زمانی عەرەبی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

دەستکاریی گرێدانەکان
لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
گەڕان بە مێژوودا
→ گۆڕانکاریی کۆنترگۆڕانکاریی نوێتر ←
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دیداریویکیدەق
زبان روسی و انگلیسی رو حذف کردم
No edit summary
تاگەکان: دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە
ھێڵی ١: ھێڵی ١:
{{Infobox language
| name = Arabic
| nativename = {{lang|ar|العربية}} ''{{transl|ar|ALA|al-ʻaarabiyyah}}''
| pronunciation = {{IPA|/al ʕarabijja/}}, {{IPA|/ʕarabiː/}}
| image = Arabic albayancalligraphy.svg
| imagesize = 150px
| imagecaption = '''{{transl|ar|al-ʿArabiyyah}}''' in written Arabic ([[Naskh (script)|Naskh]] script)
| states = Majorities in the countries of the [[Arab League]], minorities in neighboring countries: [[Israel]], [[Iran]], [[Turkey]], [[Eritrea]], [[Mali]], [[Niger]], [[Chad]], [[Senegal]], [[South Sudan]], [[Ethiopia]], Arabic-speaking communities in the [[Western world]]
| speakers = 292 million
| date = 2017
| ref = <ref>{{cite web|title=Arabic - Ethnologue|url=//www.ethnologue.com/language/ara|website=Ethnologue|publisher=Simons, Gary F. and Charles D. Fennig (eds.). 2017. Ethnologue: Languages of the World, Twentieth edition|accessdate=21 March 2017}}</ref><ref name="World Arabic Language Day">{{cite web |url= http://www.unesco.org/new/en/unesco/events/prizes-and-celebrations/celebrations/international-days/world-arabic-language-day/ |title= World Arabic Language Day |work= UNESCO |date= 18 December 2014 |access-date= 12 February 2014}}</ref>
| familycolor = Afro-Asiatic
| fam2 = [[Semitic languages|Semitic]]
| fam3 = [[Central Semitic languages|Central Semitic]]
| stand1 = [[Modern Standard Arabic]]
| dia1 = [[Maghrebi Arabic|Western (Maghrebi)]]
| dia2 = [[Varieties of Arabic#Central varieties|Central]] (incl. [[Egyptian Arabic|Egyptian]], [[Sudanese Arabic|Sudanese]])
| dia3 = [[Varieties of Arabic#Northern varieties|Northern]] (incl. [[Levantine Arabic|Levantine]], [[Iraqi Arabic|Iraqi]])
| dia4 = [[Varieties of Arabic#Southern varieties|Southern]] (incl. [[Gulf Arabic|Gulf]], [[Hejazi Arabic|Hejazi]])
| script = [[Arabic alphabet]]<br>[[Arabic Braille]]<br>[[Syriac alphabet]] ([[Garshuni]])<br>[[Hebrew alphabet]] ([[Judaeo-Arabic languages|Judaeo-Arabic]])
| nation = [[Modern Standard Arabic|Standard Arabic]] is an official language of [[List of countries where Arabic is an official language|27 states]], the third most after English and French<ref name=Wright>Wright, 2001, [https://books.google.com/books?id=G81HonU81pAC&pg=RA4-PA492&dq=almanac+arabic&lr=&as_brr=3&sig=Oi3cBiQqn4ckF2QVKPnXMEffPio p. 492].</ref>{{collapsible list
