شاھۆ

پۆتانەکان: 35°00′N 46°30′E / 35.0°N 46.5°E / 35.0; 46.5

چیای شاھۆ ناوچەیەکی شاخاوییە لە نێوان دوو پارێزگای کوردستان و کرماشان ھەڵکەوتووە و بەشێکە لە زنجیرەچیای زاگرۆس. لە بەرزترین شوێندا ٣٣٩٠ مەتر^[١] لە ئاستی دەریا بەرزە. کێوسانی شاھۆ ژینگەی سروشتیی کۆمەڵێک گیانەوەر وەکوو پڵنگ، ورچ، ڕێوی، چەقەڵ، گورگ، کەو، کەڵەکێوی و ئاسکە و لە لایەن ڕێکخراوی ژینگەپارێزی حکوومەتی ئێرانەوە دەپارێزێت.^[٢] ئەشکەوتی قوڕەقەڵا یەکێک لە ئەشکەوتەکانی شاھۆیە.

چیای شاھۆ - یەکێک لە بەرزترین چیاکانی کوێستانی زاگرۆسە بە درێژایی ٥٥ کیلۆمەتر و پانایی ١٠ تا ١٥ کیلۆمەتر. بەرزترین لووتکەی بە ناوی شاھۆ (شاکر) کەوتووەتە باکووری ڕۆژھەڵاتی شارۆچکەی شمشێرەوە. ئەم چیایە لە باکووری ڕۆژئاواوە گەیشتووەتە چیای گاول ٢٤٢٥ مەتر، لە ڕۆژھەڵاتەوە چیای قەڵا گۆڕ ٢٧٥٠ مەتر. ڕووباری تەنگور یاخۆد تەنگەبەر، لە دامێنی ئەم چیایە سەرچاوە دەگرێت، پاشان تێکەڵ بە ئاوی سیروان دەبێت. شاھۆ پێکھاتووە لە چەندین چیای جیاواز ھەر بەو ھۆیەش دەکرێ ناوی کوێستانی لێ بنرێت چیاکانی شاھۆ وەک، گاوڵ، قەڵاگور، نانەوێژە ٢٠٢٠ مەتر، ھۆڵ ئاوەر ١٨٩٩ مەتر، تاقە سەفید ٢٠٥٠ مەتر، شور ٢٠٢٠ مەتر. ڕووبەرەکەی ٨٠٠ کیلۆمەتری چوار گۆشەیە. پلەی گەرمای لە نێوان ١٠–١٥ سانتیگرادە، بارانی ساڵانەی لە بەشەکانی باکووریدا ٨٠٠ ملیمەتر و لە بەشەکانی باشووریش لە نێوان ٥٠٠–٦٠٠ ملیمەتر دەبێت.^[٣]

سەرچاوەکان

^ «وەشانی ئەرشیڤکراو». لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی شوباتی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ ھێنراوە.
^ منطقە حفاظت شدە کوسالان و شاھو^{[بەستەری مردوو]} (فارسی)
^ جوگرافیای کوردستان، دوکتۆر عەبدوڵا غەفوور

بەستەرە دەرەکییەکان

[1] «وەشانی ئەرشیڤکراو». لە ڕەسەنەکە لە ٢٠ی شوباتی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٠ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ ھێنراوە.

[2] منطقە حفاظت شدە کوسالان و شاھو^{[بەستەری مردوو]} (فارسی)

[3] جوگرافیای کوردستان، دوکتۆر عەبدوڵا غەفوور

[١]

[٢]

[٣]

ب و د پارێزگای کرماشان
ناوەند	کرماشان
شارستانەکان	ئارووناوا پاوە جوانڕۆ داڵاھۆ ڕوانسەر سەرپێڵی زەھاو سەلاسی باوەجانی سونقوڕ سەحنە قەسری شیرین کرماشان کەنگاوەر گیەڵان ھەرسین
شارەکان	ئارووناوا ئەزگڵە بانەوڕێ باینگان بێستوون پاوە تازاوا جوانڕۆ ڕبات ڕوانسەر ڕێژاو سەتەر سەحنە سەرپێڵی زەھاو سەرمەست سونقوڕ سوومار شاھۆ شەروێنە قەسری شیرین قەڵا کرماشان کرن کۆزەران کەنگاوەر گاوارە گەودین گیەڵان میانڕیان نۆدشە نەوسوود ھۆمەیل ھەرسین ھەڵەشی
بابەتی گەشتیاری	ئەشکەوتی دووئەشکەوت ئەشکەوتی خاڵۆ حوسێن کۆکەن ئەشکەوتی کاوات ئەشکەوتی قوڕەقەڵا بەنداوی داریان پەرەسگەی ئاناھیتا پەیکەرەی ھێرکوول پردی خەسرەو تاقی گەرا تاقوەسان تاڤگەی پیران تەکیەی بەگلەربەگی تەکیەی موعاوینولمولک چیای ئاتەژگە چیای بێستوون چیای شاھۆ چیای ماکوان چوارقاپی داری ڕەحمەت دووکانی داوود ڕووباری سیروان ڕووباری لێڵە ڕووباری زمکان سەراوی بێستوون سەراوی ڕوانسەر سەراوی نیلووفەر سەراوی نژیوەران فەراتاش کانی بڵ کانی ڕێزە ناوچەی گەشتیاری مەیگۆڕێ مزگەوتی جامیعی کرماشان مزگەوتی شافعییەکانی کرماشان مزگەوتی عەبدوڵڵای کوڕی عومەر وێنەبەردینەی بێستوون (یان بەردنووس) وێنەبەردینەی گوودەرز (یان بەردنووس)
وتاری پەیوەندیدار	زمان: کوردی (باشووری، ناوەندی ، ھەورامی) و ئازەری ئایین: شیعە و سوننەی شافعی و یارسان مێژوو: دەوڵەتی حەسنەویان پێرستی گوندەکانی پارێزگای کرماشان