دەروازە:ماتماتیک
ماتماتیک چییە؟  بیرکاری یان ماتماتیک خوێندنی چەندێتی، پێکھاتە، واڵایی، و گۆڕانە. زانایانی بیرکاری و فەیلەسوفان بۆچوونی جیاوازیان ھەیە لەسەر پێناسی بیرکاری. بیرکاران بەردەوام بۆ شێوەئاساکان دەگەڕێن، گومانە تازەکان دەکەن بە ڕێسا، وە بە ھەڵھێنجان لە پێناسەکان و بەڵگەنەویستەکانی بەچەشنی گونجاو ھەڵبژێردراو بناغەی ڕاستی دادەڕێژن. بە کەڵکوەرگرتن لە دەرھەستکاری و بە بەکارھێنانی ئاوەز، زانستی بیرکاری ھەرڕۆژ لە گەشە و پەرەسەندندایە. گۆڕەپانەکانی ژماردن، پێواندن، تۆژینەوەی ڕێکخراوانەی شێوەگەلی ئەندازەیی، و جووڵەی شتە فیزیکییەکان ھەرڕوژ بەربڵاوتر و بەرینتر دەبنەوە. ھەنووکە ٣٤٥ وتار لە دەروازەی ماتماتیکدا ھەیە. گەڕان... وتاری ھەڵبژێردراوھاوکێشەی دووجا ھاوکێشەیەکە ڕێساکەی بەشێوەی بڕێکی دووجا بە یەک گۆڕەک دەنووسرێت، بەم شێوە: لێرەدا بە دەوترێت گۆڕەک و بریتین لە ژمارەی نەگۆڕ و ڕاستەقینە. بە دەوترێت ھاوکۆلکەکانی ھاوکێشە دووجاکە. بە بڕی دەوترێت، بڕی جیاکەرەوەی ھاوکێشەی دووجا. ھاوکێشە دووجاکان لە چەندین ڕێگەی جیاواز شیکاری دەکرێن، وەکوو تاقیکردنەوە، شیتەڵکردن، تەواوکردنی دووجا، بەکارھێنانی گراف یان وێنەی ڕوونکردنەوەکەیان، لە ڕێگەی ئەندازەیی، ڕێگەی خواڕەزمی، دێلتا و نیوتۆن و... وێنەی ھەڵبژێردراو ئایا زانیوتە؟
لەم مانگەدازانای ھەڵبژێردراو یۆھانس کێپلەر، بیرکار و گەردوونناس و ئەستێرەناسی ئاڵمانیایی بوو. کێپلەر ڕۆڵێکی سەرەکی ھەبوو لە شۆڕشی زانستیی سەدەی ١٧ھەمدا. ناوبانگی کێپلەر دەگەڕێتەوە بۆ یاساکانی لەبارەی جووڵەی ھەسارەکانەوە کە چەندین بەرھەمی بوون لە بوارە جیاجیاکان، بەرھەمەکانی کێپلەر یەکێک لە بنچینەکانی یاسای ڕاکێشانی گەردوونیی نیوتۆن بوون. کێپلەر مامۆستای بیرکاری بوو لە قوتابخانەیەکی ئایینی لە گراتز، نەمسا. دواتر بووە یاریدەدەری گەردوونناسی دانمارکی تیچۆ براھی. وە لە کۆتاییشدا بووە بیرکاری ئیمپراتۆریەت لەسەردەمی ئیمپراتۆر ڕودۆڵفی دووەم و دوو جێگری ھەمان ئیمپراتۆر بەناوەکانی ماتیاس و فردیناندی دووەم. وە ھەروەھا لە لینتز، نەمساش مامۆستای بیرکاری بووە، و ڕاوێژکاری ژەنەڕاڵ ڤۆڵێنشتاینیش بووە. سەرەڕای ئەوەش، بەشداریی گەورەی پێشکەش بە بواری ئۆپتیک کردووە، وە جۆرێکی باشتری تەلیسکۆپی ڕووناکی درووست کرد، کە ئێستا پێی دەگوترێ تەلیسکۆپی کێپلەری. ئەندازەگۆ شێوەیەکی بازنەییی ئەندازەیییە لە بۆشاییی سێ ڕەھەندیدا، بریتییە لە سەرجەمی ڕووی تۆپێکی تەواو خڕ. ھەروەکوو بازنە کە ئەندازەیییانە تەنێکی دوو ڕەھەندییە، گۆش بیرکارییانە پێناسەکراوە وەکوو کۆمەڵە خاڵێک کە ھەموویان ھەمان دووریان () ھەیە لە خاڵێکی دیاری کراو، بەڵام لە بۆشاییی سێ ڕەھەندیدا. ئەم دوورییە () بریتییە لە نیوەتیرەی گۆیەکە، و خاڵە دیاریکراوەکە بریتییە لە چەق (ناوەڕاست)ی گۆیە بیرکارییەکە. بە درێژترین ڕاستەھێڵی ناو گۆیەکە، کە دوو خاڵی بەرانبەر یەکی گۆیەکە بەیەکەوە دەبەستێتەوە و بە چەقی گۆیەکەش تێپەڕدەبێت و درێژییەکەشی دوو ئەوەندەی درێژیی نیوەتیرەی گۆیەکەیە، دەوترێت تیرەی گۆیەکە. پۆلەکانوتەی ھەڵبژێردراو
دەروازە پەیوەندیدارەکانئەو کارانەی دەتوانیت بیانکەیت
 پڕۆژەکانی تری ویکیپیدیاخانەخوێی ویکیپیدیا دامەزراوەی ویکیمیدیایە کە چەند پرۆژەی تریش بەڕێوە دەبات:
دەروازەکان |
||||||
