ئنگرید بێرگمان

ئنگرید بێرگمان
ئنگرید بێرگمان
بە سویدی: Ingrid Bergman
لەدایکبوون	٢٩ی ئابی ١٩١٥; Hedvig Eleonora parish، سوێد
مردن	٢٩ی ئابی ١٩٨٢ (٦٧ ساڵ ژیاوە); لەندەن، شانشینی یەکگرتوو
ھۆی مەرگ	شێرپەنجەی مەمک
شوێنی ناشتن	Norra begravningsplatsen
باوک	Justus Bergman
ھاوسەر	Roberto Rossellini، Lars Schmidt
هاوژین (بێ هاوسەرگیری)	John Van Eyssen
منداڵ	Pia Lindström، Isotta Ingrid Rossellini، Isabella Rossellini
پیشە	خوودژیاننامەنووس، ئەکتەری شانۆ، ئەکتەری فیلم، ئەکتەر
بواری کار	نواندن
پۆستەکان	President of the Jury at the Cannes Festival
پەروەردە	Dramatens elevskola، Palmgrenska samskolan
دانیشتووی	Beverly Hills
شوێنی کار	سوێد
دەستپێکی چالاکی	١٩٣٤
کۆتایی ساڵانی چالاکی	١ی کانوونی دووەمی ١٩٨٢
ئایین	Lutheranism
وێبگە	http://www.ingridbergman.com
Documentation files at	SAPA Foundation, Swiss Archive of the Performing Arts
Notable role	Anna Anderson، گۆلدا مائیر
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

ئنگرید بێرگمان (٢٩ی ئابی ١٩١٥–٢٩ی ئابی ١٩٨٢) خانمەکتەرێکی سوێدی بوو، کە لە چەندین فیلمی ئەورووپی و ئەمریکی، فیلمی تەلەفزیۆنی و شانۆ بەشداری کرد بوو.^[١] ئەو ماوەی پێنج دەیە چالاک بووە لە کارکردنی لە بواری نواندن.^[٢] ئەو ھەندێکجار ناوی وەک یەکێک لە کاریگەرترین کەسەکانی سینەما ھاتووە.^[٣] ئەو لە ماوەی ژیانی ھونەریدا چەندین خەڵاتی بەدەست ھێناوە، لە نێویاندا سێ جار خەڵاتی ئۆسکار، دوو خەڵاتی ئێمی پرایم تایم، خەڵاتێکی تۆنی، چوار جار خەڵاتی گۆڵدن گلۆب، ھەروەھا یەک جاریش خەڵاتی خەڵاتەکانی فیلمی ئەکادیمیای بریتانی ناسراو بە بافتا.

ئنگرید لە ستۆکھۆڵم، سوێد لە خێزانێکی باوک سوێدی و دایکێکی ئەڵمانی لە دایکبوو. لە سەرەتادا لە فیلمە سوێدی و ئەڵمانییەکان دەستی بە نواندن کرد. دواتر لە ساڵی ١٩٣٩، لەڕێی فیلمی ئینتەرمیزۆ (Intermezzo)، ئنگرید بە بینەرانی سینەمای ئەمریکی ناسێنرا. لە ساڵی ١٩٤٢، لە فیلمی کازابلانکا بەڕۆڵی سەرەکی لەپاڵ ھەمفری بۆگارت بەشداری کرد. بێرگمان لە دەیەی چلەکان لە فیلمگەلێکی باشی درامی دەرکەوت، لەوانە For Whom the Bell Tolls (١٩٤٣)، Gaslight (١٩٤٤), The Bells of St. Mary's (١٩٤٥)، ھەروەھا Joan of Arc (١٩٤٨)، لە نێویاندا لە فیلمی گاسلایت خەڵاتی ئۆسکاری وەک باشترین خانمەئەکتەر بەدەست ھێنا.

لە ساڵی ١٩٥٦، بە ڕۆڵگێڕانی لە فیلمی مێژوویی-درامی ئەناستاسیا (Anastasia)، دووەم خەڵاتی ئۆسکاری وەک باشترین خانمەئەکتەر بەدەست ھێنا. لە کۆتا ساڵەکانی وەک ئەکتەر، سێیەم خەڵاتی ئۆسکاری بەدەستھێنا، بەڵام ئەمجارەیان وەک باشترین خانمەئەکتەری پاڵپشت، ئەمەش لە ساڵی ١٩٧٤ بوو بەھۆی فیلمی تیرۆرکردنێک لەسەر ھێڵی شەمەندەفەری تایبەت (Murder on the Orient Express).

لە ساڵی ١٩٩٩، لەلایەن پەیمانگای فیلمی ئەمریکی، ئنگرید بێرگمان بە چوارەم مەزنترین خانمەئەکتەری سەدە لە مێژووی سینەمای ھۆلیوودی کلاسیک ھەژمارکرا.^[٤]

سەرچاوەکان

^ Obituary Variety, 1 September 1982.
^ «Biography – The Official Licensing Website of Ingrid Bergman». Ingrid Bergman (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی ئایاری ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
^ Harlan، Justin (١٢ی نیسانی ٢٠١٨). «Criterion Honors the Great "Betterlater" with ECLIPSE SERIES 46: INGRID BERGMAN'S SWEDISH YEARS». Medium (بە ئینگلیزی). لە ڕەسەنەکە لە ٧ی شوباتی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
^ «AFI's 100 Years … 100 Stars». American Film Institute. لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦ ھێنراوە.

[WVobit-1] Obituary Variety, 1 September 1982.

