دەروازە:ئاسیا

دەستکاری   دەروازەی ئاسیا بەخێربێیت بۆ دەروازەی «ئاسیا» ئاسیا گەورەترین و چڕترین کیشوەری جیھانە. ئەم وشکانییە ٨،٦٪ی گشت ڕووبەری زەوینی (یان ٢٩،٩٪ی گشت ڕووبەری وشکانی) داپۆشیوە، و ٦٠ لە سەدی ئاپۆرەی مرۆیی پێکدێنێت. ئاسیا لە نیوەگۆکانی ڕۆژھەڵات و باکووردا ھەڵکەوتووە. ڕووی زەوی کیشوەری ئاسیا ڕوڵەتێکی جیاواز و جۆراوجۆری لێ دەردەکەوێت ئەمەش دەگەڕێتەوە بە فراوانی ڕووبەرەکەی لەلایەک وە مێژووی جیلۆجی کۆن لەلایەکی ترەوە، گرێی چیای بنچینەیی لێ دەردەکەوێت، چەند زنجیرە چیایەکی لێ جیادەبێتەوە، ھەرچەندە ئەو گەروانەی دەکەونە نێوان ئەم چیایانەوە لەگەڵ ئەوەی فراوانیان لە چەند کیلۆمەترێک تێناپەڕێت بەڵام لەگەڵ شاخەکان دا بوونەتە ھۆی دابڕانی دەشتەکانی ناوەوە لەیەکتر، وە بەرزاییەکانی جۆراوجۆرن وەکو زنجیرە چیایە چەماوەییەکان و کێوو پارچە تاوێری کۆن وەکو نیمچە دوورگەی عەرەبی و بانی (دکن) و پارچەکانی تر لە سیبریا (باکووری ئاسیا). زیاتر… ھەنووکە ٨٤ وتار لە دەروازەی ئاسیادا ھەیە. وتارێک لەوان بە ھەڵکەوت ببینە دەستکاری   وتاری ھەڵبژێردراو پێترا یان بەترا شوێنەواری شارێکی مێژووییە لە پارێزگای مەعان ھەڵکەوتووە لە باشووری شانشینی ئوردونی ھاشیمی. ناوبانگی دەرکردووە بەھۆی تەلارە داتاشراوەکانی لە شاخ و گاشەبەردەکانی لەگەڵ کەناڵە ئاوەڕۆیە دێرینەکانی. لەکۆندا پێیان دەگوت «پەمەیی» یان بە «شارە پەمەییەکە» بانگیان دەکرد ئەمەش بەھۆی ڕەنگی تاوێرەکانییەوە بوو. شاری پێترا بەنزیکەیی ساڵی ٣١٢ بەر لەزایین دامەزرا وەک پایتەختی نەبتیەکان. خاوەنی پێگە و بایەخێکی باڵا بوو بۆ ماوەیەکی درێژ، ئەمەش بە ھۆی ھەڵکەوتەکەی بوو کە لەسەر ڕێگای ئاوریشم ھەڵکەوتبوو، کەوتبووە نێوان شارستانییەتەکانی میزۆپۆتامیا و ئیسرائیل و میسر، شارەکە ڕۆڵێکی گرنگی ھەبوو لەکایەی بازرگانی شارستانییەتەکانی دەور و پشتی. شارەکە بە قەدباڵ و ڕووی کێوێکی لەت بوو ھەڵکەندراوە، لەکۆمەڵە کێوێکی تاوێری بەزیوو، کە پێکھاتەکەی درێژە پێدەری ھەمان پێکھاتە بیابانییەکەی باکووری نیمچە دوورگەی عەرەبییە. بە دیاریکراوی دۆڵی عەرەبە، کە درێژ دەبێتەوە لە دەریای مردووەوە تاوەکو کەنداوی عەقەبە. پاشماوەی شارەکە بە شاردراوەیی مابوویەوە بۆ شوێنەوارناسان بە درێژایی ماوەی دەسەڵاتی عوسمانییەکان، تاوەکو خۆڕھەڵاتناسێکی سویسری بەناوی یوھان لۆدفیگ بێرکھارت ھات دۆزییەوە لە ساڵی ١٨١٢. لە ساڵی ١٩٨٥ شوێنەواری شارەکە خرایە سەر میراتی جیھانیی لە ڕێزبەندی شوێنەوارە مێژوویەکانی ڕێکخراوی یونێسکۆ. ھەروەھا لە ساڵی ٢٠٠٧ ھەڵبژێردرا وەک یەکێک لە حەوت سەرسورھێنەرەکەی جیھان. زیاتر... دەستکاری   وێنەی ھەڵبژێردراو بانکۆک گەورەترین شار و پایتەختی وڵاتی تایلەند دەستکاری   کەسایەتی ھەڵبژێردراو ڕەزان غەززاوی (بە عەرەبی: رزان