ناحیەی کەورگۆسک

ناحیەی کەورگۆسک
ناحیە
وڵات	کوردستان عێراق
ھەرێم	ھەرێمی کوردستان
پارێزگا	پارێزگای ھەولێر
قەزا	خەبات
ناوەند	کەورگۆسک
بوون بە ناحیە	٢٠٠٨
زمان و ئایین
• زمان	کوردی (سۆرانی)
• ئایین	ئیسلام(سوننە)
ناوچەی کاتی	UTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+٤:٣٠ (ھاوین)
تەلەفۆن	٠٠٩٦٤

ناحیەی کەورگۆسک (بە عەرەبی: ناحیة کورکوسک، بە ئینگلیزی: Kawrgosk Subdistrict) یەکێکە لە ناحیەکانی قەزای خەبات لە پارێزگای ھەولێر لە ھەرێمی کوردستان لە عێراق. ناوەندەکەی شارەدێی کەورگۆسکە.

ناو

• ناوی ئەم ناحیە لە ناوەندەکەیەوە وەرگیراوە کە ئەویش شارەدێی کەورگۆسکە.

• کەورگۆسک لە بنەڕەت ناوی گوندێکە دەکەوێتە ڕۆژھەڵاتی زێی گەورە، سەبارەت بەناوی (کەورگۆسک) لە دووبەش پێک ھاتووە (کەور - گۆسکە) وشەی(کەور) لە ڕووی زمانەوانی و فەرھەنگی کوردی بە واتای تاشەبەرد یان تاوێر دێت کە بەقەد شاخێک یان شوێنێکی بەرزەوەیە، ووشەی (گۆسکە) بەمانا شەربە یان گۆزە دێت، بەلام بنەچەی ناوی ئەم گوندە لە کەڤرا(تاوێر، بەرد) + گۆسک (گۆسکە) ھاتووە، لە کەندەڵانێکی نزیک ئەم گوندە گۆسکە و جەڕە و جۆرەھا کەل و پەلی لەبەرد و لە قوڕ دروستکراو بەبەردەوامی دەردەکەوێت، ناوی گوندەکەش لە ناوی ئەم تەلان یا کەندەڵانە ھاتووە، ناوەکەش دەگەڕێتەوە بۆ گردێکی شوێنەواری کەناسراوە بە (خرابەی کەورگۆسک)

مێژوو

• گردی شوێنەواری(خرابەی کەورگۆسک) بۆیەکەم جار لەلایەن بەڕیوەبەرایەتی گشتی شوێنەواری عێراق دوای تۆمارکردنی وەک شوێنەوار ناسیندراوە بەژمارە (٣٣٦، ژ. رۆژنامە ٢٣٧٢ لە ٢٧/٥/١٩٤٦)، بەپشت بەستن بەو کەل وپەل وپاشماوانەی لە سەر ڕوو ولێواری گردەکە دۆزراوەتەوە بۆ ئەوکاتە سەردەمەکەی گەڕێندراوەتەوە بۆماوەی فەرمانڕەوای ئاشوورییەکان، بەڵام دوای تێپەر بوونی زیاتر لە نیو سەدە بەسەر ئەم تۆمارکردنە جارێکی تر ڕووپێوی بۆئەو ناوچەیە کراوە لە چوارچێوەی ڕووپێوی شوێنەواری دەشتی ھەولێر، لە لایەن بەرێوەبەرایەتی گشتی شوێنەواری ھەولێر بە ھاوکاری زانکۆی (ھارڤارد)ی ئەمریکی، لە ئەنجامە سەراتاییەکاندا گەیشتوونەتە ئەوەی ئەم گردە دەگەرێتەوە بۆ ھەزارەی چوارەمی پێش زاین و سەردەمی برۆنزی و لەگەڵ نیشینگەکانی سەردەمی ساسانی وسەرەتای سەردەمی ئیسلامی. ئەمانە دوایین زانیارین کەتائێستا بەدەست گەیشتبن لەسەر ناو ومێژووی کەورگۆسک، بەڵام ئەم توێژینەویە ئەوە پشت ڕاست دەکاتەوە ناوچەکە بۆ سەردەمێکی زووتر دەگەرێتەوە ئەمەش بە ھۆی دۆزینەوەی چەندین شوێنەواری نوێ لە تەواوی سنوری کەورگۆسک، وەک گردو گۆڕستان وئاشی ئاو کۆشک نیشینگەی کۆن ئەو پێگانەی بۆیەکەم جارە تۆمار دەکرین لێکۆڵینەوە شیکاری بۆ پاشماوە بەجێماوەکان دەکریت، بەتایبەت پارچەی گلێنەکان، وەک بەڵگەو سەرچاوەیەکی گرینگ بۆ دەست نیشان کردنی ئەو سەردەمە شارستانیانەی ناوچەکە پێدا تێپەڕیوە، دوای لێکۆلینەوە ئەنجامەکان دەری دەخەن تەواوی سنوری کەورگۆسک چەند قۆناغیکی گرنگی پێش مێژوو ومێژوویەکان لە خۆ دەگەرێت بریتین لەھەریەک لەسەردەمەکانی (حەلەف، عوبێد، سەردەمی ئاشووری، فرثی (ئەشکانی)، ساسانی، ئیسلامی مێژووی نوێ وھاوچەرخ لە خۆدەگرێت.
• ھەموو ئەو سەردەمانە لە ئەنجامی ڕووپێوکردن و دۆزینەوە سەرەتاییەکان دەرکەوتووە، بەبێ ئەوەی ھیچ کنەو پشکنینێکی زانستی بەگشتی بۆ ناوچەکەکرابێت، بۆ ئەوەی زیاتر مێژووەکەی ڕوونتربێتەوە. ھەر لەسەر بنەمای ئەو گردە شوێنەواریەی کەباسمان کرد (خرابە کەورگۆسک) بەھۆی بوونی زۆری پاشماوەی شوێنەواری پارچەی کۆزەو (کۆسکە) ناونراوە (کەورگۆسک)، بەنزیکەی (٢٥٠) ساڵ پێش ئێستا ئەم گوندە ئاوەدانکراوەتەوە لەلایەن بەشێک لە ھۆزی (شێخ بزێنی، کۆچیان کردوە بۆ ئەو شوێنەو ناوچەکانی تری دەوروبەری ئەو گوندە ناوی ئەو شوێنەیان ناوە کەورگۆسک، ڕەنگە ناوی ڕاستەقینەی خۆی نەبێت، ھەروەک باسمانکرد ھیچ لێکۆڵینەوەیەکی کرداری زانستی نەکراوە بۆ ئەوەی بگەینە ئەنجامێکی ڕاست بۆ ناو ومێژووی ئەو ناوچەیە، دەکرێت لە داھاتوودا ئەمە ڕووبدات و ڕاستیەکان بە شێوەیەکی زانستی ئاشکرابکرێن.
• ئەوەی پەیوەستبێت بە شارەدێی کەورگۆسک مێژووی دروستبوونی دەگەڕێتەوە بۆسەردەمی ڕژێمی بەعسی پێشوو لە ساڵی (١٩٨٧) دەست بەدروست کردنی کراوە وەک (ئۆردوگایەکی زۆرەملێ) خەڵکی زۆربەی ناوچەکانی کوردستانی تێداجێگیرکراوە، لەگەڵ بەشێک لە گوندکانی دەورووبەری ئەمەش دوای تێکدانی گوندەکان. بەم بەشێوەیە تاوەکو ڕاپەرینی بەھاری ساڵی(١٩٩١) خەڵکی کوردستان، ئەم کۆمەڵگایە لە ژێر دەستی ڕژێم ماوەتەوە پاشان لە (١٢/٣/١٩٩١) دوای ئازادکردی شاری ھەولێر کۆمەڵگای کەورگۆسکی ئەو کاتە ئازاکراوە.