[2] «Biography – The Official Licensing Website of Ingrid Bergman». Ingrid Bergman (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ڕەسەنەکە لە ٣٠ی ئایاری ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.

[3] Harlan، Justin (١٢ی نیسانی ٢٠١٨). «Criterion Honors the Great "Betterlater" with ECLIPSE SERIES 46: INGRID BERGMAN'S SWEDISH YEARS». Medium (بە ئینگلیزی). لە ڕەسەنەکە لە ٧ی شوباتی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ ھێنراوە.

[4] «AFI's 100 Years … 100 Stars». American Film Institute. لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦ ھێنراوە.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

ب و د خەڵاتی ئۆسکار بۆ باشترین خانمەکتەر
١٩٢٨–١٩٥٠	جانێت گەینۆر (١٩٢٨) ماری پیکفۆرد (١٩٢٩) نۆرما شیرەر (١٩٣٠) ماری دریسلر (١٩٣١) ھێلین ھەیز (١٩٣٢) کاترین ھیپبورن (١٩٣٣) کلاودێت کۆلبێرت (١٩٣٤) بێتی دەیڤز (١٩٣٥) لویز ڕەینەر (١٩٣٦) لویز ڕەینەر (١٩٣٧) بێتی دەیڤز (١٩٣٨) ڤیڤیان لی (١٩٣٩) جینجەر ڕاجەرز (١٩٤٠) جوان فۆنتەین (١٩٤١) گریر گارسۆن (١٩٤٢) جێنیفەر جۆنز (١٩٤٣) ئنگرید بێرگمان (١٩٤٤) جوان کراوفۆرد (١٩٤٥) ئۆلیڤیا دی هاڤیڵاند (١٩٤٦) لۆرێتا یانگ (١٩٤٧) جەین واینمەن (١٩٤٨) ئۆلیڤیا دی هاڤیڵاند (١٩٤٩) جودی هاڵیدەی (١٩٥٠)
١٩٥١–١٩٧٥	ڤیڤیان لی (١٩٥١) شێرلی بووت (١٩٥٢) ئۆدری ھەپبێرن (١٩٥٣) گرێس کێڵی (١٩٥٤) ئانا مانیانی (١٩٥٥) ئنگرید بێرگمان (١٩٥٦) جۆوان وودوارد (١٩٥٧) سوزان هێوارد (١٩٥٨) سیمۆن سینیۆرێ (١٩٥٩) ئێلیزابێت تەیلۆر (١٩٦٠) سۆفیا لۆرێن (١٩٦١) ئان بانکرۆفت (١٩٦٢) پاتریشیا نیل (١٩٦٣) جولی ئاندروز (١٩٦٤) جولی کریستی (١٩٦٥) ئێلیزابێت تەیلۆر (١٩٦٦) کاترین ھیپبورن (١٩٦٧) کاترین ھیپبورن / باربارا سترایسەند (١٩٦٨) ماگی سمیت (١٩٦٩) گلێندا جاکسن (١٩٧٠) جەین فۆندا (١٩٧١) لیزا مینێلی (١٩٧٢) گلێندا جاکسن (١٩٧٣) ئێلن بورستین (١٩٧٤) لویز فلیچر (١٩٧٥)
١٩٧٦–٢٠٠٠	فەی دوناوەی (١٩٧٦) دایان کیتن (١٩٧٧) جەین فۆندا (١٩٧٨) سالی فیڵد (١٩٧٩) سیسی سپەیسێک (١٩٨٠) کاترین ھیپبورن (١٩٨١) مێرل ستریپ (١٩٨٢) شێرلی مەکلین (١٩٨٣) سالی فیڵد (١٩٨٤) جێرالدین پێج (١٩٨٥) مارلی ماتلن (١٩٨٦) شێر (١٩٨٧) جۆدی فاستر (١٩٨٨) جێسیکا تاندی (١٩٨٩) کاتی بەیتس (١٩٩٠) جۆدی فاستر (١٩٩١) ئێما تامپسۆن (١٩٩٢) ھاڵی ھانتەر (١٩٩٣) جێسیکا لەنگ (١٩٩٤) سوزان ساراندۆن (١٩٩٥) فرانسیس مەکدۆرماند (١٩٩٦) ھێلین ھەنت (١٩٩٧) گوێنت پالترۆو (١٩٩٨) ھیلاری سوانک (١٩٩٩) جولیا ڕۆبێرتس (٢٠٠٠)
٢٠٠١–ئێستا	ھالی بێری (٢٠٠١) نیکۆڵ کیدمن (٢٠٠٢) چارلیز تێرۆن (٢٠٠٣) ھیلاری سوانک (٢٠٠٤) ڕیز ویدەرسپوون (٢٠٠٥) ھێلین میرین (٢٠٠٦) ماریۆن کۆتیار (٢٠٠٧) کەیت وینسلێت (٢٠٠٨) ساندرا بولۆک (٢٠٠٩) ناتالی پۆرتمان (٢٠١٠) مێرل ستریپ (٢٠١١) جێنیفەر لۆرنس (٢٠١٢) کەیت بلانشێت (٢٠١٣) جولیان مۆر (٢٠١٤) بری لارسن (٢٠١٥) ئێما ستۆن (٢٠١٦) فرانسیس مەکدۆرماند (٢٠١٧) ئۆلیڤیا کۆلمەن (٢٠١٨) ڕێنێ زێلوگر (٢٠١٩) فرانسیس مەکدۆرماند (٢٠٢٠) جێسیکا کاستەین (٢٠٢١) میشێل یەو (٢٠٢٢) ئێما ستۆن (٢٠٢٣)