غزاوي; لەدایکبووی ١٩٨٠) بلۆگەری ئەمریکی-سووری، کەمپەینساز و چالاکوانی مافەکانی مرۆڤە. ڕەزان لەئێستادا تووێژینەوە بۆ بەدەستھێنانی دکتۆرا دەکات لەزانکۆی ساسکس لە ئینگلتەڕا. ناوبراو بەشێوەیەکی چڕ پەیوەندیدارببوو بە ڕووداوەکانی شەڕی ناوخۆیی سووریا. ھەروەھا ڕەزان بەدیاریکراوی زیاتر باسی لە چالاکییەکانی گرتن و تووندووتیژییەکانی دژ بە مافەکانی مرۆڤ دەکرد کە لەلایەن حکوومەتەکەی بەشار ئەسەد ئەنجام دەدران. ڕەزان لەلایەن ئاژانسی تەلەگراف وەک «ئایکۆنی بلۆگەر و پێشەوای چالاکوانی» ناوی ھێنراوە. جیلیان یۆرک (کە یەکێکە لەکەسە چالاکوانەکانی بواری کۆنتڕۆڵکردنی ئینتەرنێت و سانسۆرکردن)، لەبارەی غەززاوی دەڵێت «ئەو یەکێکە لە پاڵەوانەکانی من». زیاتر... دەستکاری   شاری ھەڵبژێردراو تۆکیۆ (بە ژاپۆنی:東京؛ شێوەی خوێندەوەی "تۆکیۆ" واتە پایتەختی ڕۆژھەڵات)؛ بە ناوی فەرمی گەورە شاری تۆکیۆ (بە ژاپۆنی:東京都؛ شێوەی خوێندنەوەی "تۆکیۆ-تۆ") پایتەختی وڵاتی ژاپۆنە و یەکێک لە ٤٧ پارێزگاکەی ژاپۆنە، دەکەوێتە دیوی ڕۆژھەڵاتی یەکێک لە گەورەترین چوار دوورگە وشکانیەکەی خاکی ژاپۆن کە ناوی دوورگەی ھۆنشووە، وە دیوی ڕۆژئاوای کەنداوی تۆکیۆ و نزیک ڕووباری سومیدا، لە ساڵی (١٨٦٨ز)ەوە پایتەختی ژاپۆنە و لە ڕۆژگاری ئەمڕۆشدا بۆتە ناوەندێکی ڕامیاری و ئابووری و کلتوری ئەو وڵاتە. ڕووبەری پارێزگاکە ٦٠٠کلم²، حکوومەتی خۆجێیی پارێزگاکە شارەکەی دابەش کردووە بەسەر ٢٣ ناوچەوە یاخود گەڕەکەوە (بە ژاپۆنی: 区؛ شێوەی خوێندنەوەی "کوو") کە ئەمانیش دابەش دەبن بەسەر ٣٩ شارەوانی و دوو دوورگەی بچووک کە دەکەونە ڕۆژئاوای پارێزگاکە، ژمارەی دانیشتووانی گەورەترین ناوچەی پارێزگاکە ٨ ملیۆن کەسە وە بەھەموو ناوچەکان و دوو دوورگەکەیشی ژمارەی دانیشتووانەکەیان دەگاتە زیاتر لە ١٣ ملیۆن کەس. زیاتر... دەستکاری   پۆلەکان ▼ ئاسیا ◄ زمانەکانی ئاسیا ◄ ڕۆژاوای ئاسیا ◄ شارەکانی ئاسیا ◄ گرووپە ڕەگەزییەکانی ئاسیا ◄ وڵاتەکانی ئاسیا دەستکاری   پانۆڕامای ھەڵبژێردراو وێنەی پانۆڕاماییی شاری ڤیکتۆریا بە شەوێکی ئارام ساڵی ٢٠٠٨ دەستکاری   دەروازە پەیوەندیدارەکان ئەفریقا ئەورووپا ئەمریکای باکوور ئەمریکای لاتین ئۆقیانووسیا ئەتڵەس دەستکاری   پڕۆژەکانی تری ویکیپیدیا خانەخوێی ویکیپیدیا دامەزراوەی ویکیمیدیایە کە چەند پرۆژەی تریش بەڕێوە دەبات: کۆمنز ئەمباری ویکیمیدیا ویکیدراوە بنکەی زانیارییەکان ویکیوتە کۆگای وتەکان ویکیفەرھەنگ فەرھەنگی ئازاد میدیاویکی پەرەپێدانی نەرمامێر مێتاویکی ڕێکخستنی پرۆژەکان ویکیسەرچاوە بەڵگەنامەکان ویکیپەرتووک پەرتووکی خۆڕایی ڕێنوێنی گەشت ڕێنوێنی گەشت ویکیھەواڵ ھەواڵەکان ویکیزانکۆ کەرەستەکانی فێرکاری ویکیجۆر ژینناسی دەستکاری   دەروازەکان دەروازەکان چین؟ پێرستی دەروازەکان دەروازە ھەڵبژێردراوەکان