ئەلقاعیدە: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
| [وەشانی ھەڵواسراو] | [وەشانی ھەڵواسراو] |
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
گەڕاندنەوەی پێداچوونەوەی 1053941 لە لایەن 130.193.206.55 (لێدوان) تاگ: پووچەڵکردنەوە |
ب گەڕاندنەوەی دەستکارییەکانی مامۆستا (لێدوان) بۆ دوایین پێداچوونەوەی Abdurhman Ahmad |
||
| ھێڵی ٤٣: | ھێڵی ٤٣: | ||
| merged_into = |
| merged_into = |
||
| split_to = |
| split_to = |
||
| allies = [[پەڕگە:Flag of the Taliban.svg|border|23px]] [[تاڵیبان]]{{ھن}}{{ئاڵا|سوودان}} (۱۹۹۱–۱۹۹٦)<ref>{{cite web|url=https://www.rudaw.net/sorani/world/201020203|title= |
| allies = [[پەڕگە:Flag of the Taliban.svg|border|23px]] [[تاڵیبان]]{{ھن}}{{ئاڵا|سوودان}} (۱۹۹۱–۱۹۹٦)<ref>{{cite web|url=https://www.rudaw.net/sorani/world/201020203|title=عومەر بەشیر.. لە پەناگەی ئیخوان موسلمینەوە بۆ هۆڵەکانی دادگای نێودەوڵەتیی تاوان|website=Rudaw|language=ku|date=2020-10-20}}</ref> |
||
| opponents ={{ئاڵا|ویلایەتە یەکگرتووەکان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}}{{ھن}}{{ئاڵا|عێراق}}{{ھن}}{{ئاڵا|تورکیا}}{{ھن}}{{ئاڵا|سووریا}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئیسرائیل}}{{ھن}}{{ئاڵا|ھەرێمی کوردستان}}{{ھن}}{{flag|NATO}}{{ھن}}{{flag|Soviet Union}} <small>(١٩٨٨–١٩٩١){{ھن}}{{flag|Russia}}{{ھن}}{{flag|United Kingdom}}{{ھن}}{{ئاڵا|فەڕەنسا}}{{ھن}}{{flag|China}}<ref name="uyg1">[http://chinaperspectives.revues.org/648#tocto1n10 "The Chinese regime and the Uyghur dilemma"] Summary of {{cite journal|url=http://chinaperspectives.revues.org/648|title=The Uyghurs in Xinjiang – The Malaise Grows|last1=Castets|first1=Rémi|year=2003|journal=China Perspectives|volume=2003|issue=5|doi=10.4000/chinaperspectives.648|access-date=10 June 2012|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|title=Threats to China from Al Qaeda|url=https://www.researchgate.net/publication/304596384_Threats_to_China_from_Al_Qaeda|url-status=live}}</ref> {{ھن}}{{ئاڵا|عەرەبستانی سعوودی}}{{ھن}} |
| opponents ={{ئاڵا|ویلایەتە یەکگرتووەکان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}}{{ھن}}{{ئاڵا|عێراق}}{{ھن}}{{ئاڵا|تورکیا}}{{ھن}}{{ئاڵا|سووریا}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئیسرائیل}}{{ھن}}{{ئاڵا|ھەرێمی کوردستان}}{{ھن}}{{flag|NATO}}{{ھن}}{{flag|Soviet Union}} <small>(١٩٨٨–١٩٩١){{ھن}}{{flag|Russia}}{{ھن}}{{flag|United Kingdom}}{{ھن}}{{ئاڵا|فەڕەنسا}}{{ھن}}{{flag|China}}<ref name="uyg1">[http://chinaperspectives.revues.org/648#tocto1n10 "The Chinese regime and the Uyghur dilemma"] Summary of {{cite journal|url=http://chinaperspectives.revues.org/648|title=The Uyghurs in Xinjiang – The Malaise Grows|last1=Castets|first1=Rémi|year=2003|journal=China Perspectives|volume=2003|issue=5|doi=10.4000/chinaperspectives.648|access-date=10 June 2012|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|title=Threats to China from Al Qaeda|url=https://www.researchgate.net/publication/304596384_Threats_to_China_from_Al_Qaeda|url-status=live}}</ref> {{ھن}}{{ئاڵا|عەرەبستانی سعوودی}}{{ھن}} |
