حەماس

بزووتنەوەی بەرگریی ئیسلامی
*حرکة المقاومة الإسلامیة*
بزووتنەوەی بەرگریی ئیسلامی; حرکة المقاومة الإسلامیة
دامەزرێنەر	ئەحمەد یاسین; عەبدولعەزیز ڕانتیسی; و ئەوانی تر مەحموود زەھار ; محەممەد تەھا ; عەبدولفەتاح دووخان ; ئیبراھیم فارس ئەلییەزووری ; عیسا النششار ; ئیبراھیم قوقا ; محەممەد حەسەن شەماعە ; حەسەن یوسف ;
سەرۆکی مەکتەبی سیاسی	ئیسماعیل ھەنییە
جێگری سەرۆک	صالح عەرووری
سەرکردە لە کەرتی غەززە	یەحیا سینوار
فەرماندەی سەربازی	محەممەد زەیف
جێگری فەرماندەی سەربازی	مەروان عیسا
دامەزرا لە	١٠ی کانوونی یەکەمی ١٩٨٧؛ ٣٥ ساڵ لەمەوبەر
ئینشعاب لە	کۆمەڵەی برایانی موسوڵمان
پێگە سەرەکییەکان	غەززە، کەرتی غەززە
باڵی سەربازی	کەتیبەکانی شەھید عیزەدین قەسام
ئەندامێتی	٢٠٬٠٠٠–٢٥٬٠٠٠
ئایدۆلۆجیا	ناسیۆنالیزمی فەلەستینی; ئیسلامەتی; ناسیۆنالیزمی ئیسلامی; دژە زایۆنیزم; دژە جوولەکایەتی;
ئایین	سوننە، ئیسلام
ھاوپەیمانی سیاسی	ھاوپەیمانی ھێزەکانی فەلەستین
ڕەنگە فەرمییەکان	سەوز
ئەنجومەنی یاسادانانی فەلەستین	٧٤ / ١٣٢

بزووتنەوەی بەرگریی ئیسلامی ناسراو بە حەماس بزووتنەوەیەکە کە بە ناوی پاراستنی فەلەستینییەکان کارەکانیان بەڕێوە دەبەن. ئەم بزووتنەوەیە لەسەر دەستی شێخ ئەحمەد یاسین و کۆمەڵێک لە سەرکردەکانی تری کۆمەڵەی برایانی موسوڵمانی فەلەستینی و بەشێک لە بانگخوازانی جیھانی ئیسلامی کە لە ٦ی کانوونی یەکەم ساڵی ١٩٨٧ ڕایان گەیاند. بزووتنەوەیەکی جیھادی و ھەڵگری بیری کۆمەڵەی برایانی موسوڵمانە و ئامانجی ڕزگارکردنی خاکی فەلەستینە لەژێر دەستی ئیسرائیل. چونکە ئەم بزووتنەوەیە پێ وایە جوولەکەکان ھیچ مافێکی مێژووییان نییە لەسەر خاکی فەلەستین بەڵکو پێیان وایە دروستکردنی دەوڵەتی ئیسرائیل ھەوڵێکە بۆ داگیرکردنی وڵاتانی عەرەبی. ساڵی ١٩٨٧ دوای سەرھەڵدانی ئینتیفازەی یەکەم دژی ئیسرائیل، حەماس لەلایەن ئیمام و چالاکوانی فەلەستینی ئەحمەد یاسین دامەزرا. لە موجامەی ئیسلامییەکەیەوە سەریھەڵدا کە لە ساڵی ١٩٧٣ لە غەززە وەک ڕێکخراوێکی خێرخوازی ئیسلامیی کە پەیوەندی بە ئیخوان موسلیمینەوە ھەبوو دامەزرابوو. حەماس لە کۆتایییەکانی نەوەدەکاندا زیاتر بەشداری لە ململانێی ئیسرائیل و فەلەستین کرد؛ دژی نامەکانی دانپێدانانی یەکتری ئیسرائیل-فەلەستین و ھەروەھا ڕێککەوتنەکانی ئۆسلۆ بوو، کە فەتح دەستبەرداری «بەکارھێنانی تیرۆر و کردەوە توندوتیژییەکانی دیکە» بوو؛ و دان بە ئیسرائیلدا بنێن لە پێناو چارەسەری دوو دەوڵەتیدا. حەماس بەردەوام بوو لە داکۆکیکردن لە بەرخۆدانی چەکداری فەلەستین، لە ھەڵبژاردنی یاسادانانی فەلەستین لە ساڵی ٢٠٠٦دا سەرکەوتنی بەدەستھێنا، زۆرینەی دەنگی لە ئەنجومەنی یاسادانانی فەلەستین بەدەستھێنا، و دوای شەڕێکی ناوخۆ لە ساڵی ٢٠٠٧ کۆنترۆڵی کەرتی غەززەی لە فەتح وەرگرت. لەو کاتەوە غەززەی وەک دەوڵەتێک بە ئەمری واقیع و بە خۆسەپاندن و بە شێوەی یەک حیزبی بەڕێوەیبردووە.

