ٢٨.
| ئایدیۆلۆجی | |||
|---|---|---|---|
| پارتە جیھادییەکان | |||
| پارتە چاکسازیخوازەکان | |||
| بیرمەند و سەرکردەکان | |||
| ڕووداو و دەوڵەتە ئیسلامیەکان | |||
 | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
پۆلەکان:
- ئەو ڕێکخراوانەی کە لەلایەن ئەمریکاوە بەتیرۆریست دەستنیشانکراون
- ئوسامە بن لادەن
- ئیسلامیزم
- تیرۆریزمی ئیسلامی
- دامەزرانەکانی ١٩٨٨ لە پاکستان
- ڕێکخراوە جیھادییەکان
- ڕێکخراوەکان، دامەزرانی ١٩٨٨
- گرووپە سەربزێوەکان لە عێراق
- گرووپە یاخییەکان کە چالاکانە ناوچەکان کۆنتڕۆڵ دەکەن
- توندوتیژی دژی کەسانی پەلکەزێڕینە
- توندوتیژی دژی ژنان