||
{{flagicon image|AQMI Flag asymmetric.svg}} [[دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)|دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام]]<ref>{{Cite web|title=به‌رپرسی قاعیده: ڕوو له تاڵیبان و پشت له داعش بكه‌ن|url=https://www.kurdistan24.net/ckb/story/25761-به‌رپرسی-قاعیده:-روو-له-تاڵیبان-و-پشت-له-داعش-بكه‌ن|access-date=2021-03-28|website=www.kurdistan24.net}}</ref></small> |
{{flagicon image|AQMI Flag asymmetric.svg}} [[دەوڵەتی ئیسلامی (داعش)|دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام]]<ref>{{Cite web|title=به‌رپرسی قاعیده: ڕوو له تاڵیبان و پشت له داعش بكه‌ن|url=https://www.kurdistan24.net/ckb/story/25761-به‌رپرسی-قاعیده:-روو-له-تاڵیبان-و-پشت-له-داعش-بكه‌ن|access-date=2021-03-28|website=www.kurdistan24.net}}</ref></small> |
||
| ھێڵی ٦١: | ھێڵی ٦١: | ||
[[پەڕگە:Flag of Jihad.svg|200px|وێنۆک|ئاڵای ئەلقاعیدە]] |
[[پەڕگە:Flag of Jihad.svg|200px|وێنۆک|ئاڵای ئەلقاعیدە]] |
||
'''ئەلقاعیدە''' ({{بە عەرەبی|{{نووسەی عەرەبی|القاعدة}} یان {{نووسەی عەرەبی|تنظيم القاعدة}}}}) ڕێکخراوەیەکی بنەماخوازی ئیسلامییە کە ساڵی ١٩٨٨ بۆ شەڕی دژی [[یەکێتیی سۆڤیەت|سۆڤیەت]] لە وڵاتی [[ئەفغانستان]] دامەزراوە. ئەو ڕێکخراوەیە کە تێکڕا [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] و [[ئیسرائیل]] بە دوژمنی ھاوبەشی ھەموو موسڵمانان دەزانن و لەپێناو بەرگرتن بە دەستێوەردانەکانی [[جیھانی ڕۆژاوایی]] لە دنیای ئیسلامدا و بڵاوکردنەوەی ئیسلام لە جیھاندا خەباتی چەکدارانە دەکەن. |
'''ئەلقاعیدە''' ({{بە عەرەبی|{{نووسەی عەرەبی|القاعدة}} یان {{نووسەی عەرەبی|تنظيم القاعدة}}}}) ڕێکخراوەیەکی بنەماخوازی ئیسلامییە کە ساڵی ١٩٨٨ بۆ شەڕی دژی [[یەکێتیی سۆڤیەت|سۆڤیەت]] لە وڵاتی [[ئەفغانستان]] دامەزراوە. ئەو ڕێکخراوەیە کە تێکڕا [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئەمریکا]] و [[ئیسرائیل]] بە دوژمنی ھاوبەشی ھەموو موسڵمانان دەزانن و لەپێناو بەرگرتن بە دەستێوەردانەکانی [[جیھانی ڕۆژاوایی]] لە دنیای ئیسلامدا و بڵاوکردنەوەی ئیسلام لە جیھاندا خەباتی چەکدارانە دەکەن.<ref>{{Cite web|title=Hilary Clinton Admitting as they founder of isis and al qaeda|url=https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4|access-date=١٧ی ئازاری ٢٠١٩|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٩ی ئایاری ٢٠١٨|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20180509134050/https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180509134050/https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4|date=٩ی ئایاری ٢٠١٨}}</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WnLvzV9xAHA Hillary Clinton: 'We Created al-Qaeda']</ref> |