تێبینییەکان[دەستکاری]

^ "Hamas considers Palestine بەرەی سەرەکی «جیھاد» و ڕاپەڕینەکەی وەک ڕێگەیەکی ئیسلامیی بۆ بەرەنگاربوونەوەی داگیرکەر سەیر دەکرد. سەرکردەکانی ئەو ڕێکخراوە باسیان لەوە کرد کە ئیسلام دەسەڵاتی بە گەلی فەلەستین داوە کە ڕووبەڕووی ئیسرائیل ببنەوە و ئینتیفادەیان بە گەڕانەوەی جەماوەر بۆ ئیسلام وەسف کردووە. حەماس لە سەرەتای دامەزراندنییەوە ھەوڵی ئاشتبوونەوەی ناسیۆنالیزم و ئیسلام دەدات. [...] حەماس بانگەشەی ئەوە دەکات کە وەک بزووتنەوەیەکی ناسیۆنالیستی قسە دەکات بەڵام بە ئەجێندایەکی ناسیۆنالیستی ئیسلامی-ناسیۆنالیستەوە نەک ئەجێندایەکی ناسیۆنالیستی سێکولار”."^[١٢]
^ "Hamas is primarily a religious movement whose nationalist worldview is shaped by its religious ideology."^[١٣]

سەرچاوەکان[دەستکاری]

^ Abdelal 2016, p. ١٢٢.
^ Dalloul 2017.
^ Abu-Amr 1993, p. ١٠.
^ Litvak 1998, p. ١٥١.
^ Barzak 2011.
^ AFP 2019.
^ "National Counterterrorism Center | FTOs". www.dni.gov.
^ Dalacoura 2012, pp. ٦٦–٦٧.
^ ^ئ ^ا Dalacoura 2012, pp. 66–67.
^ Dunning 2016, p. ٢٧٠.
^ Stepanova 2008, p. 113.
^ Cheema 2008, p. 465.
^ Litvak 2004, pp. ١٥٦–٥٧.
^ Mišʿal, Šāʾûl; Sela, Avraham; Selaʿ, Avrāhām (2006). The Palestinian Hamas: vision, violence, and coexistence ; [with a new introduction]. New York: Columbia Univ. Press. ISBN 978-0-231-11675-6. Retrieved 20 October 2023.
^ Litvak 1998, pp. 151–52: "This strong anti-Jewish stance distinguishes Hamas from the PLO organization".
^ ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref> ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری hoffman نەدراوە

