ماتماتیک: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏١٧:٢٠، ١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠

ئوقلیدوس، بیرکاری یۆنانی، سەدەی سێی پێش لەدایکبوونی مەسیح

ماتماتیک یان بیرکاری (بە ئینگلیزی: Mathematics) خوێندنی چەندێتی، پێکھاتە، ڤاڵایی، و گۆڕانە. زانایانی بیرکاری و فەیلەسووفان ڕای جیاوازیان ھەیە لەسەر پێناسەی بیرکاری، ھەندێک لەو پێناسانە لێرەدا ڕیزکراون.^[١] یەکێ لەو پێناسانە پێناسەی بێرتراند ڕەسڵ'ـە: بیرکاری بریتییە لە ژیربێژیی ھێمایی (ڕەمزی).

بیرکاران بەردەوام بۆ نەخشگەلی بنەڕەتی دەگەڕێن، گومانە تازەکان دەکەن بە ڕێسا، و بە ھەڵھێنجان لە پێناسەکان و بەڵگەنەویستەکان بە چەشنی گونجاو ھەڵبژێردراو بناغەی ڕاستی دادەنێن.

لەسەر ئەوەی کە ئاخۆ شتانی بیرکارانە (وەکوو ژمارەکان یان خاڵەکان) سروشتین و خۆڕسکانە بوونیان ھەیە یان مرۆڤ خولقاندوونی ھێشتا باس و گفتوگۆ دەکرێت. بیرکار "بێنجەمین پێرس" ئەوھا بیرکاری دەناسێنێت: "ئەو زانستەی کە دەرەنجامە پێویستەکانمان بۆ گەڵاڵە دەکات". لە لایەکی ترەوە، ئەلبێرت ئەینشتاین، دەڵێت: "تا ئەو شوێنەی کە یاساکانی بیرکاری ئاماژە بە ڕاستەقینە دەدەن، بێگومان نین؛ و تا ئەو شوێنەی کە بێگومانن، ئاماژە بە ڕاستەقینە نادەن".

بە کەڵک وەرگرتن لە دەرھەستکاری و بە بەکارھێنانی ئاوەز، زانستی بیرکاری ھەرڕۆژ لە گەشە و پەرەسەندندایە. بوارەکانی ژماردن، پێوان، توێژینەوەی ژێرجڵەوانەی شێوە ئەندازەییەکان، و جووڵەی شتە فیزیکییەکان ھەرڕۆژ بەربڵاوتر و بەرینتر دەبن.

بوارەکانی بیرکاری

چەندێتی

لێکۆڵینەوەی چەندێتییەکان بە ژمارەکانەوە دەست پێدەکات:

$1,2,3\,\!$	$-2,-1,0,1,2\,\!$	$-2,{\frac {2}{3}},1.21\,\!$	$-e,{\sqrt {2}},3,\pi \,\!$	$2,i,-2+3i,2e^{i{\frac {4\pi }{3}}}\,\!$
ژمارە سروشتییەکان	ژمارە تەواوەکان	ژمارە ڕێژەیییەکان	ژمارە ڕاستییەکان	ژمارە ئاوێتەکان

بۆشایی

لێکۆڵینەوی فەزا بە ئەندازەوە دەست پێدەکات:


ئەندازە	سێگۆشەزانی	ئەندازەی دیفرانسیێلی	تۆپۆلۆژی	ئەندازەی فراکتالی

گۆڕان


ئاڕاستەکراوەکان	جیاکاری و تەواوکاریی ئاڕاستەکراو	ھاوکێشە جیاکارییەکان	سیستەمی دینامیکال	بیردۆزی شێواوی

پێکھاتە


بیردۆزی ژمارە	جەبری پەتی	بیردۆزی گرووپ	بیردۆزی تیۆری

بناغەکان و فەلسەفە

$p\Rightarrow q\,$
ژیربێژی	تیۆری کۆمەڵە	بیرۆدۆزی پۆلێن

سەرچاوەکان

^ پێناسەکانی بیرکاری، ویکی ئینگلیزی. ١٩٫٤. ٢٠١٤ دوا سەردان

[1] پێناسەکانی بیرکاری، ویکی ئینگلیزی. ١٩٫٤. ٢٠١٤ دوا سەردان

[١]

