ئێریتریا

دەوڵەتی ئێریتریا
دەوڵەتی ئێریتریا
	سروود: Ertra, Ertra, Ertra; ئێریتریا، ئێریتریا، ئێریتریا;
	شوێنی ئێریتریا
	شوێنی ئێریتریا
پایتەخت	ئەسمەرە; 15°20′N 38°55′E / 15.333°N 38.917°E
گەورەترین شار	پایتەخت
زمانە فەرمییەکان	None, تیگرینیا بەکاردێ وەک زمانی شوناس و نەتەوەیی
زمانە نیشتمانییەکان	تیگیرینیا; تیگرە; کوناما; شاهۆ; بێجا; بیلێن; نارا; ئافار ;
Working Languages	تیگرینیا; عەرەبی; ئینگلیزی; Italian Monolinguals (Wider communication);
گرووپە ڕەگەزییەکان (2012)	٪٥٥ تیگرینیا; ٪٣٠ تیگرە; ٪٤ شاهۆ; ٪٢ کوناما; ٪٢ بیلێن; ٪٢ ڕەشیدە; ٪٥ هیترa;
ناوی هاووڵاتی	ئێریتریایی
دەوڵەت	One-party presidential republic
یاسادانەر	National Assembly
Formation
ڕووبەر
ژمارەی دانیشتوان
GDP (PPP)	بەراوردی 2016
GDP (nominal)	بەراوردی 2016
HDI (2014)	0.391 (١٨٦th)
دراو	Nakfa (ERN)
ناوچەی کاتی	EAT (UTC+3)
لای لێخوڕین	right
پاوانی ئینتەرنێت	.er
کۆدی تەلەفۆن	٢٩١+

ئێریتریا، بە فەرمی دەوڵەتی ئێریتریا (بە عەرەبی: دولة إرتریا) وڵاتێکە لە ڕۆژھەڵاتی کیشوەری ئەفریقا، پایتەختی ئەم وڵاتە شاری ئەسمەرەیە و ژمارەی دانیشتوانی لەساڵی (۲۰۰٥) دا نزیکەی ٤٫٤٤ ملیۆن کەس بووە.

بە فەرمی ویلایەتی ئێریتریا، وڵاتێکە لە ناوچەی قۆچی ئەفریقا لە ڕۆژھەڵاتی ئەفریقا، پایتەختی وڵاتەکە ئەسمەرەیە و گەورەترین شاری وڵاتەکەیە، سنووردارە لەگەڵ چەن وڵاتێک، لە باشوور لەگەڵ ئیتیۆپیا، لە ڕۆژاوا لەگەڵ سوودان، لە باشووری ڕۆژھەڵات لەگەڵ جیبووتی، بەشی باکووری ڕۆژھەڵات و ڕۆھەڵاتی وڵاتەکە کەنار دەریاییەکی فراوانی ھەیە، لەگەل دەریای سوور، ڕێژەی پانی دەگاتە ١١٧ ھەزار و ٦٠٠ کیلۆمەتر دوجا، وڵاتەکە لە فرە ڕەگەز پێکھاتووە کە تیایدا نۆ ڕەگەزی ناسراوی تیادا دەژیت، و نۆ زمانی جیاواز قسەی پێدەکرێت لەلایەن نۆ ڕەگەزە.

ئەو زمانانەی بە زۆری قسەیان پێدەکرێت بریتین لە، زمانی تیگرینیا، زمانی عەرەبی، زمانی تجری، زمانی عەفاری، زمانی باجا، زمانی بیلین، لەنێوان زمانەکانی تر^[٧] زمانەکانی تیگرینیا، عەرەبی، ئینگلیزی ئەو زمانانەن کە بەشێوەیەکی فراوان قسەی پێدەکرێت^[٨]^[٩]^[١٠]

ڕووبەر

ڕووبەری (ئێریتریا) ۱۱۷.٦۰۰کم۲ یە. لەھەر مەتر چوارگۆشە (۳٦) بۆ (۳۷) کەس دەژین. ئێریتریا ھاوسنورە لەگەڵ (دەریای سوور) و دەوڵەتانی وەکو (سیبوتە، سوودان، یەمەن).

ئایین

لە ئێریتریا لەسەدا (٥۰)ی دانیشتوان (کریستیانن) و لەسەدا (٥۰)ی موسوڵمانی سوننەن.

ئابوری

ئابووری سەرەکی لە ئێریتریا بریتیە لە کاری چاندن کە نزیکەی لەسەدا (۷٥)ی دانیشتوانی ئێریتریا کاری چاندن دەکەن، کە بەشی ھەرە زۆری چاندنی گەنم، قاوە، پەمۆیە.

سامانە شروشتیەکان

لە ئێریتریا زێڕ، زێو، مس، گۆگرد، نیکل، کەلیسیۆم کاربۆنات، مەڕمەڕ ھەیە.

