پارێزگای کرماشان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
گەڕان بە مێژوودا
→ گۆڕانکاریی کۆنترگۆڕانکاریی نوێتر ←
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دیداریویکیدەق
ب شائەمراز
تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد
No edit summary
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
{{زانیاریدانی نیشتنگە
| ناوی فەرمی = پارێزگای کرماشان
| ناوی خۆماڵی = کرماشان
| ناوەکانی دیکە = کرمانشان، کرمانشاھ، کرمانشاھان
| جۆری نیشتنگە = گەورەشار
| وێنە =[[File:IMG20170904012815887کرماشان.jpg|thumb|کرماشان]]
| قەبارەی وێنە = 300px
| شرۆڤەی وێنە =
| وێنەی نەخشە =
| قەبارەی نەخشە =
| شرۆڤەی نەخشە =
| دەرزی نەخشە =
| شرۆڤەی دەرزی نەخشە = جێگەی لە [[کوردستان]]دا
|latd=34|latm=18|lats=0|latNS=N
|longd=47|longm=4|longs=0|longEW=E
| جۆری دابەشکراو = وڵات
| ناوی دابەشکراو = {{ئاڵا|کوردستان}}
| جۆری دابەشکراو1 = [[پارێزگا]]
| ناوی دابەشکراو1 = [[پارێزگای کرماشان|پارێزگای کرماشانی ئێران]]
| جۆری دابەشکراو2 = [[شارستان]]
| ناوی دابەشکراو2 = [[کرماشان (شارستان)|شارستانی کرماشان]]
| سەردێڕی دامەزران =
| ڕێکەوتی دامەزران =
| دامەزرێنەر =
| ھۆکاری ناونران =
| بەرزایی م = ١٣٥٠
| ژمارەی دانیشتووان = ۱٬۹۵۲٬۴۳۴
| دانیشتووان لە = [[1395]]
| جۆری دانیشتووانناسی١ = زمان و ئایین
| سەرناوی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمان]]
| زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی]]
| سەرناوی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئایین]]
| زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[شیعە]]، [[یارسان]]، [[سوننە]]، [[ئایینی یەھوودییەت|یەھوودی]]، [[بەھایی]]
| جۆری کۆدی ناوچە =
| کۆدی ناوچە = ٠٨٣
| ماڵپەڕ = http://www.kermanshah.ir/}}{{dead link|date=September 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

{{Coord|٣٤|١٨|N|٤٧|٤|E|display=title}}
{{Coord|٣٤|١٨|N|٤٧|٤|E|display=title}}
[[پەڕگە:Locator map Iran Kermanshah Province.png|وێنۆک|چەپ|پارێزگای کرماشان]]
[[پەڕگە:Locator map Iran Kermanshah Province.png|وێنۆک|چەپ|پارێزگای کرماشان]]

وەک پێداچوونەوەی ‏٠٦:٤١، ١٠ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨

پارێزگای کرماشان
کرماشان

[بەستەری مردووی ھەمیشەیی]

پۆتانەکان: پۆتانەکان: Unable to parse latitude as a number:٣٤

پارێزگای کرماشان

پارێزگای کرماشان (بە فارسی: استان کرمانشاە) یەکێک لە پارێزگاکانی ئێران و بەشێکی ڕۆژھەڵاتی کوردستانە. ژمارەی دانیشتوانی لە ساڵی ٢٠١٣دا ١٩٩٣٧٠٧ کەس بووە و پانتاییەیەکی ٢٥ ھەزار کیلومتری چوار گۆشەی ھەیە. ناوەندی پارێزگای کرماشان شاری کرماشانە و لە ١٤ شارستان پێکھاتووە کە ئەمانەن:

  1. شارستانی ئاروینیاوا
  2. شارستانی پاوە
  3. شارستانی سەلاس باوەجانی
  4. شارستانی جوانڕۆ
  5. شارستانی داڵاھۆ
  6. شارستانی ڕوانسەر
  7. شارستانی سەرپێڵ
  8. شارستانی سونقوڕ
  9. شارستانی سەحنە
  10. شارستانی قەسر
  11. شارستانی کرماشان
  12. شارستانی کەنگاوەر
  13. شارستانی گیەڵان
  14. شارستانی ھەرسین

شارە گەورەکانی ئەم پارێزگا بریتین لە کرماشان، شائاباد، ھەرسین، کەنگاوەر، سونقوڕ، جوانڕۆ، سەرپێڵ، سە حنە، ڕوانسەر.