|{{flag|Algeria}}<br> {{flag|Bahrain}}<br> {{flag|Comoros}}<br> {{flag|Chad}}<br> {{flag|Djibouti}}<br> {{flag|Egypt}}<br> {{flag|Eritrea}} <br> {{flag|Iraq}}<br> {{flag|Israel}}<br> {{flag|Jordan}}<br> {{flag|Kuwait}}<br> {{flag|Lebanon}}<br> {{flag|Libya}}<br> {{flag|Mauritania}}<br> {{flag|Morocco}}<br> {{flag|Oman}}<br> {{flag|Palestine}}<br> {{flag|Qatar}} <br> {{flag|Saudi Arabia}}<br> {{flag|Somalia}}<br>{{flag|Sudan}}<br> {{flag|Syria}}<br> {{flag|Tunisia}}<br> {{flag|United Arab Emirates}}<br> {{flag|Western Sahara}}<br> {{flag|Yemen}}<br> {{noflag|[[African Union]]}}<br> {{flag|Arab League}}<br> {{noflag|[[Organisation of Islamic Cooperation]]}}<br> {{flag|United Nations}}}}
| iso1 = ar
| iso2 = ara
| iso3 = ara
| iso3comment = Arabic (generic)
| map = Arabic speaking world.svg
| mapcaption = Use of Arabic as the sole official language (green) and an official language (blue)
| notice = IPA
}}
'''زمانی عەرەبی''' (بە عەرەبی: '''{{نووسەی عەرەبی|العربیة}}''') گەورەترین زمانەکانی گرووپی [[زمانە سامییەکان]]ە لە بارەی قسە پێکەرانەوە، و یەکێکە لە زمانە ھەرە بەربڵاوەکانی جیھان کە ٤٢٢ ملیۆن کەس قسەی پێ دەکات، و قسەپێکەرانی بەربڵاون لەو ناوچەیەی کە پێی دەوتری ناوچەی [[ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست]] و [[باکووری ئەفریقا]]، لەگەڵ زۆرێک لە شوێنەکانی تری جیھان کە لە دەوروبەری ئەم وڵاتانەن وەکوو: [[ئەھواز]]، [[تورکیا]]، [[چاد]]، [[مالی]]، [[سینیگال]]، [[ئێرتریا]]. زمانی عەرەبی گرنگیەکی تایبەتی ھەیە لە لای [[موسڵمان|موسڵمانان]]، چونکە زمانی [[قورئان|قورئانە]]، و زۆربەی زۆری خوداپەرستی لە ئاینی [[ئیسلام]]دا بەبێ زمانی عەرەبی ناکرێ{{ژێدەر پێویستە}}، ھەروەھا زمانی عەرەبی زمانێکی سەرەکیی بۆنەکانە لە چەند [[کڵێسا]]یەکی کریستیانی لە وڵاتە عەرەبیەکاندا. ھەروەھا زمانی عەرەبی زۆرێک لە کارە ئاینیەکان و بیرمەندیەکانی [[جوولەکەکان]]ی پێ نووسراوە لە [[سەدەکانی ناوەڕاست]]دا.
'''زمانی عەرەبی''' (بە عەرەبی: '''{{نووسەی عەرەبی|العربیة}}''') گەورەترین زمانەکانی گرووپی [[زمانە سامییەکان]]ە لە بارەی قسە پێکەرانەوە، و یەکێکە لە زمانە ھەرە بەربڵاوەکانی جیھان کە ٤٢٢ ملیۆن کەس قسەی پێ دەکات، و قسەپێکەرانی بەربڵاون لەو ناوچەیەی کە پێی دەوتری ناوچەی [[ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست]] و [[باکووری ئەفریقا]]، لەگەڵ زۆرێک لە شوێنەکانی تری جیھان کە لە دەوروبەری ئەم وڵاتانەن وەکوو: [[ئەھواز]]، [[تورکیا]]، [[چاد]]، [[مالی]]، [[سینیگال]]، [[ئێرتریا]]. زمانی عەرەبی گرنگیەکی تایبەتی ھەیە لە لای [[موسڵمان|موسڵمانان]]، چونکە زمانی [[قورئان|قورئانە]]، و زۆربەی زۆری خوداپەرستی لە ئاینی [[ئیسلام]]دا بەبێ زمانی عەرەبی ناکرێ{{ژێدەر پێویستە}}، ھەروەھا زمانی عەرەبی زمانێکی سەرەکیی بۆنەکانە لە چەند [[کڵێسا]]یەکی کریستیانی لە وڵاتە عەرەبیەکاندا. ھەروەھا زمانی عەرەبی زۆرێک لە کارە ئاینیەکان و بیرمەندیەکانی [[جوولەکەکان]]ی پێ نووسراوە لە [[سەدەکانی ناوەڕاست]]دا.