||
و لە ڤیدیۆیەک ھیلاری کلینتۆن خۆی دان بەوە دادەنێت کە خۆیان دامەزرێنەری ڕێکخراوی ئەلقاعیدەن بۆ ئەوەی بجەنگن لە دژی سۆڤیەت<ref>{{Cite web|title=Hilary Clinton Admitting as they founder of isis and al qaeda|url=https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4|access-date=١٧ی ئازاری ٢٠١٩|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٩ی ئایاری ٢٠١٨|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20180509134050/https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180509134050/https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4|date=٩ی ئایاری ٢٠١٨}}</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WnLvzV9xAHA Hillary Clinton: 'We Created al-Qaeda']</ref> |
|||
[[ئوسامە بن لادن|ئوسامە بن لادەن]] بناغەدانەر و سەرۆکی ئەلقاعیدە بوو کە ڕێکەوتی ٢ی ئایاری ٢٠١١ لەلایەن سوپای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاوە لە [[پاکستان]]دا کوژرا.<ref>[https://web.archive.org/web/20110505183154/http://rudaw.net/kurdish/index.php/news/5946.html ماڵپەڕی ڕووداو: ئوسامە بن لادەن کێ بوو؟] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110505183154/http://rudaw.net/kurdish/index.php/news/5946.html |date= ٥ی ئایاری ٢٠١١}}</ref> |
[[ئوسامە بن لادن|ئوسامە بن لادەن]] بناغەدانەر و سەرۆکی ئەلقاعیدە بوو کە ڕێکەوتی ٢ی ئایاری ٢٠١١ لەلایەن سوپای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاوە لە [[پاکستان]]دا کوژرا.<ref>[https://web.archive.org/web/20110505183154/http://rudaw.net/kurdish/index.php/news/5946.html ماڵپەڕی ڕووداو: ئوسامە بن لادەن کێ بوو؟] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110505183154/http://rudaw.net/kurdish/index.php/news/5946.html |date= ٥ی ئایاری ٢٠١١}}</ref> |
||
وەک پێداچوونەوەی ١٤:٢٧، ٢٦ی نیسانی ٢٠٢٣
| رێکخراوەی ئەلقاعیدە | |
|---|---|
| تنظيم القاعدة | |
 ئاڵای ڕێکخراوی ئەلقاعیدە | |
| ئایدۆلۆژیا | سەلەفی جیھادی دژە شیعە دژە مەسیحییەت دژە کۆمۆنیزم دژە جوولەکە دژە زایۆنیزم دژە ڕۆژاوا |
| سەرکردەکان | ئوسامە بن لادن (١٩٨٨ تاکوو ٢٠١١) † ئەیمەن زەواھیری (٢٠١١–۲۰۲۲) † |
| ناوچەی ئۆپەراسیۆنەکان | جیھان
|
| ھاوپەیمانان |  تاڵیبان سوودان (۱۹۹۱–۱۹۹٦)[١] |
| دوژمنان |  ویلایەتە یەکگرتووەکان ئێران عێراق تورکیا سووریا ئیسرائیل ھەرێمی کوردستان ناتۆ یەکێتیی سۆڤیەت (١٩٨٨–١٩٩١) ڕووسیا شانشینی یەکگرتوو فەڕەنسا چین[٢][٣]  عەرەبستانی سعوودی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام[٤] |
| جەنگەکان/شەڕەکان | شەڕی تیرۆر |
ئەلقاعیدە (بە عەرەبی: القاعدة یان تنظيم القاعدة) ڕێکخراوەیەکی بنەماخوازی ئیسلامییە کە ساڵی ١٩٨٨ بۆ شەڕی دژی سۆڤیەت لە وڵاتی ئەفغانستان دامەزراوە. ئەو ڕێکخراوەیە کە تێکڕا ئەمریکا و ئیسرائیل بە دوژمنی ھاوبەشی ھەموو موسڵمانان دەزانن و لەپێناو بەرگرتن بە دەستێوەردانەکانی جیھانی ڕۆژاوایی لە دنیای ئیسلامدا و بڵاوکردنەوەی ئیسلام لە جیھاندا خەباتی چەکدارانە دەکەن.[٥][٦]
