ڕێژەیی گشتی
ڕێژەیی گشتی (بە ئینگلیزی: General relativity) تیۆرێکی ئەندازیارییە لەبارەی ڕاکێشان، کە لە ساڵی ١٩١٦ لە لایەن ئەلبێرت ئەنشتاینەوە بڵاو کراوەتەوە.[١] ئاینشتاین باوەڕی وایە کە چەمانەوەی تۆڕی کاتجێ وادەکات کە تەنەکان بەوشێوەیە خۆیان بنوێنن لە فەزادا، کە چەمانەوەی تۆڕی کاتجێ بە دەوری تەنێکدا بەھۆی کاریگەری تەنەکەیە لەسەر تۆڕەکە کە ئەو تۆڕە دەچەمێتەوە بە دەوری ھەموو تەنێکدا لە فەزادا. ئەنشتاین وەک ھێزێک پێناسەی کێشکردنی نەکردووە بەڵکوو ناساندویەتی وەک کارلێکێک لە نێوان تۆڕەکە و تەنەکەدا وە ھەروەھا لە ئەنجامی ئەو چەمانەوەیەوە شەپۆلەکانی کێشکردن دروستدەبن کە بریتین لە تێکچوونەکان لە چەمانەوەی کاتجێدا کە بە بەرھەمدێن لە ئەنجامی تەنە تاودراوەکانەوە، ئایزک نیوتن سەبارەت بە ھێزی کێشکردن دەیگوت ھەر تەنێک لە گەردووندا بەھۆی ھێزێکی کاریگەری سروشتییەوە تەنێکی دیکە ڕادەکێشێت بۆ لای خۆی، کە ئەم لێکدانەوەیە پەسەنکرا لەو ساڵەدا بە (ھێزی ڕاکێشانی گەردوونی نیوتنی) ناسرا وە ئاینشتاین بەھۆی ڕامانی قوڵی بۆ گەردوون توانی ئەو دیاردە سروشتییە بدۆزێتەوە کە بۆتە ھۆیەک بۆ تەنەکان لە گەردووندا.
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ Alpher, R. A. ; Herman, R. C. (1948), "Evolution of the universe", Nature 162 (4124): 774–775, Bibcode:1948Natur.162..774A, doi:10.1038/162774b0
لە ڤیدیۆی بەڵگەنامەییەوە وەرگیردراوە وە لە وتاری ڕێژەیی گشتی (general relativity) لە ویکیپیدیای ئینگلیزی کەمێک زانیاری بە دەستھێنراوە، بەڵام بە زۆری لە ڤیدیۆی بەڵگەنامەییەوە زانیاری وەرگیردراوە.
 | ئەم فیزیک وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