جوگرافیا

ناحیەی کەورگۆسک ھاوسنوورە لەگەڵ:

• لە باکوورەوە ناحیەی دارەشەکران.
• لە باشوورەوە ناحیەی ڕزگاری.
• لە ڕۆژھەڵاتەوە ناحیەی بەحرکە.
• لە ڕۆژاواوە ناحیەی دارەتوو.

دانیشتوان

ژمارەی دانیشتووانی (٦٢٢٣) ھەزار کەسە.

کشتووکاڵ

بۆیە ناوچەی لێکۆڵینەوە وەک بەشیکی گرنگە لە دەشتی ھەولێر سەیر دەکرێت کە ھەر لە کۆنەوە خەڵکەکەی خەریکی پیشەی کشتوکاڵی وئاژەڵداری بوونە، ئەمەش بەبوونی لەوەرگاو زەوی شیاو بۆ کشتوکاڵکردن، ئەویش بەھۆی تەختی زەوییەکەو جۆر وبەپیتی خاکەکەی بوونی ئاوی ڕووباری زێی گەورە، ئەمەش وایکردووە ژمارەیەکی زۆری لە ڕووبەری ئەو زەویانەی کەنزیکن لە لێواری زێی گەورە بەراووبێت کە چەند دەشتێکی بچووکی پچر پچر لەپاڵ کەناری زێی گەورە پێکھاتووە بە درێژایی سنوری شارە دێی کەورگۆسک، کە ناوچەکە بە چەمی (شێوەڕەش وکەورگۆسک وئاغولان) ناسراون، ئەمە جگە لەو زەویانەی کە پشت دەبەستن بە ئاوی باران و ئاوی بیرەکان ڕووبەری زەوی شیاو بۆ کشتوکاڵ بریتییە لە (٣٥٬١٥٥) ھەزار دۆنم بە بەراورد بە ڕووبەری گشتی زەوی ناوچەکە کە (٤٥٬٣٤٥) ھەزار دۆنمە، بەشی زۆری زەوییەکانی بۆ کشتوکاڵ گونجاوە کەئەمانیش دابەش بوونە بە سەر زەوی چاکسازی (حکومی) و زەوی مولک. بەشێکی زۆری سایتە شوێنەوارییەکان کەوتوونەتە ناو ئەو زەوی یانەی بۆکشتوکاڵ دەشێن، بەتایبەت زەوی چاکسازی (حکومی)، ساڵانە دەکرێن بە کشتوکاڵ ئەمەش وای کردووە زۆرترین زیان بە پاشماوە شوێنەوارییەکان بکەوێت تایبەت خرابەو گردەکان.

شوێنەوار:

کەورگۆسک چەندێن ناوچەی شوێنەواری گرنگی تێدایە کە بەشێک لەو شوێنەوارانە دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمەکانی پێش مێژوو لەوانە خراپەی کەورگۆسک کاولە شیوەڕەش ئاغولان خرابەدراو گردە شێر.

ئەمانەش ببینە

• قەزای خەبات
• ناحیەی ناوەندی قەزای خەبات
• ناحیەی ڕزگاری