مەکسیم گۆرکی

مەکسیم گۆرکی
مەکسیم گۆرکی
	Maxim Gorkij kolem roku 1906
	Алексей Максимович Пешков
لەدایکبوون	١٦ی ئازاری ١٨٦٨ (بەپێی ڕۆژژمێری جولیانی) ; نیژنی نۆڤگۆرۆد
مەرگ	١٨ی حوزەیرانی ١٩٣٦ (٦٨ ساڵ ژیاوە); Gorki-10
گۆڕ	Kremlin Wall Necropolis
پیشە	نووسەر، شانۆنامەنووس، ڕۆماننووس، شاعیر، ڕای ڕۆژنامەنووس، dramaturge، خوودژیاننامەنووس، ڕۆژنامەوان، diarist، سیاسەتوان، publisher
شوێنکار	Pushkin House ;
کارەکان	My Childhood، The Life of Klim Samgin، Twenty-six Men and a Girl، دایک، قوڵایییەکانی خواروو ; See Maxim Gorky bibliography
حیزب	پارتی کرێکارانی سۆسیال دیموکراتی ڕووسیا
ھاوسەر	Yekaterina Peshkova، Maria Andreyeva
مناڵ	Maxim Peshkov
خەڵاتەکان	فەرمانی لینین (١٩٣٢); Griboyedov Prize (١٩٠٣، ١٩٠٤); ;
واژوو

ئەلێکسی مەکسیمۆڤیچ پێشکۆڤ (٢٨ی ئازاری ١٨٦٨ – ١٨ی حوزەیرانی ١٩٣٦) ناسراو بە مەکسیم گۆرکی، چیرۆکنووس و شانۆنووسی ڕووس بوو. لە سەردەمی ئیمپراتۆری ڕووسیا و سۆڤیەتی چالاکی وێژەیی و کودەتایی بووە. لە ساڵی ١٩١٣ لە ڕووسیا دوور خرایەوە و چوو بۆ دوورگەی کاپری لە وڵاتی ئیتالیا، دواتر لە سەردەمی ستالیندا بەھۆی ھەژاری گەڕایەوە بۆ ڕووسیا و ڕێزێکی زۆری لێ گیرا. پەرتووکەکانی گۆرکی لە بەناوبانگترین پەرتووکەکانی نووسەرانی سۆسیالیستن و گۆرکی خۆی یەکێکە لەو کەسانەی کە ئەدەبی ڕووسیای پێ دەناسرێت.^[١]^[٢]^[٣]

ژیان

مەکسیم گۆرکی لە ساڵی ١٨٦٨ز، لەدایکبووە و لە تەمەنی یازدە ساڵی بێ دایک و باوک بوو بۆیە داپیرەی ئەرکی بەخێوکردی گرتە ئەستۆ و لە شێوازی باسکردنی چیرۆکەکاندا زۆر نایاب بوو کە بەھۆیەوە بوو بە کەسێکی بەھرەمەند لە دانانی چیرۆکیدا. مردنی داپیرەی زۆر کاری تێکرد بەشێوەیەک ھەوڵیدا خۆی بکوژێت. بۆ ماوەی پێنج ساڵ چەندین جار کاری خۆی گۆڕیوە لە ڕووسیادا کە دواتر کاریگەرییان لەسەر وێژەی ھەبوو.

واتای وشەی گۆرکی بە زمانی ڕووسی واتای «تاڵ» دەدات، نووسەر ئەمەی ھەڵبژاردووە بۆ تاڵی ژیانی خەڵکی ڕووس لەژێر دەسەڵاتی حووکمی قەیسەری و بە ھەردوو چاوی ئەوەی بینیوە لەکاتی ڕێگا دوور و درێژەکانی لەناوی ئیمپراتۆریەتیی ڕووسیدا بۆ دەستکەوتنی کار و کەسابەت، و لە پەرتووکەکانی بەتایبەت لە پەرتووکی دایکدا دیارە.

ھاوڕێی لینین بووە کە لە ساڵی ١٩٠٥ چاوی پێ کەوت. کوڕەکەی بە ناوی مەکسیم بشکۆڤ لە ساڵی ١٩٣٥ز کۆچی دوایی کرد و دوای ساڵێک مەکسیم گۆرکی لە ١٨ی کانونی دووەمی ساڵی ١٩٣٦ لە مۆسکۆ کۆچی دوایی کرد، و گومان دەکرێت کە ژەھرخوارد کرابن. شاری نیژنی نۆڤگراد کە تێیدا لەدایکبووە، لە ساڵی ١٩٣٢ تا ١٩٩٠ بە ناوی «گۆرکی» خۆیەوە ناونرا.