دەروازە:ئۆڵۆمپیاد
ئوڵۆمپیاد چییە؟یارییەکانی ئۆڵمپیک یان ئۆڵۆمپیاد (بە ئینگلیزی: Olympic Games) ڕووداوێکی وەرزشیی جیھانییە. یاریزانانی جۆرەھا وەرزش بەشداری تێدا دەکەن. ھەموو چوار ساڵ جارێک ساز دەدرێت. کاتی خۆی لە یۆنان ساز دەکرا، بەڵام دواتر خانەدانێکی فەڕەنسی بە ناوی پیێر فریدی بارون دی کۆبەرتان، لە کۆتایییەکانی سەدەی نۆزدەیەمی زایینی زیندووی کردەوە. لە ساڵی ١٨٩٦ تا ئێستا ھەموو چوار ساڵ جارێک سازکراوە، تەنھا لە ماوەی ھەردوو جەنگی جیھانیی یەکەم و جەنگی جیھانیی دووەم نەبێت. لە ساڵی١٩٢٤یشدا یارییەکانی ئۆڵمپیکی زستانەش دامەزرا، بەڵام لەوەتەی ساڵی ١٧٩٤ ئەم یارییانە ناوە ناوە لە ساڵی جیا جیا ساز دەکرێن بەھۆی ڕێکەوتنی یارییەکانی ئۆڵمپیکە ھاوینییەکان. ھەنووکە ٣٬٥٨٨ وتار لە دەروازەی ئۆڵۆمپیاددا ھەیە. وتاری ھەڵبژێردراویارییە ئۆڵۆمپییەکانی ٢٠٢٠ (خولی ٣٢ ئۆڵۆمپیاد) لە ٧ ئەیلوولی ٢٠١٣ لە شاری مێوانکرای بوێنس ئایریسی ئەرجەنتین ڕاگەیاندرا کە ئۆڵۆمپیادی ھاوینەی ٢٠٢٠ لە شاری تۆکیۆ دەکرێ پاشی ململانێیەکی زۆر لەگەڵ شارەکانی ئەستەنبوڵ و مەدرید لە پێشبرکێکە دەرچوو، ھەروەھا دوورگەکانی فارۆ بۆ یەکەمجار لە مێژووی وەرزشیدا بەژداری ئۆڵۆمپیاد دەکا بەڵام لە ٢٤ی ئازاری ٢٠٢٠ لیژنەی ئۆڵۆمپی نێودەوڵەتی ڕای گەیاند کە ئۆڵۆمپیادەکە بە ھۆکاری بڵاوبوونەوەی پەتای جیھانی سارس کۆڤید ٢ دەگوازرێتەوە بۆ ساڵی ٢٠٢١ بە ئامانجی پاراستنی تەندروستی یاریزانان و بەژداربوو و ئامادەبوان. ئەمەش یەکەم ئۆڵمپیادە بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسک دوابخرێت دوای ئەوەی ھەردوو ئۆڵمپیادی ھاوینەی ١٩٤٠–١٩٤٤ بەھۆی جەنگی دووەمی جیھان ئەنجام نەدران، لەگەڵ ئەوەش ناوی ئۆڵمپیادە ھەر وەک خۆی مایەوە، لە پێناو بەبازارکردن و ڕیکلامە بازرگاینەکان. یارییەکان بەزۆری بە بێ ئامادەبوونی ھاندەر بەڕێوەچوو بەھۆی بەردەوامی ڕاگەیاندنی باری نائاسایی. لە ھەمان کاتدا بڕیاردرا یارییەکانی پارالمپیکی ھاوینەی ٢٠٢٠ لە نێوان ٢٤ی ئاب بۆ ٥ی ئەیلوولی ٢٠٢١ دوای ١٦ ڕۆژ دوای کۆتایی ئۆڵمپیاد بەڕێوەبچێت. ئەمە دووەم ئۆڵمپیادە کە ولاتی ژاپۆن میوانداری کرد دوای ئەوەی ساڵی ١٩٦٤ بۆیەکەم جار میواندار کرد. لەم پاڵەوانییەتدا چەندین یاری نوێ بۆ ئۆڵمپیاد زیاد کران لەوانە باسکەی ٣x٣، ھەروەھا BMX کە شێوەیەکە لە نمایش بە پایسکیل قەبارە بچووک ئەنجام دەدرێت زیاکردکران ھەروەھا لێژنەی ئۆڵمپی نێودەولەتی ڕێگای بە ولاتی خانەخویدا کە چەند وەرزشیچکی دیکە زیاد بکاتە لەوانە، کاراتێ، سۆتبۆڵ، بەسیبۆڵ، سکیتبۆرد لەگەڵ چەند یارییەکی دیکەدا. ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا توانی زۆرتین مەدالیا بەدەست بھێنت بە کۆکردنەوەی ١١٣ مەدالیا لە ناویان ٣٩ مەدالیای زێر، ولاتی چین پلەی دووەمی بەدەست ھێنا بە ٨٨ مەدالیا (٣٨) مەدالیای زێر؛ و ژاپۆن ولاتی خانەخوێ بە کۆکردنەوەی ٥٨ مەدالیا (٢٧)زێر پلەی سێیەمی بەدەست ھێنا، بەریتانیای گەورە لە پلەی چوارەم بە کۆکردنەوەی ٦٥ مەدالیای جۆراوجۆر (٢٢ مەدالیای زێر) جێگیر بوو. ھەریەکە لە ولاتی قەتەر، فلیپین، بەرموودا بۆیەکەم جار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیای زێریان بەدەست ھێنا، ھەروەھا بورکینافاسۆ، سان مارینۆ، تورکمانستان بۆیەکەمجار لە مێژووی بەشداریان لە ئۆڵمپیاد مەدالیایان بەدەست ھێنا. وێنەی ھەڵبژێردراوژیاننامەی ھەڵبژێردراومایکڵ فرێد فلیپس (لەدایکبووی ٣٠ی حوزەیرانی ١٩٨٥) مەلەوانێکی پێشبڕکێکاری ئەمریکییە و ڕیکۆردی بردنەوەی زۆرترین مەدالیای ھەیە لە ئۆلۆمپیاددا بە بردنەوەی ٢٨ مەدالیا، کە تیایاندا ٢٣یان مەدالیای زێڕن.لە ئۆڵمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٨ بە بردنەوەی ھەشت مەدالیای زێر توانی ڕیکۆردی مارک سپیتزی ئەمریکی بشکێنێت کاتێک لە ئۆڵمپیادی ھاوینەی ١٩٧٢ توانیبووی ٧ مەدالیای زێر بباتەوە. لە ئۆڵمپیادی ھاوینەی ٢٠٠٤ لە ئەسینا شەش مەدالیای زێر و دوو مەدالیای بڕۆنزی بەدەست ھێنا کە ئەمە یەکەم بەشداری مایکڵ بوو لە ئۆڵمپیاد؛ و لە ئۆڵمپیادی ھاوینەی ٢٠١٢ی لەندەن ٤ مەدالیای زێر و دوو مەدالیای بڕۆنزی بردەوە؛ و دوایین جار لە ئۆڵمپیادی ھاوینەی ٢٠١٦ ڕیۆ بەشداری کرد پێنج مەدالیای زێر و مەدالیایەکی زیوی بەدەست ھێنا ئەمەش وای کرد ببێتە سەرکەوتووترین وەزشوانی بەشداربووی چوارخولی ئۆڵمپیاد. ھەروەھا یەکەم وەرزشوانی مەلەوانییە بتوانێت لە یەک ئۆڵمپیاد ھەشت مەدالیای زێر بباتەوە. ئایا زانیوتە؟
وتەی ھەڵبژێردراوپۆلەکانئۆڵۆمپیادەکانی داھاتوو
ئۆڵۆمپیادەکانی هاوینە و زستانەوڵاتانی خانەخوێی ئۆڵۆمپیادی ھاوینە: ١٨٩٦ یۆنان ئەتینا
،١٩٠٠ فەڕەنسا پاریس
،١٩٠٤ ویلایەتە یەکگرتووەکان سانت لویس
،١٩٠٨ شانشینی یەکگرتوو لەندەن
،١٩١٢ سوێد ستۆکھۆڵم
، وڵاتانی خانەخوێی ئۆڵۆمپیادی زستانە : ١٩٢٤ فەڕەنسا شامۆنیکس،
١٩٢٨ سویس سانت مۆریتز
١٩٣٢ ویلایەتە یەکگرتووەکان لەیک پلاسید
١٩٣٦ ئەڵمانیا گەرمیش-پارتنکیرشێن
ئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت
وەرزشەکانتۆپی پێی ئەمریکی • تۆپی پێ • وەرزش • تۆپی پێی ئوسترالی • بەدمینتۆن • بەیسبۆڵ • تۆپی سەبەتە • تۆپی پێی کەنەدی • وەرزشە کەنەدییەکان • شەتڕەنج • تۆپی پێی کۆلێج • کریکێت • وەرزشی دووچەرخە • شمشێربازی • خلیسکێنەی سەر سەھۆڵ • ڕاوەماسی • فۆرمولا یەک • گۆڵف • جیمناستیک • یاری سەر بەفر • ئەسپسواری • ھونەرە جەنگییەکان • ماتۆڕسواری • یارییەکانی ئۆڵمپیک • پارئۆڵمپیک • ڕەگبی • یەکێتیی ڕەگبی • کەشتیوانی • سنوکەر • مەلەوانی • تێنس یارییە ئاوییەکان دەروازە پەیوەندیدارەکانپڕۆژەکانی تری ویکیپیدیاویکیپیدیا لەلایەن دەستکاریکەرانی خۆبەخشەوە نووسراوە و لەلایەن دامەزراوەی ویکیمیدیا ڕاژە کراوە، کە دامەزراوەیەکی قازانج نەویستە و پڕۆژەگەلێکی تری خۆبەخشانەش ڕاژە دەکات وەک:
دەروازەکان |