ناسیۆنالیزمی فەڕەنسی
ناسیۆنالیزمی فەڕەنسی (بە فەڕەنسی: Nationalisme en France) بە زۆری وەک ناسیۆنالیزمێکی مەدەنی[١][٢] یان کولتووری دەردەکەوێت، کە یەکێتی کولتووریی فەڕەنسا بەرەو پێشەوە دەبات.[٣]
مێژوو[دەستکاری]
ناسیۆنالیزمی فەڕەنسی لە کاتی جەنگی سەد ساڵەدا سەریھەڵدا کە پێکھاتبوو لە زنجیرەیەک ململانێی پچڕ پچڕ لەگەڵ شانشینی ئینگلتەرا. شەڕەکان دیدگایەکی گەورەی ناسیۆنالیزمی فەڕەنسییان بەرھەمھێنا، ھەروەھا ئایینی کاسۆلیکی دوای چاکسازییەکانی پرۆتستات ڕۆڵێکی گەورەی ھەبوو لە دروست بوونی ناسیۆنالیزم لە فەڕەنسا.[٤][٥] ناسیۆنالیزمی فەڕەنسی لە دوای شۆڕشی فەڕەنسا، لە ساڵی ١٧٨٩ بووە بزووتنەوەیەکی بەھێز. ناپۆلیۆن بۆناپارت ناسیۆنالیزمی فەڕەنسی لەسەر بنەمای ئایدیاڵەکانی شۆڕشی فەڕەنسا وەک بیرۆکەی "ئازادی، یەکسانی، برایەتی"[٦][٧] بەرەوپێش برد و فراوانخوازی خاکی فەڕەنسی و ھەڵمەتە سەربازییەکانی فەڕەنسا لەسەر ئەم چەمکە زیاتر پەرەی سەند. لەشکرکێشییە سەربازییەکانیی ناپلیۆن بۆ سەر گەلانی دیکە کاریگەریی بڵاوکردنەوەی چەمکی ناسیۆنالیزمی ھەبوو لە دەرەوەی فەڕەنسا.[٣][٨][٩][١٠]
١٨١٤‒١٩١٤[دەستکاری]
دوای شکست ھێنان و ڕووخانی ناپلیۆن، ناسیۆنالیزمی فەڕەنسی لە سەدەی نۆزدەھەمەوە تا سەرەتای سەدەی بیستەم، نیشتمانپەروەرییەکی توندتر و بیرێکی توندڕەویی وەرگرت و پشتیوانی ھێزی سەربازی دەکرد بۆ گەیشتن بە ئامانجە سیاسییەکانی.[١١][١٢] ئاستی نەتەوەیی فەڕەنسییەکان لە جەنگی جیھانیی یەکەمدا بەھۆی ئەو شەڕە درێژخایەنەی کە لەگەڵ ئەڵمانیادا لەسەر خاکەکەی ئەنجامدرا، زیانێکی زۆری پێگەیشت؛[١٣] بە تایبەتی لە جەنگی جیھانیی دووەمدا کاتێک حکومەتی فەڕەنسا لە ساڵی ١٩٤٠ خۆی ڕادەستی ئەڵمانیا کرد؛ ھەروەھا لەدەستدانی زۆرێک لە کۆلۆنیەکانی فەڕەنسا.[١٤]
١٩١٤‒ئێستا[دەستکاری]
داگیرکاری نازی بۆ سەر فەڕەنسا بووە ھۆی داڕمانی متمانەی خەڵکی بە حوکمڕانییە کۆمارییەکان. مارشاڵ فیلیپ پێتێن، کەسایەتییەکی جەنگی جیھانی، بەناوی ناسیۆنالیزمی فەڕەنسییەوە جارێکی دیکە بانگەشەی بۆ خەڵکی کرد تا فەڕەنسا ڕزگار بکەنەوە. جەختی لە پێویستیی مانەوە دەکردەوە لە خاکی فەڕەنسا، بۆ ئامادەکردنی بوژانەوەیەکی نەتەوەیی، و ھاوبەشی ئازارەکانی گەلانی فەڕەنسی، ئەوەشی دەگوت کە ئەرکی حکومەت ئەوەیە، ھەرچییەک بکات دەبێت لە وڵاتدا بمێنێتەوە و بەرگری بکات، یان چیتر وەک حکومەت سەیر نەکرێت.[١٥]
دوژمنی گەورەی پێتێن، سەرکردەی حوکومەتی فەڕەنسای ئازاد بوو، شارل دێ گۆل. کە وەک سەرۆکی فەڕەنسا خۆی ناساند و ھەوڵیدا شانازی نەتەوەیی زیندوو بکاتەوە؛ دێگۆل ھەوڵیشیدا فەڕەنسا بکاتە سەرکردەی تاکی ئەورووپا، و دوور لە کاریگەری ئەمریکا و سۆڤیەت.[٣] حکومەتەکەی دێگۆل داوای ئاشتەوایی فەڕەنسا و ئەڵمانیای دەکرد.[١٦][١٧]
تا سەدەی ٢١، باس و خواسترین ناسیۆنالیزمی فەڕەنسی، بەرامبەر ژنان و موسوڵمانەکان بووە. دوای چەند ھێرشێکی تیرۆریستی بە ناوی گرووپە توندڕەوە ئیسلامییەکانەوە لە ساڵانی ٢٠١٥ و ٢٠١٦ لە فەڕەنسا ئەنجام درا، ناسیۆنالیستە فەڕەنسییەکان ھۆکارێکی نوێیان دۆزییەوە بۆ بە گەڕ خستنی ناسیۆنالیزمی توندڕەو دژی خەڵکانی نافەڕەنسی لە وڵاتی فەڕەنسادا، بەتایبەت کۆچپەران.[١٨][١٩][٢٠]
