١ی کانوونی دووەم

١ی کانوونی دووەم یەکەم ڕۆژی ساڵە لە ڕۆژژمێری زایینی؛ ٣٦٤ ڕۆژی ماوە بۆ کۆتاییی ساڵ (٣٦٥ لە ساڵە پڕەکاندا).

ڕووداوەکان

• ١٥٣١ – ڕیۆ دێ ژانێرۆ لەسەر زەریای ئەتڵەسی دروست کرا.
• ١٧٧٦ – شەڕی ڕاپەرینی ئەمریکا: شاری نۆرفۆلکی ڤیرجینیا، بە چالاکییە نیزامییەکانی ھێزەکانی بریتانیا و ویگ لەناوچوو.
• ١٧٨٥ – تایمز، یەکەمین ڕۆژنامە بەو ناوە، لە لەندەن بڵاوکرایەوە.
• ١٨٠١ – دۆزینەوەی یەکەم نەیزەک لەسەر ڕووی زەوی.
• ١٨٠٤ – سەربەخۆیی ھایتی لە فەڕەنسا.
• ١٨٠٨ – گواستنەوەی دیلەکان (کۆیلەکان) بۆ ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا قەدەغەکرا.
• ١٨٣٨ – ئۆسلۆی پایتەختی وڵاتی نۆرویژ وەک شارەدێیەک دامەزرا.
• ١٨٧٣ – ژاپۆن بە فەرمی ڕۆژژمێری زایینیی وەرگرت.
• ١٨٩٠ – ئێریتریا بوو بە موستەعمەرەی ئیتاڵیا.
• ١٩٠١ – سەربەخۆییی وڵاتی ئوسترالیا بە شێوەیەکی فەرمی ڕاگەیەندرا.
• ١٩١٢ – دامەزراندنی کۆماری چین.
• ١٩١٨ – ڕۆژنامەی تێگەیشتنی ڕاستی دامەزرا کە بە زمانی کوردی لەلایەن سوپای بریتانیا لە عێراق دەردەچوو.
• ١٩٣٤ – وڵاتی لیبیا لەلایەن ئیتاڵیاوە داگیرکرا.
• ١٩٤٢ – بە کۆبوونەوەی سی و شەش وڵات ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان دامەزرا.
• ١٩٥٦ – سەربەخۆیی سوودان لە بەریتانیا.
• ١٩٧١ – ڕێکلامکردن بۆ جگەرە لە تەلەڤیزیۆنی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بەربەستکرا.
• ١٩٧٩ – ویلایەتە یەکگرتووەکان و چین ڕێککەوتن لەسەر دامەزراندنی پەیوەندییە دیپلۆماسییەکانی نێوانیان.
• ١٩٨١ – زاناکانی جیھان بەشێوەیەکی فەرمی ئاشکراکردنی ڤایرۆسی نەمانی بەرگریی جەستە واتە «ئێچ ئای ڤی»یان ڕاگەیاند، کە مەترسیدارترین ڤایرۆسە.
• ١٩٨٤ – سەربەخۆیی بروونای لە شانشینی یەکگرتوو.
• ١٩٩٢ – وڵاتی ڕووسیا دامەزرا.
• ١٩٩٣ – جیابوونەوەی چیکۆسلۆڤاکیا، کە ھەردوو وڵاتی سلۆڤاکیا و کۆماری چیک لە یەکتر جیابوونەوە.
• ١٩٩٩ – فەڕەنسا لەوەتەی ئەمڕۆوە لەگەڵ یازدە وڵاتی دیکە چوونە پاڵ یەکێتیی ئەورووپاوە.
• ٢٠٠٧ – بەئەندامبوونی بولگاریا و ڕۆمانیا لە یەکێتی ئەورووپا و ئەنگۆلا لە ڕێکخراوی ئۆپیک.
• ٢٠٠٧ – بان کی موون جێگای کۆفی عەنانی سکرتێری گشتی پێشووی گرتەوە.
• ٢٠٠٩ – ویلایەتە یەکگرتووەکان بە فەرمی بەرپرسیارێتیی ناوچەی سەوزی دایە دەست ھێزەکانی عێراق، و ویلایەتە یەکگرتووەکان باڵیۆزخانەی خۆی لە عێراق کردەوە.
• ٢٠٠٩ – تی ئاڕ تی کوردی، کە یەکەم کەناڵی ئاسمانیی کوردیی کۆماری تورکیایە، دامەزرا.
• ٢٠١٠ – ماڵپەڕی خەندان، کە ماڵپەڕێکی کوردییە لەلایەن دەزگای خەندانەوە خرایەگەڕ.
• ٢٠١١ – ویکیمیدیا کۆمنز گەیشتە ھەشت ملیۆن (٨٬٠٠٠٬٠٠٠) پەڕگە.
• ٢٠١٣ – تەماشاکردنی کلیپی گانگنام ستایل لە یووتیووب ڕیکۆردێکی مێژوویی تۆمارکرد بە گەیشتنی بە ١ ملیارد و ١٠٠ ملیۆن جار.