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
 {{زانست}}
 [[پەڕگە:Euclid.jpg|وێنۆک|[[ئوقلیدوس]]، بیرکاری یۆنانی، سەدەی سێی پێش لەدایکبوونی مەسیح]]
-'''ماتماتیک''' یان '''بیرکاری''' ({{بە ئینگلیزی|Mathematics}}) خوێندنی [[چەندێتی]]، [[پێکھاتە]]، [[واڵایی|ڤاڵایی]]، و [[گۆڕان|گۆڕانە]]. زانایانی بیرکاری و فەیلەسووفان ڕای جیاوازیان ھەیە لەسەر پێناسەی بیرکاری، ھەندێک لەو پێناسانە لێرەدا ڕیزکراون.<ref>[[پێناسەکانی بیرکاری]]، ویکی ئینگلیزی. ١٩٫٤. ٢٠١٤ دوا سەردان</ref> یەکێ لەو پێناسەگەلە پێناسەی [[بێرتراند ڕەسڵ|بێرتراند ڕەسڵ']]ە: بیرکاری بریتییە لە [[لۆژیک|ژیربێژی]]ی ھێمایی (ڕەمزی).
+'''ماتماتیک''' یان '''بیرکاری''' ({{بە ئینگلیزی|Mathematics}}) خوێندنی [[چەندێتی]]، [[پێکھاتە]]، [[واڵایی|ڤاڵایی]]، و [[گۆڕان|گۆڕانە]]. زانایانی بیرکاری و فەیلەسووفان ڕای جیاوازیان ھەیە لەسەر پێناسەی بیرکاری، ھەندێک لەو پێناسانە لێرەدا ڕیزکراون.<ref>[[پێناسەکانی بیرکاری]]، ویکی ئینگلیزی. ١٩٫٤. ٢٠١٤ دوا سەردان</ref> یەکێ لەو پێناسانە پێناسەی [[بێرتراند ڕەسڵ|بێرتراند ڕەسڵ'ـ]]ە: بیرکاری بریتییە لە [[لۆژیک|ژیربێژی]]ی ھێمایی (ڕەمزی).
 [[بیرکار|بیرکاران]] بەردەوام بۆ [[شێوەئاسا|نەخش]]<nowiki/>گەلی بنەڕەتی دەگەڕێن، گومانە تازەکان دەکەن بە ڕێسا، و بە [[ھەڵھێنجان]] لە [[پێناسە|پێناسەکان]] و [[بەڵگەنەویست|بەڵگەنەویستەکان]] بە چەشنی گونجاو ھەڵبژێردراو بناغەی [[ڕاستی]] دادەنێن.
-لەسەر ئەوەی کە ئاخۆ [[شتی بیرکارانە|شتگەلی بیرکارانە]] (وەکوو [[ژمارە|ژمارەکان]] یان [[خاڵ (ئەندازە)|خاڵەکان]]) سروشتیین و خۆڕسکانە بوونیان ھەیە یان مرۆڤ خولقاندوونی ھێشتا باس و گفتوگۆ دەکرێ. بیرکار "[[بێنجەمین پێرس]]" ئاوەھا بیرکاری دەناسێنێ: "ئەو زانستەی کە دەرەنجامە پێویستەکانمان بۆ گەڵاڵە دەکات". لە لایەکی ترەوە، [[ئەلبێرت ئەینشتاین]]، دەڵێ: "تا ئەو شوێنەی کە یاساکانی بیرکاری ئاماژە بە [[ڕاستەقینە]] دەدەن، بێگومان نین؛ و تا ئەو شوێنەی کە بێگومانن، ئاماژە بە ڕاستەقینە نادەن".
+لەسەر ئەوەی کە ئاخۆ [[شتی بیرکارانە|شتانی بیرکارانە]] (وەکوو [[ژمارە|ژمارەکان]] یان [[خاڵ (ئەندازە)|خاڵەکان]]) سروشتین و خۆڕسکانە بوونیان ھەیە یان مرۆڤ خولقاندوونی ھێشتا باس و گفتوگۆ دەکرێت. بیرکار "[[بێنجەمین پێرس]]" ئەوھا بیرکاری دەناسێنێت: "ئەو زانستەی کە دەرەنجامە پێویستەکانمان بۆ گەڵاڵە دەکات". لە لایەکی ترەوە، [[ئەلبێرت ئەینشتاین]]، دەڵێت: "تا ئەو شوێنەی کە یاساکانی بیرکاری ئاماژە بە [[ڕاستەقینە]] دەدەن، بێگومان نین؛ و تا ئەو شوێنەی کە بێگومانن، ئاماژە بە ڕاستەقینە نادەن".
-بە کەڵک وەرگرتن لە [[دەرھەستکاری]] و بە [[ئاوەزبەکارھێنان|بەکارھێنانی ئاوەز]]، زانستی بیرکاری ھەرڕۆژ لە گەشە و پەرەسەندندایە. بوارەکانی [[ژماردن]]، [[پێواندن|پێوان]]، توێژینەوەی ژێرجڵەوانەی [[شێوە|شێوەگەلی ئەندازەیی]]، و [[جووڵە]]ی [[شتی فیزیکی|شتە فیزیکییەکان]] ھەرڕۆژ بەربڵاوتر و بەرینتر دەبن.
+بە کەڵک وەرگرتن لە [[دەرھەستکاری]] و بە [[ئاوەزبەکارھێنان|بەکارھێنانی ئاوەز]]، زانستی بیرکاری ھەرڕۆژ لە گەشە و پەرەسەندندایە. بوارەکانی [[ژماردن]]، [[پێواندن|پێوان]]، توێژینەوەی ژێرجڵەوانەی [[شێوە|شێوە ئەندازەییەکان]]، و [[جووڵە]]ی [[شتی فیزیکی|شتە فیزیکییەکان]] ھەرڕۆژ بەربڵاوتر و بەرینتر دەبن.
 == بوارەکانی بیرکاری ==