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ Özkırımlı, Umut. (2005). Contemporary Debates on Nationalism: A Critical Introduction. Basingstoke: Palgrave Macmillan. pp.24-25
- ^ Auer, Stefan (2004). Liberal Nationalism in Central Europe. Routledge. p. 5. ISBN 1134378602. Retrieved 13 May 2017.
- ^ ئ ا ب Motyl 2001.
- ^ "The French Revolution and the Catholic Church | History Today". www.historytoday.com. Retrieved 2023-12-22.
- ^ David A. Bell, The Cult of the Nation in France: Inventing Nationalism, 1680-1800 (2001).
- ^ "Liberty in the Shadow of Bonaparte". Engelsberg ideas (بە سوێدی). Retrieved 2023-12-22.
- ^ étrangères, Ministère de l'Europe et des Affaires. "Liberty, Equality, Fraternity". France Diplomacy - Ministry for Europe and Foreign Affairs (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-22.
- ^ Bickford, Kiley (2014). "Nationalism in the French Revolution of 1789". Honors College (بە ئینگلیزی).
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ^ Scheinman, Lawrence (1969). "The Politics of Nationalism in Contemporary France". International Organization. 23 (4): 834–858. ISSN 0020-8183.
- ^ "Discuss How Nationalism Spread Across Europe with Napoleon... | Bartleby". www.bartleby.com. Retrieved 2023-12-22.
- ^ Kohn, Hans (1950). "Napoleon and the Age of Nationalism". The Journal of Modern History. 22 (1): 21–37. ISSN 0022-2801.
- ^ "Napoleon and Nationalism". miralomahs.weebly.com (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-22.
- ^ History, Alpha (2019-06-22). "Nationalism as a cause of World War I". World War I (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-22.
- ^ "How Did Nationalism Lead to WW1? – History Just Got Interesting" (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-22.
- ^ Jean Lacouture, De Gaulle: The Rebel 1890–1944 (1991), p. 201
- ^ "Free French | WWII Resistance, De Gaulle & Liberation | Britannica". www.britannica.com (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-22.
- ^ "Free France Resurgent: Charles de Gaulle in World War II". Warfare History Network (بە ئینگلیزی). Retrieved 2023-12-22.
- ^ Julie Billaud and Julie Castro, "Whores and Niqabées: The Sexual Boundaries of French Nationalism," French Politics, Culture & Society (2013) 31#2 pp 81-101
- ^ Scheinman, Lawrence (1969). "The Politics of Nationalism in Contemporary France". International Organization. 23 (4): 834–858. ISSN 0020-8183.
- ^ ""Nationalisms in the 21st century: From Europe to the Americas" | H-Net". networks.h-net.org. Retrieved 2023-12-22.