ھێڵی ١٠: ھێڵی ٤٠:


(زمانی ضاد) ئەو ناوەیە کە عەرەبەکان زمانی عەرەبی پێ ناو ئەبەن لە بەر ئەوەی لە باوەڕی ئەواندا تەنھا زمانە کە ئەو پیتەی تیادا بێت.
(زمانی ضاد) ئەو ناوەیە کە عەرەبەکان زمانی عەرەبی پێ ناو ئەبەن لە بەر ئەوەی لە باوەڕی ئەواندا تەنھا زمانە کە ئەو پیتەی تیادا بێت.



== پۆلێن کردن ==
== پۆلێن کردن ==

وەک پێداچوونەوەی ‏١١:٤٠، ١٣ی ئایاری ٢٠١٩

Arabic
العربية al-ʻaarabiyyah
al-ʿArabiyyah in written Arabic (Naskh script)
خوێندنەوە/al ʕarabijja/, /ʕarabiː/
قسەی پێدەکرێ لەMajorities in the countries of the Arab League, minorities in neighboring countries: Israel, Iran, Turkey, Eritrea, Mali, Niger, Chad, Senegal, South Sudan, Ethiopia, Arabic-speaking communities in the Western world
ژمارەی ئاخێوەران292 million  (2017)[١][٢]
بنەماڵەی زمان
شێوە ستانداردەکان
شێوەزارەکان
سیستەمی نووسینArabic alphabet
Arabic Braille
Syriac alphabet (Garshuni)
Hebrew alphabet (Judaeo-Arabic)
ڕەوشی فەرمیبوون
زمانی فەرمییە لەStandard Arabic is an official language of 27 states, the third most after English and French[٣]
سامان دەدرێتەوە بەدەستیبێ ساماندانی فەرمی
کۆدەکانی زمان
ISO 639-1ar
ISO 639-2ara
ISO 639-3ara Arabic (generic)
Use of Arabic as the sole official language (green) and an official language (blue)
ئەم پەڕەیە ھێماکانی فۆنەتیکی IPA بە یوونیکۆدی تێدایە. بەبێ پشتیوانیی نیشاندانی یوونیکۆد، لەوانەیە لە جێگەی کاراکتەرەکانی یوونیکۆد، نیشانەی پرسیار، چوارگۆشەکان یان ھێماکانی تر ببینی.

زمانی عەرەبی (بە عەرەبی: العربیة) گەورەترین زمانەکانی گرووپی زمانە سامییەکانە لە بارەی قسە پێکەرانەوە، و یەکێکە لە زمانە ھەرە بەربڵاوەکانی جیھان کە ٤٢٢ ملیۆن کەس قسەی پێ دەکات، و قسەپێکەرانی بەربڵاون لەو ناوچەیەی کە پێی دەوتری ناوچەی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا، لەگەڵ زۆرێک لە شوێنەکانی تری جیھان کە لە دەوروبەری ئەم وڵاتانەن وەکوو: ئەھواز، تورکیا، چاد، مالی، سینیگال، ئێرتریا. زمانی عەرەبی گرنگیەکی تایبەتی ھەیە لە لای موسڵمانان، چونکە زمانی قورئانە، و زۆربەی زۆری خوداپەرستی لە ئاینی ئیسلامدا بەبێ زمانی عەرەبی ناکرێ[ژێدەر پێویستە]، ھەروەھا زمانی عەرەبی زمانێکی سەرەکیی بۆنەکانە لە چەند کڵێسایەکی کریستیانی لە وڵاتە عەرەبیەکاندا. ھەروەھا زمانی عەرەبی زۆرێک لە کارە ئاینیەکان و بیرمەندیەکانی جوولەکەکانی پێ نووسراوە لە سەدەکانی ناوەڕاستدا.

دوای بڵاوبونەوەی ئیسلام و پێکھێنانی چەند دەوڵەتێک، زمانی عەرەبی گرنگیەکی تایبەتی وەرگرت و بووە زمانی ڕامیاری و زانست و وێژە بۆ چەند سەدەیەکی دوورودرێژ لەو خاکانەی کە موسڵمانان بەڕێوەیان دەبرد.