ئوسامە بن لادەن بناغەدانەر و سەرۆکی ئەلقاعیدە بوو کە ڕێکەوتی ٢ی ئایاری ٢٠١١ لەلایەن سوپای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاوە لە پاکستاندا کوژرا.[٧]
ھێرشەکان
ھەندێک لەو ھێرشانەی کە ئەلقاعیدە بەئاشکرا لە ئەستۆی گرتوون بریتین لە:
- ساڵی ١٩٩٣، ھێرش بۆ پاپۆڕێکی ئەمریکایی لە مۆگادیشۆ کە بوو بەھۆی کوژرانی ١٨ سەربازی ئەمریکایی،
- ساڵی ١٩٩٥، تەقاندنەوەی ئۆتۆمبیلێکی بۆمبڕێژکراو لە ڕیاز کە بوو بەھۆی کوژرانی ٥ سەربازی ئەمریکایی،
- ساڵی ١٩٩٨، تەقاندنەوەی باڵوێزخانەی ئەمریکا لە نایروبیا و داروسسەلام کە ٢٢٤ کوژراوی لێ کەوتەوە،
- ساڵی ٢٠٠٠، ھێرش بۆ پاپۆڕێکی تر لە یەمەن کە ١٧ کوژراوی لێ کەوتەوە،
- ساڵی ٢٠٠١، کوتانی دوو فڕۆکەی ڕفێنراو بە بورجە جمکەکانی ناوەندی بازرگانیی جیھانی لە نیویۆرک و فڕۆکەیەکی ڕفێنراوی دیکە بە پەنتاگۆن کە زیاتر لە ٣٠٠٠ کەسی کردە قوربانی،
- ساڵی ٢٠٠٤، تەقینەوەکەی جێژنی قوربان لە ھەولێر کە بوو بەھۆی کوژران و برینداربوونی سەرجەم ٢٥٠ کەس.[٨]
سەرچاوەکان
- ^ «عومەر بەشیر.. لە پەناگەی ئیخوان موسلمینەوە بۆ هۆڵەکانی دادگای نێودەوڵەتیی تاوان». Rudaw (بە کوردی). 2020-10-20.
- ^ "The Chinese regime and the Uyghur dilemma" Summary of «The Uyghurs in Xinjiang – The Malaise Grows». China Perspectives. 2003 (5). 2003. doi:10.4000/chinaperspectives.648. لە 10 June 2012 ھێنراوە.
{{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=(یارمەتی) - ^ «Threats to China from Al Qaeda».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «به‌رپرسی قاعیده: ڕوو له تاڵیبان و پشت له داعش بكه‌ن». www.kurdistan24.net. لە 2021-03-28 ھێنراوە.
- ^ «Hilary Clinton Admitting as they founder of isis and al qaeda». لە ڕەسەنەکە لە ٩ی ئایاری ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی ئازاری ٢٠١٩ ھێنراوە. ٩ی ئایاری ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ Hillary Clinton: 'We Created al-Qaeda'
- ^ ماڵپەڕی ڕووداو: ئوسامە بن لادەن کێ بوو؟ ٥ی ئایاری ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ شەبانی، ئەحمەد؛ فەرھەنگی زانستی سیاسی؛ بڵاوگەی زانستگای کوردستان (سنە)؛ ساڵی ٢٠١٠؛ لاپەڕەی ٢٨.
| ئایدیۆلۆجی | |||
|---|---|---|---|
| پارتە جیھادییەکان | |||
| پارتە چاکسازیخوازەکان | |||
| بیرمەند و سەرکردەکان | |||
| ڕووداو و دەوڵەتە ئیسلامیەکان | |||
 | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
پۆلەکان:
- Pages using the JsonConfig extension
- Pages using Lang-xx templates
- ئەو ڕێکخراوانەی کە لەلایەن ئەمریکاوە بەتیرۆریست دەستنیشانکراون
- ئوسامە بن لادەن
- ئیسلامیزم
- تیرۆریزمی ئیسلامی
- دامەزرانەکانی ١٩٨٨ لە پاکستان
- ڕێکخراوە جیھادییەکان
- ڕێکخراوەکان، دامەزرانی ١٩٨٨
- گرووپە سەربزێوەکان لە عێراق
- گرووپە یاخییەکان کە چالاکانە ناوچەکان کۆنتڕۆڵ دەکەن
- توندوتیژی دژی کەسانی پەلکەزێڕینە
- توندوتیژی دژی ژنان