بۆ ناوەڕۆک بازبدە

ڕووسەکان

دەستکاریی گرێدانەکان
لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
(لە خەڵکی ڕووسەوە ڕەوانە کراوە)
ڕووسەکان
русские
ژمارەی سەرجەمی دانیشتووان
١٣٤ ملیۆن کەس[١]
ناوچەکان بە ژمارەی دانیشتووانی بەرچاو
 ڕووسیا: ١١٧٫٣١٩٫٠٠٠[٢]
دیاسپۆرا
 ئوکراینا٧٫١٧٠٫٠٠٠ (٢٠١٨)[٣]
 کازاخستان٣٫٦٤٤٫٥٢٩ (٢٠١٦)[٤]
 ئەڵمانیا٣٫٥٠٠٫٠٠٠ [٥][٦]
 ویلایەتە یەکگرتووەکان٣٫٠٧٢٫٧٥٦ (٢٠٠٩)[٧]
 ئیسرائیل٩٣٨٫٥٠٠ (٢٠١١)[٨]
 ئۆزبەکستان٨٠٩٫٥٣٠ (٢٠١٩)[٩]
 بیلاڕووس٧٨٥٫٠٨٤ (٢٠٠٩)[١٠]
 کەنەدا٦٢٢٫٤٤٥ (٢٠١٦)[١١]
 لاتڤیا٤٨٧٫٢٥٠ (٢٠١٨)[١٢]
 قرغیزستان٣٥٢٫٩٦٠ (٢٠١٨)[١٣]
 بەڕازیل٣٤٠٫٠٠٠[١٤]
 ئیستۆنیا٣٢٧٫٨٠٢ (٢٠٢٠)[١٥]
 ئەرژەنتین٣٠٠٫٠٠٠ (٢٠١٨)[١٦]
 مۆلدۆڤا٢٠١٫٢١٨ (٢٠١٤)[١٧]
 فەڕەنسا٢٠٠٫٠٠٠ ھەتا ٥٠٠٫٠٠٠ [١٨][١٨][١٩]
 تورکمانستان١٥٠٫٠٠٠ (٢٠١٢)[٢٠]
 لیتوانیا١٢٩٫٧٩٧ (٢٠١٧)[٢١]
 ئیتاڵیا١٢٠٫٤٥٩[٢٢]
 ئازەربایجان١١٩٫٣٠٠ (٢٠٠٩)[٢٣]
 فینلاند٧٨٫٥٠٠ ھەتا ٨٥٫٥٣٤ (٢٠١٨)[٢٤]
 ئوسترالیا٦٧٫٠٥٥ (٢٠٠٦)[٢٥]
 تورکیا٥٠٫٠٠٠[٢٦]
 پۆڵەندا٤٠٫٠٠٠ (٢٠١٩)[٢٧]
 ڕۆمانیا٣٦٫٣٩٧ (٢٠٠٢)[٢٨]
 کۆماری چیک٣٥٫٧٥٨ (٢٠١٦)[٢٩]
 تاجیکستان٣٥٫٠٠٠ (٢٠١٠)[٣٠]
 کۆریای باشوور٣٠٫٠٩٨ (٢٠١٦)[٣١][٣٢]
 گورجستان٢٦٫٤٥٣ (٢٠١٤)[٣٣]
 مەجارستان٢١٫٥١٨ (٢٠١٦)[٣٤]
 سوێد٢٠٫١٨٧ (٢٠١٦)[٣٥]
 چین١٥٫٦٠٩ (٢٠٠٠)[٣٦]
 بولگاریا١٥٫٥٩٥ (٢٠٠٢)[٣٧]
 ئەرمەنستان١٤٫٦٦٠ (٢٠٠٢)[٣٨]
 یۆنان١٣٫٦٣٥ (٢٠٠٢)[٣٩]
 دانمارک٧٫٦٨٦ (٢٠١٩)[٤٠]
زمانەکان
ڕووسی
ئایین
بەزۆری کڵێسای ئۆرتۆدۆکسی ڕۆژھەڵات
(کڵێسای ئۆرتۆدۆکسی ڕووسی)
ھەروەھا ژمارەیەکی زۆریش بێ ئایینن.
گرووپە ڕەگەزییە پێوەندیدارەکان
خەڵکانی تری سلاڤیی ڕۆژھەڵات (بیلاڕووسەکان، ئۆکرانەکان)[٤١]

