میرنشینی شەدادی
ڕواڵەت
میرنشینی شەدادی | ||||
| ||||
نەخشەی ناوچەی فەرمانڕەوای شەدادیەکان ( , )، لەنێوان سەدەی ١١-١٢ز | ||||
پایتەخت | دوین، گەنجا، ئانی | |||
زمان(ەکان) | فارسی (شیعر، دادگا)[١] | |||
ئایین | ئیسلام | |||
حکوومەت | شانشینی | |||
ئەمیر | ||||
- ٩٥١-٩٥٤ | محەممەد کوڕی شەداد(دامەزرێنەر) | |||
- ١١٧٤-١١٩٩ | سوڵتانی مەحمودی (کۆتا) | |||
مێژوو | ||||
- دامەزراندن | ٩٥١ | |||
- دەستبەسەرداگرتنی ئیمپڕاتۆریەتی گورجستان | ١١٩٩ | |||
دراو | دینار |
شەدادیدەکان خانەدانێکی کوردی موسڵمانی سوننە بوون.[ئ][٣][٢] کە لە ناوچە جیاوازەکانی ئەرمەنستان و ئاران (کەوکاس) فەرمانڕەوایی کردووە لە ساڵی ٩٥١ تا ١١٩٩ی زایینی. سەرەتا لە دوین دامەزران. لە ڕێگەی ماوەی درێژخایەنیان لە ئەرمینیا، زۆرجار لەگەڵ خێزانی شاهانەی باگراتونی ئەرمینیا هاوسەرگیریان دەکرد.[ا][ب]
لە شاری دوین دەستیان بە فەرمانڕەوای کرد، لە کۆتاییدا فەرمانڕەوای شارە مەزنەکانی تریان کرد، وەک بەردە و گەنجە. تیرەیەکی خانەدانی شەدادیەکان شارەکانی ئەنی و تفلیسی[٥] وەک پاداشتێک بۆ خزمەتکردنیان بە سەلجووکەکان پێدرا، کە بەیعەتیان بە سەلجووکەکان دابوو.[٦][٧] لە ساڵی ١٠٤٧ تا ١٠٥٧، شەدادیەکان خەریکی چەندین کار بوون لە جەنگ دژی سوپای بیزەنتین. ناوچەی نێوان ڕووبارەکانی کورا و ئاراس لەلایەن بنەماڵەیەکی شەدادیدەوە فەرمانڕەوایی دەکرا.
تێبینیەکان
[دەستکاری]- ^ قەتران بانگەشەی ئەوە دەکات کە شەدادیەکان بە ڕەچەڵەک ساسانی بوون. [٢]
- ^ "بەڵام شانبەشانی نەریتی ئێرانی، کاریگەریی دراوسێ و کەسوکاری ئەرمەنی شەدادیەکان بەهێز بوو، لێرەوە دەرکەوتنی ناوە تایبەتەکانی ئەرمەنی وەک ئاشۆت لە نێو ئەندامانی خانەدانەکەدا لە ڕاستیدا، قەتران تەنانەت هێما بۆ ڕەچەڵەکی ئەرمەنی شانشینەکە دەکات، فەزلۆن بە "شکۆمەندی بنەماڵەی بەگراتی" ناودەبات (کەسرەوی، ل261)."[٢]
- ^ "دوای گرتنی ئانی ساڵی دواتر، ئەم پایتەختە کۆنەی بەگراتەکان لەلایەن بنەماڵەیەکی موسڵمانەوە کە شادادیدەکان بەڕێوەدەبرا، هەرچەندە بەڕەچەڵەک کورد بوون، بەڵام لەگەڵ ئەرمەنییەکان هاوسەرگیریان کرد بۆ نموونە میری یەکەمی ئانی، مەنوچار یان مەنوچەهر، کوڕی شازادەیەکی ئەرمەنی بووە و خۆشی هاوسەرگیری لەگەڵ ئەرمەنیەک کردووە."[٤]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Lornejad & Doostzadeh 2012, pp. 152–153.
- ^ ئ ا ب Peacock 2011.
- ^ Kennedy 2016, p. 215.
- ^ Thomson 1996, p. xxxvi.
- ^ Minorsky 1949, p. 29.
- ^ Bosworth 1997, p. 169.
- ^ Peacock 2005, p. 216.
پەرتووکەکان
[دەستکاری]- Blair، Sheila S. (1991). «Surveyor versus Epigrapher». Muqarnas. 8. Brill.
- Bosworth، C.E. (1968). «The Political and Dynastic History of the Iranic World». لە Boyle، J.A. (ed.). The Cambridge History of Iran:The Saljuq and Mongol Period. Vol. 5. Cambridge University Press.
- «Shabankara». The Encyclopedia of Islam. Vol. IX. Brill. 1997.
- Bosworth، C.E. (1997). «Shaddadids». The Encyclopedia of Islam. Vol. IX. Brill.
- Kennedy، Hugh (2016). The Prophet and the Age of the Caliphates. Routledge. ISBN 978-1-317-37639-2.
- On the modern politicization of the Persian poet Nezami Ganjavi (PDF). Caucasian Centre for Iranian Studies. 2012. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٤ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
- Minorsky، V. (1949). «Caucasica in the History of Mayyāfāriqīn». Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 13 (1). Cambridge University Press: 27–35. doi:10.1017/S0041977X00081830. S2CID 162745151.
- Minorsky، Vladimir (1953). Studies in Caucasian History. New York: Taylor’s Foreign Press. ISBN 0-521-05735-3.
- The Turks, Iran and the Caucasus in the Middle Ages. Variorum Reprints. 1978.
- Minorsky، V. (1993). «Tiflis». E. J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936. Brill. ISBN 90-04-08265-4.
- Peacock، Andrew C. S. (2005). «Nomadic Society and the Seljūq Campaigns in Caucasia». Iran & the Caucasus. 9 (2): 205–230. doi:10.1163/157338405774829331.210
- داڕێژە:Encyclopædia Iranica Online
- Thomson، Robert W. (1996). Rewriting Caucasian History :The Medieval Armenian Adaptation of the Georgian Chronicles: The Original Georgian Texts and the Armenian Adaptation. Clarendon Press.
- Vacca، Alison (2017). Non-Muslim Provinces under Early Islam: Islamic Rule and Iranian Legitimacy in Armenia and Caucasian Albania. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-18851-8.
بەستەرە دەرەکییەکان
[دەستکاری]کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە میرنشینی شەدادی تێدایە. |