لە باری ئایینییەوە زۆربەی خەڵکەکەی، شیعە، سونی و یارین.

مێژووی کرماشان

پارێزگای کرماشان بێشکەی یەکێک لە کۆنترێن شارستانییەتەکانە لە جیھان. کۆنترین گوند کە لە پارێزگای کرماشان و بگرە لە ھەموو کوردستان تا ئێستە دۆزراوەتەوە، گوندی شێخ‌ئاوا یە، کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ٦٠±٩٨١٠ پێش زایین یان نێزیکەی ٦٠±١١٨٢٥ ساڵ پێش ئێستا.[١]

طاق بستان و درياچه

شێوەزارکانی زمانی کوردی لە پارێزگای کرماشان

خەڵکی ئەم پارێزگایە پتر لە ٩٥ لە سەدی کورد زمانن کە بە چەندین شێوەزار و زاراوە دەپەیڤن. شێوەزاری سەردەست لە شاری کرماشان زاراوەی کرماشانی‌یە. بە گوێرەی سەرژمێریی ساڵی ٢٠١٣ ژمارەی دانیشتوانی شاری کرماشان زیادترە لە ١٠٥٧١٦٦ کەس کە زۆرتر لە سەدا ٥٣ی دانیشتوانی پارێزگاکە پێک دێنێ.[٢] ھەروەھا لە بەر گرنگی و کاریگەری شاری کرماشان بۆ سەر ناوچەکانی دەوروبەری دەتوانین بڵێن شێوەزاری سەردەست لە کۆی پارێزگای کرماشان شێوەزاری کوردیی کرماشانی‌یە.

شێوەزاری زمانی کوردی لە ھەر ١٤ شارستانەکەی پارێزگای کرماشان تەقریبەن بەم شێوەیە:

١- لە شارستانی کرماشان: کەڵھوڕی کرماشانی، سۆرانی، لەکی و ھەورامی ٢ - لە شارستانی ئیسلام ئاوا (شاە ئاوا): کەڵھوڕی کرماشانی ٣- لە شارستانی کرند: کەڵھوڕی کرماشانی، ھەورامی ٤- لە شارستانی سەرپێڵی زەھاو: کەڵھوری کرماشانی و سۆرانی ٥- لە شارستانی قەسری شیرین: کەڵھوری کرماشانی ٦- لە شارستانی گیەڵانی ڕۆژاوا: کەڵھوڕی کرماشانی ٧- لە شارستانی سەلاسی باوەجانی: سۆرانی و ھەورامی ٨- لە شارستانی جوانڕۆ: سۆرانی ٩- لە شارستانی ھەورامان (پاوە): ھەورامی و سۆرانی ١٠- لە شارستانی ڕوانسەر: سۆرانی ئەردەڵانی ١١- لە شارستانی سەحەنە؛ کەڵھوری کرماشانی و لەکی ١٢- لە شارستانی کەنگاوەر: لەکی، کەڵھوری کرماشانی ١٣- لەشارستانی ھەرسین؛ لەکی، کەڵھوری کرماشانی ١٤- لە شارستانی سنقور کولیایی؛ کەڵھوری کرماشانی. تورکیش لە ئەم شارستانە ئەژین.

  1. ^ [http://www.czap.org/sheikh-e-abad
  2. ^ ["وەشانی ئەرشیڤکراو" (PDF). Archived from the original (PDF) on 18ی Mayی 2015. Retrieved 8ی Mayی 2015. {{cite web}}: Check date values in: |accessdate= و |archivedate= (help)
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=پارێزگای_کرماشان&oldid=556505»