ڕووسەکان (بە ڕووسی: русские) نەتەوەیەک لە سلاڤییەکانی ڕۆژھەڵاتن کە زۆربەیان لە ڕووسیا و وڵاتەکانی دەوروبەر دەژین. ناوی ڕووسیاش لەم ناوە ھاتووە کە بە مانای وڵاتی ڕووسەکانە. ڕووسەکان بە زمانی ڕووسی دەدوێن. ژمارەی دانیشتووانی ئەم نەتەوەیە لە ڕووسیادا ١١٧٫٣١٩٫٠٠٠ کەسە کە بە وڵاتەکانی تر بە ١٣٤ ملیۆن کەس دەگات.[٤٢]

زمانی ڕووسی

[دەستکاری]
وتاری سەرەکی: زمانی ڕووسی
██ زمانی ڕووسی فەرمییە. ██ زمانی ڕووسی فەرمیی نییە، بەڵام زیاتر لە ٣٠% خەڵک قسەی پێدەکەن.

زمانی ڕوسی (بە ڕووسى: русский язык) زمانێکە کە خەڵکی ڕووس قسەی پێدەکەن. زمانی ڕووسی زۆرترین زمانی بەکارھێنراوە لە ئەورووپا و بەربڵاوترین زمانە لە زمانە سلاڤییەکان. زمانی ڕوسی لە وڵاتەکانی ڕووسیا، بیلاڕووس، کازاخستان، قرغیزستان و ھەروەھا لە نەتەوە یەکگرتووەکان زمانێکی فەرمییە.[٤٣][٤٤]

کەسانی ناودار

[دەستکاری]

ڕووسەکان لە مێژوودا زۆر کەسانێکی ناوداریان لە بەستێنە جۆراوجۆرەکان ھەبووە.

لە دامێنی وێژە و ئەدەبدا ڕووسەکان کەسانێکی وەکوو لیۆ تۆڵستۆی، فیۆدۆر دۆستۆیەڤسکی، مەکسیم گۆرکی، ڤلادیمیر مایاکۆڤسکی، بۆریس پاستێرناک، ئانتۆن چێخۆڤ، ئەلێکساندر پوشکین، میخائیل بۆلگاکۆڤ، ئانا ئاخماتۆڤا، ڤلادیمیر نابۆکۆڤ و نیکۆڵای گۆگۆڵیان ھەیە.

لە بەستێنی مۆسیقای کلاسیکدا ڕووسەکان کەسانێکی ناوداریان وەکوو پیۆتەر ئیلیچ چایکۆڤسکی و نیکۆلای ڕیمسکی کۆرساکۆڤیان ھەبووە.

لە بەستێنی زانست و زانستیارەکانی گەورەی ڕووس ناوەکانی دمیتری مەندەلیێڤ، ئیڤان پاڤلۆڤ و کۆنستانتین تسیۆلکۆڤسکی شایانی زیکرن.