لەدایکبوونەکان

• ٧٦٦ - عەلی کوڕی مووسا، ھەشتەمین ئیمامی مەزھەبی شیعەکان.
• ١٨٩١ – تۆفیق وەھبی، نووسەر، زمانەوان، مێژوونووس، سیاسەتمەندار و ئەفسەری سەربازی کورد
• ١٩١٩ – جێرۆم دەیڤید سالینجەر، نووسەری ئەمریکی لە مانھاتن
• ١٩٣٤ – ئەخزەر ئیبراھیمی، کەسایەتی سیاسی و دیپلۆماتی جەزائیری
• ١٩٣٥ – عەبدولخالق مەعرووف، نووسەر و ڕووناکبیری کورد، لە ھەولێر
• ١٩٤٣ – ڕیچارد سەنێت، پڕۆفیسۆری کۆمەڵناسی
• ١٩٤٤ - عومەر ئەحمەد بەشیر، نۆیەمین سەرۆکی باڵادەستی وەزیرانی پێشووی سوودان و یەکێک لە دیکتاتۆرانی سەدەی بیستەم
• ١٩٤٤ – یوسف ئیدوارد ئیستێس، بانگخوازی ئیسلامی ئەمریکی
• ۱۹۵۲ – عەباس کەمەندی، گۆرانیبێژ، ئاوازدانەر، دەرهێنەری فیلم، نووسەر، شاعیر و نیگارکێشی کورد
• ١٩٥٩ – عایز قەڕنی، نووسەر و بانگخوازی ئیسلامی، لە سعودیە
• ١٩٦١ – بەیان سەلمان، شاعیر، ڕۆماننووس و وەرگێڕی کورد، لە کەرکووک
• ١٩٦٩ – خانم لەتیف، ژنەچالاکوانی لیبرال
• ١٩٧١ – ھەڤاڵ ئەبووبەکر لە ھەڵەبجە
• ١٩٧٤ – ئازاد ئازادپوور، ڕاپەری کورد، لە سنە
• ١٩٨٦ – دەشنێ موراد، پێشکەشکار، گۆرانیبێژ و نمایشکاری پۆشاکی کورد، لە سلێمانی
• ١٩٩٠ - ڕووکەن یەڵماز گۆرانیبێژ و مۆسیقازانی کورد، لە ئەستەمبوڵ

مردنەکان

• ٨٧٢ - حەسەنی عەسکەری، دوازدەھەمین ئیمام لە ئیمامەکانی شیعە مەزھەب
• ١٧٨٢ – یۆھان کریستیان باخ، ئاوازدانەری دەمەی کلاسیکی
• ١٩٥٣ – ھانک ویلیامز، گۆرانیبێژی ئەمریکایی لەسەر شێوازی مۆسیقای لادێ

بۆنەکان

• سەرەتای ساڵی نوێی زایینی لە زۆربەی وڵاتان.
• ڕۆژی جیھانی ئاشتی.
• ڕۆژانی پشووە لە یەکێتیی سۆڤیەت.

---