سەرچاوەکان

1 2 http://www.eritrean-embassy.se/about-eritrea/people-and-languages/ ٢٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «eritrean-embassy.se» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
1 2 3 https://www.ethnologue.com/country/ER/languages
1 2 3 4 Eritrea entry at The World Factbook
↑ Hailemariam، Chefena؛ Kroon, Sjaak؛ Walters, Joel (١٩٩٩). «Multilingualism and Nation Building: Language and Education in Eritrea» (PDF). Journal of Multilingual and Multicultural Development. ٢٠ (6): ٤٧٤–٤٩٣. doi:١٠.١٠٨٠/٠١٤٣٤٦٣٩٩٠٨٦٦٦٣٨٥. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی نیسانی ٢٠١٢ ھێنراوە.
↑ CIA – Eritrea – Ethnic groups ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.. Cia.gov. Retrieved 25 June 2012.
1 2 3 4 «Eritrea». International Monetary Fund. لە ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ ھێنراوە.
↑ «EASO Country of Origin Information Report: Eritrea Country Focus» (PDF). European Asylum Support Office. ئایاری ٢٠١٥. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٩ی حوزەیرانی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٩ی ئابی ٢٠٢١ ھێنراوە.
↑ «National Unity: Eritrea's core value for peace and stability».
↑ «Eritrea at a Glance».
↑ «Eritrea Constitution» (PDF). UNESCO. لە ١٩ی ئابی ٢٠٢١ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر)

ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

[eritrean-embassy.se-1] 1 2 http://www.eritrean-embassy.se/about-eritrea/people-and-languages/ ٢٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «eritrean-embassy.se» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا

[ethnologue.com-2] 1 2 3 https://www.ethnologue.com/country/ER/languages

[CIA-3] 1 2 3 4 Eritrea entry at The World Factbook

[multilingualism-4] Hailemariam، Chefena؛ Kroon, Sjaak؛ Walters, Joel (١٩٩٩). «Multilingualism and Nation Building: Language and Education in Eritrea» (PDF). Journal of Multilingual and Multicultural Development. ٢٠ (6): ٤٧٤–٤٩٣. doi:١٠.١٠٨٠/٠١٤٣٤٦٣٩٩٠٨٦٦٦٣٨٥. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٤ی نیسانی ٢٠١٢ ھێنراوە.

[Ciaethn-5] CIA – Eritrea – Ethnic groups ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.. Cia.gov. Retrieved 25 June 2012.

[imf2-6] 1 2 3 4 «Eritrea». International Monetary Fund. لە ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ ھێنراوە.

[7] «EASO Country of Origin Information Report: Eritrea Country Focus» (PDF). European Asylum Support Office. ئایاری ٢٠١٥. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٩ی حوزەیرانی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٩ی ئابی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[8] «National Unity: Eritrea's core value for peace and stability».

[9] «Eritrea at a Glance».

[10] «Eritrea Constitution» (PDF). UNESCO. لە ١٩ی ئابی ٢٠٢١ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕەوشی ناونیشان (بەستەر)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

ب و د وڵاتەکانی ئەفریقا
دەوڵەتە سەربەخۆکان	ئوگاندا ئەتیۆپیا ئەریتریا ئەفریقای باشوور کۆماری ئەفریقای ناوەڕاست‏ ئەنگۆلا باشووری سوودان بنین بورکینافاسۆ بوروندی بۆتسوانا‏ تانزانیا توونس تۆگۆ جەزائیر جیبووتی چاد ڕواندا زامبیا زیمبابوی ساوتومێ و پرینسیپی سوازیلاند سوودان سۆمالیا‏ سیشێل سینیگال سیەرالیۆن دوورگەکانی قەمەر کامیروون کەیپڤەرد کۆتدیڤوار کۆماری دیموکراتیکی کۆنگۆ کۆماری کۆنگۆ کینیا گابۆن گامبیا گانا گینێ گینێ بیساو گینێی ئیستوایی لیبەریا لیبیا لیسۆتۆ ماداگاسکار مالاوی مالی مۆریتانیا مۆریس مۆزامبیک مەغریب میسر نامیبیا نیجەر نێجیریا فەڕەنسا (ریوونیۆن) ئیتاڵیا (پانتێڵێریا) پورتوگال (مادیرا) ئیسپانیا (دوورگەکانی قەناری Ceuta مێلیلا پلاساس دێ سۆبێرانیا) یەمەن (سۆقۆترا)
دەوڵەتە سنووردار ناسراوەکان	کۆماری دیموکراتی عەرەبی سەحرا سۆمالیلاند
خودموختارییەکان	دوورگەکانی پەرتەوازی ئۆقیانووسی ھیند (فەڕەنسا) مایۆت (فەڕەنسا) سەینت ھێلێنا، ئەسینشن و تریستان دا کونھا (شانشینی یەکگرتوو)
دەسەڵاتدارەتی نادیار	سەحرای ڕۆژئاوایی
دەروازەی ئەفریقا