ئەمانەش ببینە

[دەستکاری]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ «Russian». Joshua Project. لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  2. ^ «Russian in Russia». Joshua Project. لە ١١ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  3. ^ http://www.ukrstat.gov.ua/
  4. ^ «Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на начало 2016 года». stat.gov.kz. لە ڕەسەنەکە لە ١٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  5. ^ «وەشانی ئەرشیڤکراو» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  6. ^ «Regarding Upcoming Conference on Status of Russian Language Abroad». Russian Ministry of Foreign Affairs. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی حوزەیرانی ٢٠١٤ ھێنراوە.
  7. ^ «American FactFinder – Results». Data Access and Dissemination Systems (DADS). لە ڕەسەنەکە لە ١٢ی شوباتی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٩ی ئەیلوولی ٢٠١٦ ھێنراوە.
  8. ^ http://jppi.org.il/uploads/Jewish_Demographic_Policies.pdf
  9. ^ «Archived copy». لە ڕەسەنەکە لە ١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر)
  10. ^ http://www.belstat.gov.by/upload-belstat/upload-belstat-pdf/perepis_2009/5.8-0.pdf ٢٨ی تەممووزی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  11. ^ «Census Profile, 2016 Census». statcan.gc.ca.
  12. ^ http://data1.csb.gov.lv/pxweb/en/iedz/iedz__iedzrakst/IRG070.px/table/tableViewLayout1/?rxid=d8284c56-0641-451c-8b70-b6297b58f464 ٢٠ی تەممووزی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  13. ^ «Archived copy». لە ڕەسەنەکە لە ٢٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر)
  14. ^ Maria Stella Ferreira Levy. O papel da migração internacional na evolução da população brasileira (1872 to 1972). inRevista de Saúde Pública, volume supl, June 1974.
  15. ^ «Archived copy». لە ڕەسەنەکە لە ١١ی حوزەیرانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١ی شوباتی ٢٠٢٠ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر)
  16. ^ https://www.ellitoral.com/index.php/diarios/2018/02/25/informaciongeneral/INFO-02.html ١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  17. ^ «Moldovan Population Census from 2014». Moldovan National Bureau of Statistics.
  18. ^ ئ ا «La communauté russe en France est "éclectique"». لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی تشرینی دووەمی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  19. ^ «communauté russe en France» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٢ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ ھێنراوە.
  20. ^ «Archived copy». لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠١٩ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: archived copy as title (بەستەر)
  21. ^ «Gyventojų pagal tautybę dalis, palyginti su bendru nuolatinių gyventojų skaičiumi». osp.stat.gov.lt. لە ١٣ی ئابی ٢٠١٧ ھێنراوە.
  22. ^ «2006 census». لە ڕەسەنەکە لە ١٤ی ئابی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.
  23. ^ «The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan». azstat.org. لە ڕەسەنەکە لە ٧ی شوباتی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە. {{cite web}}: |archive-date= / |archive-url= timestamp mismatch; 2012-02-07 suggested (یارمەتی)
  24. ^ http://pxnet2.stat.fi/PXWeb/pxweb/fi/StatFin/StatFin__vrm__vaerak/statfin_vaerak_pxt_11rv.px/table/tableViewLayout1/?rxid=726cd24d-d0f1-416a-8eec-7ce9b82fd5a4 ٢٢ی تەممووزی ٢٠١٩ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  25. ^ «Australian Bureau of Statistics». Abs.gov.au. لە ٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  26. ^ «МИД России | 12/02/2009 | Интервью Посла России в Турции В.Е.Ивановского, опубликованное в журнале "Консул" № 4 /19/, декабрь 2009 года». Mid.ru. لە ڕەسەنەکە لە ٢ی کانوونی دووەمی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  27. ^ «Immigrant and Emigrant Populations by Country of Origin and Destination». Migration Policy Institute. لە ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  28. ^ Informatii utile | Agentia Nationala pentru Intreprinderi Mici si Mijlocii (2002 census) (بە Romanian)
  29. ^ «(number of foreigners in the Czech Republic)» (بە چێکی). ٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ١٢ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ھێنراوە.
  30. ^ http://www.demoscope.ru/weekly/2013/0559/barom02.php
  31. ^ «출입국·외국인정책 통계월보». 출입국·외국인정책 본부 이민정보과.
  32. ^ The source is not Russian but Russian Koreans.
  33. ^ http://census.ge/files/results/english/17_Total%20population%20by%20regions%20and%20ethnicity.xls ٨ی ئابی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  34. ^ Vukovich، Gabriella (2018). Mikrocenzus 2016 – 12. Nemzetiségi adatok [2016 microcensus – 12. Ethnic data] (PDF) (بە هەنگاری). Budapest. ISBN 978-963-235-542-9. لە 9 January 2019 ھێنراوە. {{cite book}}: |work= چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (بەستەر)
  35. ^ «Utrikes födda efter födelseland, kön och år». www.scb.se. Statistiska Centralbyrån. لە ٢٥ی ئایاری ٢٠١٧ ھێنراوە.[بەستەری مردووی ھەمیشەیی]
  36. ^ «(2000 census)». Stats.gov.cn. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی ئابی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  37. ^ «(2002 census)». Nsi.bg. لە ٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  38. ^ «(2002 census)» (PDF). لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٥ی شوباتی ٢٠١٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی تەممووزی ٢٠١٢ ھێنراوە.
  39. ^ «rcnk.gr». April 2020.[بەستەری مردوو]
  40. ^ «Statistics Denmark 2019 K4: Russian». Statistics Denmark.
  41. ^ «Two sources of the Russian patrilineal heritage in their Eurasian context». American Journal of Human Genetics. 82 (1): 236–50. January 2008. doi:10.1016/j.ajhg.2007.09.019. PMC 2253976. PMID 18179905.
  42. ^ «Russian». Joshua Project. لە ١٠ی ئابی ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  43. ^ «Russian Language Enjoying a Boost in Post-Soviet States». Gallup.com. ١ی ئابی ٢٠٠٨. لە ١٨ی ئایاری ٢٠١٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی ئایاری ٢٠١٠ ھێنراوە.
  44. ^ Арефьев، Александр (2006). Падение статуса русского языка на постсоветском пространстве. Демоскоп Weekly (بە ڕووسی) (251). لە 8 March 2013 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)

بەستەرە دەرەکییەکان

[دەستکاری]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=ڕووسەکان&oldid=1365245»