بۆ ناوەڕۆک بازبدە

ئێریتریا

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
(لە ئەریتریاەوە ڕەوانە کراوە)
دەوڵەتی ئێریتریا
سروود: Ertra, Ertra, Ertra
ئێریتریا، ئێریتریا، ئێریتریا
شوێنی ئێریتریا
شوێنی ئێریتریا
پایتەختئەسمەرە
15°20′N 38°55′E / 15.333°N 38.917°E / 15.333; 38.917
گەورەترین شار پایتەخت
زمانە فەرمییەکان None,[١] تیگرینیا بەکاردێ وەک زمانی شوناس و نەتەوەیی[٢]
زمانە نیشتمانییەکان
Working Languages
گرووپە ڕەگەزییەکان (2012[٥])
ناوی هاووڵاتی ئێریتریایی
دەوڵەت One-party presidential republic
 -  President Isaias Afwerki
یاسادانەر National Assembly
Formation
 -  Dʿmt c. 980 BC 
 -  Kingdom of Aksum c. 100 AD 
 -  ئێریتریای ئیتاڵی ١٨٩٠ 
 -  ئێریتریای فیدراڵی 15 September 1952 
 -  De facto State of Eritrea 24 May 1991 
 -  De jure State of Eritrea 24 May 1993 
ڕووبەر
 -  سەرجەم ١١٧,٦٠٠ کیلۆمەتری چوارگۆشە (101st)
٤٥,٤٠٥ مایلی چوارگۆشە 
 -  ئاو (%) ٠،١٤%
ژمارەی دانیشتوان
 -  بەراوردی ٢٠١٤ 6,380,803[٣] (107th)
 -  چڕی 51.8 کەس لە کیلۆمەتری چوارگۆشە (154th)
١١١٫٧کەس لە مایلی چوارگۆشە
GDP (PPP) بەراوردی 2016
 -  سەرجەم $8.213 billion[٦] 
 -  سەرانە $1,177[٦] 
GDP (nominal) بەراوردی 2016
 -  سەرجەم $4.809 billion[٦] 
 -  سەرانە $689[٦] 
HDI (2014) 0.391 (١٨٦th)
دراو Nakfa (ERN)
ناوچەی کاتی EAT (UTC+3)
 -  ھاوین (DST) not observed (UTC+3)
لای لێخوڕین right
پاوانی ئینتەرنێت .er
کۆدی تەلەفۆن ٢٩١+

ئێریتریا، بە فەرمی دەوڵەتی ئێریتریا (بە عەرەبی: دولة إرتریا‎) وڵاتێکە لە ڕۆژھەڵاتی کیشوەری ئەفریقا، پایتەختی ئەم وڵاتە شاری ئەسمەرەیە و ژمارەی دانیشتوانی لەساڵی (۲۰۰٥) دا نزیکەی ٤٫٤٤ ملیۆن کەس بووە.

بە فەرمی ویلایەتی ئێریتریا، وڵاتێکە لە ناوچەی قۆچی ئەفریقا لە ڕۆژھەڵاتی ئەفریقا، پایتەختی وڵاتەکە ئەسمەرەیە و گەورەترین شاری وڵاتەکەیە، سنووردارە لەگەڵ چەن وڵاتێک، لە باشوور لەگەڵ ئیتیۆپیا، لە ڕۆژاوا لەگەڵ سوودان، لە باشووری ڕۆژھەڵات لەگەڵ جیبووتی، بەشی باکووری ڕۆژھەڵات و ڕۆھەڵاتی وڵاتەکە کەنار دەریاییەکی فراوانی ھەیە، لەگەل دەریای سوور، ڕێژەی پانی دەگاتە ١١٧ ھەزار و ٦٠٠ کیلۆمەتر دوجا، وڵاتەکە لە فرە ڕەگەز پێکھاتووە کە تیایدا نۆ ڕەگەزی ناسراوی تیادا دەژیت، و نۆ زمانی جیاواز قسەی پێدەکرێت لەلایەن نۆ ڕەگەزە.

ئەو زمانانەی بە زۆری قسەیان پێدەکرێت بریتین لە، زمانی تیگرینیا، زمانی عەرەبی، زمانی تجری، زمانی عەفاری، زمانی باجا، زمانی بیلین، لەنێوان زمانەکانی تر[٧] زمانەکانی تیگرینیا، عەرەبی، ئینگلیزی ئەو زمانانەن کە بەشێوەیەکی فراوان قسەی پێدەکرێت[٨][٩][١٠]

ڕووبەر

[دەستکاری]

ڕووبەری (ئێریتریا) ۱۱۷.٦۰۰کم۲ یە. لەھەر مەتر چوارگۆشە (۳٦) بۆ (۳۷) کەس دەژین. ئێریتریا ھاوسنورە لەگەڵ (دەریای سوور) و دەوڵەتانی وەکو (سیبوتە، سوودان، یەمەن).

ئایین

[دەستکاری]

لە ئێریتریا لەسەدا (٥۰)ی دانیشتوان (کریستیانن) و لەسەدا (٥۰)ی موسوڵمانی سوننەن.

ئابوری

[دەستکاری]

ئابووری سەرەکی لە ئێریتریا بریتیە لە کاری چاندن کە نزیکەی لەسەدا (۷٥)ی دانیشتوانی ئێریتریا کاری چاندن دەکەن، کە بەشی ھەرە زۆری چاندنی گەنم، قاوە، پەمۆیە.

سامانە شروشتیەکان

[دەستکاری]

لە ئێریتریا زێڕ، زێو، مس، گۆگرد، نیکل، کەلیسیۆم کاربۆنات، مەڕمەڕ ھەیە.

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ ئ ا http://www.eritrean-embassy.se/about-eritrea/people-and-languages/ ٢٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «eritrean-embassy.se» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
  2. ^ ئ ا ب https://www.ethnologue.com/country/ER/languages
  3. ^ ئ ا ب پ Eritrea entry at The World Factbook
  4. ^ Hailemariam، Chefena (1999). «Multilingualism and Nation Building: Language and Education in Eritrea» (PDF). Journal of Multilingual and Multicultural Development. 20 (6): 474–493. doi:10.1080/01434639908666385. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە 4 April 2012 ھێنراوە. {{cite journal}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |dead-url= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
  5. ^ CIA – Eritrea – Ethnic groups ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.. Cia.gov. Retrieved 25 June 2012.
  6. ^ ئ ا ب پ «Eritrea». International Monetary Fund. لە 1 October 2014 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی)
  7. ^ «EASO Country of Origin Information Report: Eritrea Country Focus» (PDF). European Asylum Support Office. May 2015. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٩ی حوزەیرانی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە 19 August 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
  8. ^ «National Unity: Eritrea's core value for peace and stability».
  9. ^ «Eritrea at a Glance».
  10. ^ «Eritrea Constitution» (PDF). UNESCO. لە 19 August 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: url-status (بەستەر)