ئەلقاعیدە
| رێکخراوەی ئەلقاعیدە | |
|---|---|
| تنظيم القاعدة | |
 ئاڵای ڕێکخراوی ئەلقاعیدە | |
| ئایدۆلۆژیا | سەلەفی جیھادی دژە شیعە دژە مەسیحییەت دژە کۆمۆنیزم دژە جوولەکە دژە ڕۆژاوا |
| سەرکردەکان | ئوسامە بن لادن (١٩٨٨ تاکوو ٢٠١١) † ئەیمەن زەواھیری (٢٠١١–۲۰۲۲) † |
| ناوچەی ئۆپەراسیۆنەکان | جیھان
|
| ھاوپەیمانان |  تاڵیبان |
| دوژمنان |  ویلایەتە یەکگرتووەکان ئێران عێراق تورکیا سووریا ئیسرائیل ھەرێمی کوردستان ناتۆ یەکێتیی سۆڤیەت (١٩٨٨–١٩٩١) ڕووسیا شانشینی یەکگرتوو فەڕەنسا چین[١][٢]  عەرەبستانی سعوودی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام[٣] |
| جەنگەکان/شەڕەکان | شەڕی تیرۆر |
ئەلقاعیدە (بە عەرەبی: القاعدة یان تنظيم القاعدة) ڕێکخراوەیەکی بنەماخوازی ئیسلامییە کە ساڵی ١٩٨٨ بۆ شەڕی دژی سۆڤیەت لە وڵاتی ئەفغانستان دامەزراوە. ئەو ڕێکخراوەیە کە تێکڕا ئەمریکا و ئیسرائیل بە دوژمنی ھاوبەشی ھەموو موسڵمانان دەزانن و لەپێناو بەرگرتن بە دەستێوەردانەکانی جیھانی ڕۆژاوایی لە دنیای ئیسلامدا و بڵاوکردنەوەی ئیسلام لە جیھاندا خەباتی چەکدارانە دەکەن.
و لە ڤیدیۆیەک ھیلاری کلینتۆن خۆی دان بەوە دادەنێت کە خۆیان دامەزرێنەری ڕێکخراوی ئەلقاعیدەن بۆ ئەوەی بجەنگن لە دژی سۆڤیەت[٤][٥]
ئوسامە بن لادەن بناغەدانەر و سەرۆکی ئەلقاعیدە بوو کە ڕێکەوتی ٢ی ئایاری ٢٠١١ لەلایەن سوپای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاوە لە پاکستاندا کوژرا.[٦]
ھێرشەکان
[دەستکاری]
ھەندێک لەو کردەو کە ئەلقاعیدە بەئاشکرا لە ئەستۆی گرتوون بریتین لە:
- ساڵی ١٩٩٣، ھێرش بۆ پاپۆڕێکی ئەمریکایی لە مۆگادیشۆ کە بوو بەھۆی کوژرانی ١٨ سەربازی ئەمریکایی،
- ساڵی ١٩٩٥، تەقاندنەوەی ئۆتۆمبیلێکی بۆمبڕێژکراو لە ڕیاز کە بوو بەھۆی کوژرانی ٥ سەربازی ئەمریکایی،
- ساڵی ١٩٩٨، تەقاندنەوەی باڵوێزخانەی ئەمریکا لە نایروبیا و داروسسەلام کە ٢٢٤ کوژراوی لێ کەوتەوە،
- ساڵی ٢٠٠٠، ھێرش بۆ پاپۆڕێکی تر لە یەمەن کە ١٧ کوژراوی لێ کەوتەوە،
- ساڵی ٢٠٠١، کوتانی دوو فڕۆکەی ڕفێنراو بە بورجە جمکەکانی ناوەندی بازرگانیی جیھانی لە نیویۆرک و فڕۆکەیەکی ڕفێنراوی دیکە بە پەنتاگۆن کە زیاتر لە ٣٠٠٠ کەسی کردە قوربانی،
- ساڵی ٢٠٠٤، تەقینەوەکەی جێژنی قوربان لە ھەولێر کە بوو بەھۆی کوژران و برینداربوونی سەرجەم ٢٥٠ کەس.[٧]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ "The Chinese regime and the Uyghur dilemma" Summary of «The Uyghurs in Xinjiang – The Malaise Grows». China Perspectives. 2003 (5). 2003. doi:10.4000/chinaperspectives.648. لە 10 June 2012 ھێنراوە.
{{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=(یارمەتی) - ^ «Threats to China from Al Qaeda».
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر) - ^ «به‌رپرسی قاعیده: ڕوو له تاڵیبان و پشت له داعش بكه‌ن». www.kurdistan24.net. لە 2021-03-28 ھێنراوە.
- ^ «Hilary Clinton Admitting as they founder of isis and al qaeda». لە ڕەسەنەکە لە ٩ی ئایاری ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی ئازاری ٢٠١٩ ھێنراوە. ٩ی ئایاری ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ Hillary Clinton: 'We Created al-Qaeda'
- ^ ماڵپەڕی ڕووداو: ئوسامە بن لادەن کێ بوو؟ ٥ی ئایاری ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ شەبانی، ئەحمەد؛ فەرھەنگی زانستی سیاسی؛ بڵاوگەی زانستگای کوردستان (سنە)؛ ساڵی ٢٠١٠؛ لاپەڕەی ٢٨.
| ئایدیۆلۆجی | |||
|---|---|---|---|
| پارتە جیھادییەکان | |||
| پارتە چاکسازیخوازەکان | |||
| بیرمەند و سەرکردەکان | |||
| ڕووداو و دەوڵەتە ئیسلامیەکان | |||
 | ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
پۆلەکان:
- Pages using the JsonConfig extension
- Pages using Lang-xx templates
- ئەو ڕێکخراوانەی کە لەلایەن ئەمریکاوە بەتیرۆریست دەستنیشانکراون
- ئوسامە بن لادەن
- ئیسلامیزم
- تیرۆریزمی ئیسلامی
- دامەزرانەکانی ١٩٨٨ لە پاکستان
- ڕێکخراوە جیھادییەکان
- ڕێکخراوەکان، دامەزرانی ١٩٨٨
- گرووپە سەربزێوەکان لە عێراق
- گرووپە یاخییەکان کە چالاکانە ناوچەکان کۆنتڕۆڵ دەکەن
- توندوتیژی دژی کەسانی پەلکەزێڕینە
- توندوتیژی دژی ژنان