زمانی عەرەبی کاریگەریەکی ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆیی ھەبووە لە سەر زۆرێک لە زمانەکانی وڵاتە ئیسلامیەکان، وەکوو تورکی، فارسی، زمانی ئوردوو، و ئەلبانی وزمانە ئەفریقیەکان و زمانە ئەوروپیەکان وەکو فەڕەنسی، ئیسپانی، ئیتاڵی، و ئەڵمانی. ھەروەھا زمانی عەرەبی بە شێوەیەکی فەرمی یان نافەرمی دەخوێندرێت لە وڵاتە ئیسلامیەکان و ئەفریقایەکانی دەوروبەری وڵاتە عەرەبیەکان.

عەرەبی زمانی فەرمییە لە ھەموو وڵاتە زۆربە عەرەبەکان ھەروەھا زمانێکی فەرمیە لە وڵاتانی سێنیگال، مالی، چاد، ئێرتریا. ھەروەھا زمانی عەرەبی وەک یەکێ لە زمانە فەرمیەکانی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان دانراوە.

زمانی عەرەبی ٢٨ پیتی نووسراو لە خۆ ئەگرێ و ھەندێک لە زمانەوانانیش پێیان باشە یپتی ھەمزە (ء) زیاد بکرێ بۆ پیتەکانی زمانی عەرەبی وببێتە ٢٩ پیت. عەرەبی لە ڕاستەوە بۆ چەپ ئەنووسرێ ھەربەشێوەی زمانی فارسی و زمانی عیبری وبە پێچەوانەی زۆربەی زۆری زمانەکانی تری جیھان،ولە سەرەوەی پەڕە بۆ خوارەوە دەنووسرێ.

(زمانی ضاد) ئەو ناوەیە کە عەرەبەکان زمانی عەرەبی پێ ناو ئەبەن لە بەر ئەوەی لە باوەڕی ئەواندا تەنھا زمانە کە ئەو پیتەی تیادا بێت.

پۆلێن کردن

زمانی عەرەبی سەربە خێزانی زمانە سامییەکانە کە بەشێکە لە زمانە ئەفرۆئاسیاییەکان.

پەیدا بوون

زمانی عەرەبی فەرمی (فوسحا)

نووسینی عەرەبی

نووسینی عەرەبی نوێ

{{بەتاڵ}

قسەپێ کردن

زمانی عەرەبی تەنھا زمانە کە ووشەی (ضاد)ی تیادا بەکاردەھێنرێت تەنانەت زمانی ئەلبانیش کە ئەم ووشەی تیادایە لە زمانی عەرەبیەوە وەرگیراوە لە کاتی گەیشتنی داگیرکەرە عوسمانییەکان بۆ ئەو وڵاتە بۆ بڵاوکردنەوەی ئیسلام.

زانستەکانی زمانی عەرەبی

نەحو

باشدەربڕدراو (بەلاغە)

زاراوەکانی زمانی عەرەبی

زاراوەیەکی زۆر لە زمانە عەرەبییەکان ھەن کە دەتوانرێت دابەش بکرێت بۆ:

ئەو زمانانە کە پیتی عەرەبی بەکاردەھێنن بە فەرمی

  • کوردى
  • فارسى
  • ئۆردى
  • کشمیرى
  • سیندى

... هتد

جیاوازیەکانی زمانی عەرەبی لە زمانەکانی تر

کاریگەری زمانی عەرەبی لە سەر زمانەکانی

کاریگەری زمانەکانی تر لە سەر زمانی عەرەبی

ھەڵسەنگاندنی پیتە عەرەبیەکان

جیاوازیەکان لە نێوان زمانی عەرەبی وزمانە سامیەکانی تر

تەعریب

پاشکۆ

سەرچاوەکان

بەستەر بۆ دەرەوە

ویکیپیدیا
ویکیپیدیا
ویکیپیدیا، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد بە زمانی عەرەبی
  1. ^ "Arabic - Ethnologue". Ethnologue. Simons, Gary F. and Charles D. Fennig (eds.). 2017. Ethnologue: Languages of the World, Twentieth edition. Retrieved 21 March 2017.
  2. ^ "World Arabic Language Day". UNESCO. 18 December 2014. Retrieved 12 February 2014.
  3. ^ Wright, 2001, p. 492.
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=زمانی_عەرەبی&oldid=618444»