"Youths' Suicide Mission Stuns Palestinians". ABC News. April 25, 2002.
"Hamas West Bank leader given six-month detention without trial". Arab News. Agence France-Presse. April 8, 2019.
Amayreh, Khaled (January 29 – February 4, 2004). "Running out of time". Al-Ahram. No. 675. Archived from the original on January 20, 2010. ٢٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
Assi, Seraj (December 16, 2018). "Hamas Owes Its 'Palestine From the River to the Sea' Slogan to Zionism". Haaretz.
Barzak, Ibrahim (June 11, 2011). "Muhammad Hassan Shama, little-known Hamas founder". The Boston Globe.
"UN General Assembly rejects US resolution to condemn Hamas". Deutsche Welle. December 7, 2018.
"Hamas: The Organizations, Goals and Tactics of a Militant Palestinian Organization". CRS Issue Brief. October 14, 1993. Archived from the original on January 6, 2006.
Dalloul, Motasem A (December 14, 2017). "Interview with Dr Ibrahim Al-Yazouri, a founder of Hamas". Middle East Monitor.
"Blowback: How Israel Went From Helping Create Hamas to Bombing It". The Intercept. February 19, 2018. Retrieved October 27, 2020.
Higgins, Andrew (January 24, 2009). "How Israel Helped to Spawn Hamas". The Wall Street Journal. Archived from the original on September 26, 2009. Retrieved October 27, 2020.
Hirst, David (November 22, 1999). "Jordan curbs Hamas". The Guardian. Retrieved October 28, 2020.
Platt, Edward (August 30, 2010). "For Arabs in Israel, a house is not a home". New Statesman. Retrieved October 27, 2020.
Rose, David (March 5, 2008). "The Proof Is in the Paper Trail". Vanity Fair. Retrieved August 1, 2011.

[13] "Hamas considers Palestine بەرەی سەرەکی «جیھاد» و ڕاپەڕینەکەی وەک ڕێگەیەکی ئیسلامیی بۆ بەرەنگاربوونەوەی داگیرکەر سەیر دەکرد. سەرکردەکانی ئەو ڕێکخراوە باسیان لەوە کرد کە ئیسلام دەسەڵاتی بە گەلی فەلەستین داوە کە ڕووبەڕووی ئیسرائیل ببنەوە و ئینتیفادەیان بە گەڕانەوەی جەماوەر بۆ ئیسلام وەسف کردووە. حەماس لە سەرەتای دامەزراندنییەوە ھەوڵی ئاشتبوونەوەی ناسیۆنالیزم و ئیسلام دەدات. [...] حەماس بانگەشەی ئەوە دەکات کە وەک بزووتنەوەیەکی ناسیۆنالیستی قسە دەکات بەڵام بە ئەجێندایەکی ناسیۆنالیستی ئیسلامی-ناسیۆنالیستەوە نەک ئەجێندایەکی ناسیۆنالیستی سێکولار”."^[١٢]

[15] "Hamas is primarily a religious movement whose nationalist worldview is shaped by its religious ideology."^[١٣]

[FOOTNOTEAbdelal2016١٢٢-1] Abdelal 2016, p. ١٢٢.

[FOOTNOTEDalloul2017-2] Dalloul 2017.

[FOOTNOTEAbu-Amr1993١٠-3] Abu-Amr 1993, p. ١٠.

[FOOTNOTELitvak1998١٥١-4] Litvak 1998, p. ١٥١.

[FOOTNOTEBarzak2011-5] Barzak 2011.

[FOOTNOTEAFP2019-6] AFP 2019.

[7] "National Counterterrorism Center | FTOs". www.dni.gov.

[FOOTNOTEDalacoura2012٦٦–٦٧-8] Dalacoura 2012, pp. ٦٦–٦٧.

[FOOTNOTEDalacoura201266–67-9] ئ ^ا Dalacoura 2012, pp. 66–67.

[FOOTNOTEDunning2016٢٧٠-10] Dunning 2016, p. ٢٧٠.

[FOOTNOTEStepanova2008113-11] Stepanova 2008, p. 113.

[FOOTNOTECheema2008465-12] Cheema 2008, p. 465.

[FOOTNOTELitvak2004١٥٦–٥٧-14] Litvak 2004, pp. ١٥٦–٥٧.

[16] Mišʿal, Šāʾûl; Sela, Avraham; Selaʿ, Avrāhām (2006). The Palestinian Hamas: vision, violence, and coexistence ; [with a new introduction]. New York: Columbia Univ. Press. ISBN 978-0-231-11675-6. Retrieved 20 October 2023.

[FOOTNOTELitvak1998pp._151–52:_"This_strong_anti-Jewish_stance_distinguishes_Hamas_from_the_PLO_organization"-17] Litvak 1998, pp. 151–52: "This strong anti-Jewish stance distinguishes Hamas from the PLO organization".

[hoffman-18] ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref> ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری hoffman نەدراوە

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[ئ]

[ا]

[١٤]

[١٥]

[١٦]

[١٢]

[١٣]